Γεγονός καὶ Σχόλιο: Ὁ χειρότερος ἐχθρός

Ὁ ἀείμνηστος Δημήτρης Χόρν, ἔγραφε: "Σήμερα τό ἀπόγευμα ἔμεινα μόνος μέ τόν ἑαυτό μου καί κόντεψα νά τρελαθῶ! Ὁ ἐαυτός μου εἶναι ἡ χειρότερη παρέα! Πῶς μέ κουράζουν, μέ ἐξουθενώνουν οἱ ψυχικές μου μεταπτώσεις. Ὁ κυκλοθυμισμός μου. Ἐκεῖ πού πετῶ ἀπό αἰσιόδοξες διαθέσεις, ἐκεῖ πέφτω στά τάρταρα τῆς ἀπόγνωσης καί τῆς ἀπελπισίας".

Εἶναι συγκλονιστική αὐτή ἡ ὁμολογία, καί στέκεται κανείς ἀπέναντί της μέ πολύ σεβασμό. Δέν τήν κατακρίνει, ἀκριβῶς γιατί ἔχει μέσα της τήν εἰλικρίνεια. Σεβόμαστε κάθε ἄνθρωπο καί τίς περιπέτειές του. Καί σκοπός τοῦ σχολίου αὐτοῦ δέν εἶναι νά κρίνη τόν Χόρν - ἄλλωστε δέν ἔχουμε αὐτό τό δικαίωμα, γιατί κριτής κάθε ἀνθρώπου εἶναι ὁ Χριστός - ἀλλά λαμβάνουμε ἀφορμή γιά ἕναν σχολιασμό.

Πράγματι ὁ ἐαυτός μᾶς εἶναι ἡ χειρότερη παρέα, ὁ μεγαλύτερος ἐχθρός. Τό ἐρώτημα εἶναι γιατί; Ἡ ἀπάντηση εἶναι το ὅτι ὁ ἄνθρωπος δέν εἶναι ἕνα ἠθικό ὅν, ἀλλά ἕνα ὀντολογικό ὅν, εἶναι δημιουργημένος κατ’ εἰκόνα καί καθ’ ὁμοίωση Θεοῦ. Πρωτότυπό της δημιουργίας εἶναι ὁ Χριστός, τό Δεύτερο Πρόσωπο τῆς Ἁγίας Τριάδος, ὁ Λόγος τοῦ Πατρός. Ὁ ἄνθρωπος λέγεται λογικό ὅν, ἀκριβῶς ἐπειδή εἶναι δημιουργημένος κατ’ εἰκόνα τοῦ Λόγου. Ἔπειτα μέσα στήν ψυχοσωματική κατάσταση τοῦ ἀνθρώπου, μετά τήν πτώση, ὑπάρχει ὁ θάνατος, πού δημιουργεῖ συγκλονιστικές ἐπιπτώσεις στό σῶμα καί τήν ψυχή.

Ἀκριβῶς αὐτά τά δύο γεγονότα κάνουν τόν ἑαυτό μᾶς πολύ ἀπαιτητικό. Ὅταν ὁ ἄνθρωπος περιορίζεται μόνον στόν κοινωνικό καί καλλιτεχνικό χῶρο καί δέν ἐπεκτείνεται στήν ἱκανοποίηση τοῦ ὀντολογικοῦ στοιχείου καί τήν ὑπέρβαση τοῦ θανάτου, τότε δέν μπορεῖ νά τά βρῆ μέ τόν ἑαυτό του, καί βέβαια τότε ὁ ἐαυτός τοῦ εἶναι πάρα πολύ σκληρός, ἀπαιτητικός καί ἀδυσώπητος.

Τούς ἄλλους ἀνθρώπους, μέ τούς ὁποίους ἐρχόμαστε σέ ἐπικοινωνία καί συναναστροφή εὔκολα μποροῦμε νά τούς ξεγελάσουμε, ἄλλοτε μέ τίς πρακτικές μας ἱκανότητες, ἄλλοτε μέ τίς φιλοσοφικές συζητήσεις, ἄλλοτε μέ τήν ἐνασχόλησή μας μέ ψυχολογικά θέματα, ἄλλοτε μελετώντας τήν κοινωνική πραγματικότητα. Μποροῦμε σέ αὐτές τίς περιπτώσεις νά βάλουμε τό προσωπεῖο, τήν μάσκα τῆς ἐξωτερικῆς ἐπικοινωνίας. Ὅμως, πῶς μποροῦμε νά ξεγελάσουμε τόν ἑαυτό μας, πού ζητᾶ πληρότητα ζωῆς καί ὄχι ἁπλῶς τήν κουλτούρα; Πῶς μποροῦμε νά ἰσορροπήσουμε ἐσωτερικά ὅταν ἀπουσιάζουν οἱ ὑπαρξιακές ἐξισορροπητικές δυνάμεις;

Τελικά το μεγαλύτερο πρόβλημα τοῦ ἀνθρώπου εἶναι νά συμφιλιωθῆ μέ τόν ἑαυτό του καί νά τόν εὐχαριστή ἡ παρέα μέ τόν ἑαυτό του, πού γίνεται ὅταν προβάλλεται ὁ ἐαυτός του στήν Χριστοκεντρική καί ὀντολογική διάστασή του. Αὐτό τό συναντᾶ κανείς στούς ἠσυχαστᾶς μοναχούς, οἱ ὁποῖοι χαίρονται τήν ὑπαρξιακή εἰρήνη, ἀκριβῶς γιατί ἡμέρεψαν τό "θηρίο", πού βρίσκεται στό εἶναι τῆς ὑπάρξεώς τους καί εἶναι ὁ ὑπαρξιακός καί βιολογικός θάνατος.

Ὁ ἐαυτός μᾶς εἶναι ἐκεῖνος πού θά μᾶς δώση ἤ εἰρήνη ἤ ταραχή καί ἀγωνία.

Ν.Ι.