Ἀπὸ τὸ Ἁγιολόγιο τοῦ μηνός: Ἅγιος Γρηγόριος ὁ Διάλογος Πάπας Ρώμης, 12 Μαρτίου

Πρωτοπρεσβύτερου Π. Γεώργιου Παπαβαρνάβα

Ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Διάλογος γεννήθηκε καί ἔζησε στήν Ρώμη, στά χρόνια του αὐτοκράτορα Ἰουστινιανοῦ. Ἀκολούθησε τήν μοναχική ζωή καί ἀποδείχθηκε ἀληθινός ἀσκητής καί «στό ἔπακρον ἐλεήμων». Ἀξιώθηκε νά γίνη Ἐπίσκοπος καί πάπας Ρώμης, τότε πού ἡ Ρώμη ἦταν Ὀρθόδοξη. Ὀνομάσθηκε Διάλογος, ἐπειδή τά περισσότερα ἔργα τοῦ τά ἔγραψε μέ διαλογικό τρόπο, δηλαδή μέ ἐρώτηση καί ἀπόκριση.

Ὅταν ἦταν ἀκόμη μοναχός, τόν ἐπισκέφθηκε στό κελλί τοῦ ἕνας ἡλικιωμένος ναυαγός, καί ζήτησε τήν βοήθειά του. Ὁ ἅγιος Γρηγόριος τόν φιλοξένησε καί τοῦ ἔδωσε ἕξι ἀργυρᾶ νομίσματα. Ὁ γέροντας μετά ἀπό λίγο ξαναῆλθε καί ὁ ἅγιος του ἔδωσε ἄλλα ἕξι. Ὕστερα, ἦλθε καί πάλι γιά τρίτη φορά καί, ἐπειδή ὁ Ὅσιος δέν εἶχε ἄλλα χρήματα, τοῦ ἔδωσε ἕνα ἀργυρό σκεῦος, πού ἀνῆκε στήν Μονή. Καί παρά τό ὅτι ὁ κανονισμός δέν ἐπέτρεπε κάτι τέτοιο, ἐν τούτοις δέν δίστασε νά προβῆ σέ αὐτή τήν ἐνέργεια, ἐπειδή δέν μποροῦσε νά λυπήση ἄνθρωπο.

Ὅταν ἔγινε πάπας τῆς Ρώμης, προσκαλοῦσε κατά διαστήματα τούς πιό πτωχούς της πόλεως καί ἔτρωγε μαζί τους. Κάποτε, ἔδωσε ἐντολή νά ἔλθουν στήν Ἐπισκοπή δώδεκα πτωχοί γιά νά τούς φιλοξενήση. Τήν ὥρα πού ἔτρωγαν, ὁ ἅγιος ἔβλεπε δεκατρεῖς προσκεκλημένους καί ὁ ἕνας ἀπό αὐτούς ἦταν διαφορετικός στήν ὄψη. Εἶχε πρόσωπο φωτεινό καί πότε ἔμοιαζε μέ γέροντα στήν ἡλικία, πότε μέ νέο. Ὅταν οἱ ἄλλοι ἔφυγαν, τόν ἐρώτησε ποιός εἶναι καί ἐκεῖνος ἀπάντησε: «Εἶμαι ἄγγελος Κυρίου. Σέ ἔχω ἐπισκεφθῆ καί ἄλλη φορᾶ, ὅταν ἤσουν μοναχός, καί μοῦ ἔδωσες ἐλεημοσύνη δώδεκα ἀργυρᾶ νομίσματα καί ἕνα ἀργυρό σκεῦος. Ὁ Θεός, θέλησε νά δοκιμάση τήν προαίρεσή σου καί μέ τό παράδειγμά σου νά διδάξη καί ἄλλους. Μάλιστα, ἀπό τότε ἔλαβα ἐντολή νά εἶμαι πάντα μαζί σου, γιά νά σέ προστατεύω. Ὅ,τι θελήσης ἀπό τόν Θεό νά μοῦ τό πῆς καί θά τό μεταφέρω».

Εἴδαμε, λοιπόν, ὅτι ἀξιώθηκε νά φιλοξενήση ἄγγελο Κυρίου, καί νά συνομιλήση μαζί του. Στήν συνέχεια, μέ ἀφορμή τό περιστατικό αὐτό, θά δοῦμε τηλεγραφικά τα σχετικά μέ τήν ὕπαρξη καί τό ἔργο τῶν ἀγγέλων.

Οἱ ἄγγελοι δημιουργήθκαν πρίν ἀπό τόν ὁρατό κόσμο καί τόν ἄνθρωπο. Ὅπως χαρακτηριστικά ἀναφέρει ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς, ὁ Θεός «ἔπλασε τούς ἀγγέλους πρίν ἀπό ἐμᾶς γιά χάρη μας γιά νά ἀποστέλλονται ὡς διάκονοι, ὅπως λέγει ὁ Παῦλος, στούς μέλλοντας νά κληρονομήσουν τήν σωτηρία» (Ε.Π.Ε., τόμ. 9ος, σέλ. 80, 81)

Σύμφωνα μέ τήν Ὀρθόδοξη θεολογία, ὅπως συνοψίζεται στήν διδασκαλία τοῦ ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Δαμασκηνοῦ, οἱ ἄγγελοι εἶναι ὑπάρξεις πνευματικές, ἀεικίνητες, ἐλεύθερες, ἀσώματες, πού ὑπηρετοῦν τόν Θεόν καί εἶναι κατά χάριν ἀθάνατες. Τό σχῆμα καί τήν κατάσταση τῶν ὑπάρξεων αὐτῶν, μόνον ὁ Θεός τά γνωρίζει. Εἶναι ὅμως ἀσώματοι καί ἀεικίνητοι οἱ ἄγγελοι σέ σχέση μέ τούς ἀνθρώπους. Σέ σύγκριση μέ τόν Θεό, τόν μόνον ἀσώματο, εἶναι δυσκίνητοι καί ὑλικοί. Εἶναι πλασμένοι ἀπό λεπτή ὕλη. Μόνον ὁ Θεός εἶναι ἀληθινά ἄϋλος καί ἀσώματος. Δέν ἔχουν ἀνάγκη ἀπό γλώσσα καί ἀκοή, ἀλλά πληροφοροῦνται μεταξύ τους τά προσωπικά διανοήματα καί τίς ἀποφάσεις τους, χωρίς τόν προφορικό λόγο. Ὅταν ἐπικοινωνοῦν μέ τούς ἀνθρώπους, τότε λαμβάνουν σχῆμα καί μορφή γιά νά μποροῦν οἱ ἄνθρωποι νά τούς βλέπουν. Ἡ θέα τούς εἶναι φωτεινή καί τά ροῦχα τούς εἶναι συνήθως λευκά, πράγμα πού φανερώνει τήν καθαρότητά τους. Τροφή τούς εἶναι ἡ θέα τοῦ Θεοῦ, τόν Ὁποῖο βλέπουν, κατά τό μέτρο τῆς δυνατότητός τους.

Οἱ ἄγγελοι καί οἱ ἀρχάγγελοι, διαφυλάττουν τά μέρη τῆς γῆς, εἶναι ἄρχοντες τῶν λαῶν καί τῶν χωρῶν, ὅπως τούς ὅρισεν ὁ Δημιουργός, τακτοποιοῦν τά ἀνθρώπινα καί προστατεύουν ὅσους τούς ἐπικαλοῦνται, κυρίως ἀπό τό μίσος καί τήν μανία τοῦ διαβόλου. «Ὅπου ἐπισκιάσει ἡ χάρις σου Ἀρχάγγελε, ἐκεῖθεν του διαβόλου διώκεται ἡ δύναμις, οὐ φέρει γάρ τῷ φωτί σου προσμένειν ὁ πεσῶν ἑωσφόρος...». (Δοξαστικό των αἴνων, 8ης Νοεμβρίου).

Σέ κάθε θεία Λειτουργία, ἡ ὁποία εἶναι Σύναξη οὐρανοῦ καί γῆς, συλλειτουργοῦν μέ τόν Ἀρχιερέα ἤ τόν Ἱερέα ἄγγελοι. Στήν μικρή εἴσοδο, ὁ Λειτουργός παρακαλεῖ τόν Κύριο νά στείλη ἀγγέλους, γιά νά συλλειτουργήσουν μαζί του καί θά συνδοξολογήσουν τήν ἀγαθότητα τοῦ Θεοῦ. Ὁ Διάκονος, ἐπίσης, δέεται: «ἄγγελον εἰρήνης, πιστόν ὁδηγόν, φύλακα τῶν ψυχῶν καί τῶν σωμάτων ἠμῶν παρά τοῦ Κυρίου αἰτησώμεθα».

«Ἐννέα εἶναι τά οὐράνια τάγματα καί τρεῖς τάξεις ἤ τρία συστήματα, πού τό καθένα ἀποτελεῖ τριάδα.

Ἡ πρώτη τριάς εἶναι αὐτή πού εἶναι πάντοτε γύρω ἀπό τόν Θεό καί εἶναι ἕτοιμη νά ἑνωθῆ μέ αὐτόν ἀμέσως, χωρίς τήν μεσολάβηση κανενός. Εἶναι ἡ τάξη τῶν ἑξαπτερύγων Σεραφίμ καί τῶν πολυομμάτων Χερουβίμ καί τῶν ἁγιοτάτων Θρόνων.

Δευτέρα τάξη εἶναι ἐκείνη τῶν Κυριοτήτων, τῶν Δυνάμεων καί τῶν Ἐξουσιῶν. Ἔργο τῆς εἶναι οἱ διευθετήσεις τῶν μεγάλων πραγμάτων, οἱ ἐνέργειες τῶν θαυμάτων καί ὁ Τρισάγιος ὕμνος, τό Ἅγιος, Ἅγιος, Ἅγιος.

Τρίτη καί τελευταία εἶναι ἡ τάξη τῶν Ἀρχῶν, τῶν Ἀρχαγγέλων καί τῶν Ἀγγέλων, τό χαρακτηριστικό γνώρισμα τῆς ὁποίας εἶναι τό "λειτουργικόν ἐν διακονίαις καί τέλος ὁ ἱερός ὕμνος τοῦ Ἀλληλούϊα"» (Φιλοκαλία, τόμ. 3ος, σέλ. 354, 355).

Ἀπό τήν ὥρα πού βγήκαμε ἀπό τήν μήτρα τῆς Ἐκκλησίας, τήν Κολυμβήθρα τοῦ βαπτίσματος, μᾶς παραστέκει ἕνας ἄγγελος, ὁ ὁποῖος εἶναι φύλακας τῶν ψυχῶν καί τῶν σωμάτων μας. Δέν φεύγει ἀπό κοντά ἐάν ἐμεῖς δέν τόν διώξουμε μέ τήν ἁμαρτωλή ζωή μας. Ἐκεῖνο πού τόν ξαναφέρνει κοντά μας εἶναι ἡ ἀληθινή μετάνοια. Οἱ ἄγγελοι χαίρονται καί πανηγυρίζουν, ὅταν κάποιος μετανοῆ εἰλικρινά.

Στό τέλος τοῦ «Μικροῦ Ἀποδείπνου», μιᾶς κατανυκτικῆς ἀκολουθίας πού θά πρέπει νά τήν διαβάζουμε ὅλοι μας κάθε βράδυ, ὑπάρχει μιά θαυμάσια προσευχή στόν φύλακα ἄγγελό μας.

Ὁ π. Πά|σιος ἔλεγε ὅτι πρέπει νά προσπαθήσουμε νά ἀποκτήσουμε φιλία μέ τούς ἁγίους καί τούς ἀγγέλους. Ἰδαίτερα, μέ τόν ἅγιό του ὁποίου φέρουμε τό ὄνομα καί μέ τόν φύλακα ἄγγελό μας. Καί αὐτό μπορεῖ νά γίνη μέ τήν ὀργανική ἔνταξή μας στήν πνευματική ἀτμόσφαιρα τῆς Ἐκκλησίας, μέ τήν ἀδιάλειπτη προσευχή, τήν μυστηριακή ζωή καί τήν ἄσκηση, ἤτοι τήν βίωση τῶν ἐντολῶν τοῦ Χριστοῦ.