Γεγονὸς καὶ σχόλιο: Τὸ ρῖσκο τοῦ διαβάσματος

Ὁ ποιητής Νίκος Καροῦζος πού πέθανε πρίν ἕξι χρόνια, κάποτε εἶχε γράψει μιά ἀλήθεια. «Μή µέ διαβάζετε, ὅταν δέν ἔχετε µαντέψει τή δύναμη πού κάνει τήν ἀγάπη ἐφάμιλλη τοῦ θανάτου... Μή µέ διαβάζετε, ὅταν ἔχετε δίκιο. Μή µέ διαβάζετε ὅταν δέν ἤρθατε σέ ρήξη μέ τό σῶμα». 

Τό διάβασµα εἶναι στήν πραγµατικότητα μιά προσπάθεια νά βγῆ κανείς, ἀπό τήν ἀτομικότητά του καί νά εἰσέλθη σέ µιά ἄλλη ὑπόσταση. Μέ τόν τρόπο αὐτό μπορεῖ νά ἀμφισβητήση τήν δική του πείρα καί νὰ δεχθῆ τήν πείρα τοῦ ἄλλου. Αὐτό στήν πραγµατικότητα εἶναι ἕνα ρίσκο, ἕνα ριψοκίνδυνο πράγμα. 

Δέν εἶναι εὔκολο κανείς νά συνδέση τήν ἀγάπη µέ τόν θάνατο καί νά τήν θεωρήση ἐφάμιλλη τοῦ θανάτου. Αὐτό συνδέεται καί μέ τήν ὑπέρβαση τοῦ ἐγώ, τῶν αἰσθήσεων καί τῶν αἰσθητῶν, αὐτοῦ τοῦ ἴδιου τοῦ θανάτου. 

Τελικά, δέν μπορεῖ καί δέν πρέπει νά διαβάση κανείς ὅταν ἔχει δίκιο, δηλαδή ὅταν εἶναι ἁπόλυτα ταυτισµένος µέ τίς ἰδέες του, τίς θεωρίες του καί τίς ἐμπειρίες του, ὅταν εἶναι ἀνίκανος νά συντελέση στήν γονιµοποίηση καί τήν γονιμότητα. 

Ὁ Ἀλὲν Μπεντολιλά ὁ ὁποῖος εἶναι ἐπιστημονικός σύμϐουλος τοῦ Παρατηρητηρίου Ἀνάγνωσης στό Παρίσι, κάνει λόγο γιά «τό σηµειολογικό ρῖσκο πού ἀναλαμβάνει κάθε ἀναγνώστης ἀνοίγοντας ἕνα βιβλίο». Λέει χαρακτηριστικά: «Τό νά διαβάσεις ἤ μᾶλλον τό νά τολµήσεις νά διαβάσεις, προϋποθέτει ἀναγκαστικά νά βρεῖς τή δύναμη νά ἀντιμετωπίσεις τό ἄγνωστο. Τό ἄνοιγμα ἑνός βιβλίου προκαλεῖ ἀναστάτωση καί ἄγχος: Ἀναστάτωση στήν προοπτική νά ἀνακαλύψεις καὶ νὰ ἐξοικειωθεῖς μέ τόν Κόσμο κάποιου ἄλλου. Ἄγχος, γιατί ἡ κατάκτηση καὶ ἐξερεύνηση δέν εἶναι ἐκ προοιμίου δεδομένες. Βεβαίως, ὅσο προχωροῦμε στήν ἀνάγνωση ἑνός βιβλίου, ὁδηγούμαστε σέ ὑποθέσεις. Συχνά ἐπιβεβαιώνονται καί ἐνίοτε ἀκυρώνονται ἀπό τή συνέχεια τοῦ κειµένου. Μά τίποτε δέν εἶναι τελείως σίγουρο. Ὑπάρχει πάντα στήν ἀνάγνωση ἕνα ρίσκο, πού πρέπει νά ἄποδεχθεῖς». 

Αὐτή ἡ διαδικασία συνδέεται στενά µέ τήν ὠρίμανση τοῦ ἀνθρώπου. Πράγμα τό ὁποῖο σηµαίνει ὅτι τό διάθασµα ἑνός βιβλίου εἶναι µιά ἔκπληξη, καί ἀπό αὐτό τό ξάφνιασμα ἀναδύεται ἕνας κόσμος πού μπορεῖ νά ὁδηγήση σέ µιά ὑπέρβαση καί νά ἱκανοποιήση τήν λεγόμενη διαστατική ὀντολογία. 

Γι αὐτό πιστεύω ὅτι τό διάβασµα εἶναι πάντα καλύτερο ἀπό τό στήσιμο µπροστά στήν τηλεόραση, ἀπό τήν θέα μιᾶς εἰκόνος, πού ἑρμηνεύεται µέσα ἀπό τίς δικές µας προσλαμβάνουσες παραστάσεις, ὁπότε εἶναι ἀτομικιστική. Ἡ τηλεόραση ὁδηγεῖ τόν ἄνθρωπο σέ µιά εὐρύτητα γνώσης, ἐνῶ τό διάβασµα σέ µιά βαθύτητα γνώσης. 

Αἰσθάνομαι τήν ἀνάγκη καί ὡς συγγραφεύς νὰ τό πῶ καθαρά: «μή µέ διαβάζετε, ὅταν ἔχετε δίκιο», γιατί δέν θά µέ καταλάθετε, οὔτε θά ἀποκτήσουμε κοινωνία. 

Ν.Ι.