Γεγονός καὶ Σχόλιο: Ὁ «μεγάλος ἀδελφός»

Σέ μιά κοινωνία ἡ ὁποία χαρακτηρίζεται ἀπό τό φαινόμενο τῆς πατροκτονίας, ἀφοῦ σκοτώσαμε τόν πατέρα καί δέν ἐπιδιώκουμε οὔτε θέλουμε ἕνα λεγόμενο πατερναλισμό, ἀναγκαστικά ὁδηγούμαστε στήν ἔννοια τοῦ ἀδελφοῦ, πού μᾶς παρακολουθεῖ καί μᾶς ἐλέγχει.

Βέβαια μέ τόν τίτλο «ὁ μεγάλος ἀδελφός», πού εἶναι ἔργο τοῦ Ὄργουελ, τελευταία γίνεται λόγος καί γιά τήν τηλεοπτική ὑπερπαραγωγή, κατά τήν ὁποία ἑκατομμύρια ἄνθρωποι μποροῦν νά παρακολουθήσουν ἀπό τίς ὀθόνες τῆς τηλεόρασης δώδεκα ἀνθρώπους πού θά μένουν πάνω ἀπό τρεῖς μῆνες στό ἴδιο σπίτι. Ἡ παρακολούθηση γίνεται ὅλες τίς ὧρες τοῦ εἰκοσιτετραώρου, μέ μικρόφωνα, κάμερες κλπ., ὁπότε ἀναδεικνύονται δύο ἀπό αὐτούς σε πρωταγωνιστές πού κάνουν τά πάντα γιά νά κερδίσουν τό βραβεῖο τῆς νίκης, πού συνίσταται σέ 50.000.000 δρχ.

Τό φαινόμενο αὐτό πρέπει νά ἀναλυθῆ ἀπό εἰδικούς ἐπιστήμονες, καί ἰδίως νά ἀναλυθῆ ἡ ἀναγκαιότητα τέτοιας ἐκπομπῆς. Ἐδῶ ἁπλῶς θέλω νά ἐντοπίσω μερικά σημεῖα, πολύ χαρακτηριστικά.

1. Στήν ἐποχή μᾶς παρατηρεῖται τό φαινόμενο τοῦ κορεσμοῦ. Ὁ ἄνθρωπος, ἀφοῦ ἱκανοποίησε τήν δίψα του γιά ἡδονή καί εὐχαρίστηση, προσπαθεῖ νά βρῆ καί ἄλλους τρόπους γιά ἀνανέωση αὐτῆς τῆς ἱκανοποίησης. Βεβαίως, ἡ αἰσθησιοκρατία δέν μπορεῖ νά ἱκανοποιήση τήν ἀνθρώπινη ὕπαρξη, ἀφοῦ δέν ἱκανοποιεῖται ὁ βαθύτερος σκοπός της. Ἡ ἡδονή προσφέρεται ὡς πλούσιος λιβανωτός στήν προσπάθεια αὐτή, ἀλλά σάν τόν Σίσυφο ὁ ἄνθρωπος παραμένει ἀνικανοποίητος.

2. Τό ὑλικό κέρδος, τό ὅραμα τῶν 50.000.000 δρχ. μπορεῖ νά ὁδηγήση τόν ἄνθρωπο στά πιό ἀπίθανα πράγματα, στίς πιό ἀπίθανες στερήσεις. Δέν εἶναι τό χρηματικό ποσό, ἀλλά τά ὄνειρα πού ἐπενδύονται σέ αὐτό τό ποσό. Συνδέεται μέ τήν ἡδονή καί τήν καλοπέραση, πού εἶναι τό ὅραμα τῆς ἐποχῆς μας.

3. Τό κυριότερο ὅμως σημεῖο πού παρατηρεῖ κανείς στόν «μεγάλο ἀδελφό» εἶναι ἡ δυνατότητα νά ἐπηρεάζεται τό πρόσωπο ἀπό τήν κοινωνία. Οἱ ἄνθρωποι πού θά κλειστοῦν μέσα στό σπίτι γνωρίζοντας ὅτι οἱ κριτές τους πού θά εἶναι τά ἑκατομμύρια τηλεθεατῶν τούς παρακολουθοῦν, μπορεῖ νά κάνουν πράγματα τά ὁποῖα εἶναι ἀντίθετα μέ τήν ἐλευθερία τοῦ προσώπου τους. Σέ αὐτήν τήν περίπτωση ὁ ἄνθρωπος ταυτίζεται μέ τήν μάζα, χάνει τήν ἐλευθερία του, δέν ἱκανοποιεῖ αὐτό πού ἐπιθυμεῖ, ἀλλά αὐτό πού θέλουν οἱ ἄλλοι.

Σέ μιά ἐποχή πού σκοτώνεται ὁ στοργικός πατέρας, δημιουργεῖται ἀναγκαστικά ἡ νοοτροπία τοῦ σκληροῦ καί ἀδυσώπητου ἀδελφοῦ, πού σάν τόν Κάϊν σκοτώνει τόν Ἄβελ. Γι’ αὐτό καί στήν ἐποχή μᾶς εἶναι μεγάλη ἀνάγκη νά διαφυλάξουμε ὡς πρῶτο ἀγαθό τήν ἐλευθερία μας ἀπό ἔξωθεν ἐπιβουλές. Ἐμεῖς πρέπει νά ἀσκοῦμε ἐπιρροή στό περιβάλλον καί ὄχι τό περιβάλλον πάνω σε μᾶς.

Ὁ «μεγάλος ἀδελφός» εἶναι ἀπειλή γιά τήν ἐλευθερία μας, ἤ γιά νά τό ἐκφράσω καλύτερα, ὁ ἐαυτός μᾶς εἶναι ἡ ἀπειλή τῆς ἐλευθερίας μας.

Ν.Ι.