Τό «ἄζυμο» πρόσφορο

Κοινή εἶναι ἡ διαπίστωση πώς οἱ ἄνθρωποι στήν καθημερινή ζωή τούς κατακρίνουν καί συκοφαντοῦν συνανθρώπους τους. Στό γραφεῖο, στή γειτονιά, στίς τηλεφωνικές ἐπικοινωνίες καί στίς κάθε εἴδους κοινωνικές ἤ ψυχαγωγικές ἐκδηλώσεις τους, ὁλοένα καί συχνότερα, οἱ παρόντες κατακρίνουν καί «στολίζουν» τούς ἀπόντες. Λησμονώντας ὅτι καί αὐτοί εἶναι μέλη τῆς Ἐκκλησίας τοῦ Χριστοῦ, ἀμφισβητοῦν τά χαρίσματα μέ τά ὁποῖα τό Ἅγιον Πνεῦμα χαριτώνει τούς «ἐν Χριστῷ» ἀδελφούς τους. Στάζουν δηλητήριο φοβερό γι’ αὐτούς καί «τσακίζουν κόκκαλα». Ὅπως χαρακτηρηστικά ἀναφέρει ὁ ψαλμωδός «τάφος ἀνεωγμένος ὁ λάρυγξ αὐτῶν, ταῖς γλώσσαις αὐτῶν ἐδολιοῦσαν». Καί ὅλα αὐτά γιατί στέρεψε ἡ ἀγάπη καί περίσσεψε ὁ φθόνος καί ὁ ἐγωϊσμός.

Πρόσφατα ταξιδεύοντας μέ τρένο ἔζησα σέ ὅλο της τό μεγαλεῖο μία τέτοια σκηνή κατάκρισης. Τό πάθος καί τό μίσος μέ τό ὁποῖο ἄγνωστοι σέ μένα συνταξιδιῶτες κατέκριναν συγγενικά τους πρόσωπα ὄχι μόνον ἔδωσαν ἀφορμή γιά νά καταγράψω τίς παραπάνω σκέψεις, ἀλλά κυρίως ἐπανέφεραν στή μνήμη μου ἕνα σημαντικό περιστατικό τῆς παιδικῆς μου ζωῆς. Τότε πού μικρός βοηθοῦσα στό Ἱερό Βῆμα τόν παππού μου, τόν πάπα-Δημήτρη.

Εἶχε χτυπήσει ἡ καμπάνα τοῦ Ἱεροῦ Ναοῦ γιά τόν Ἑσπερινό του Σαββάτου. Ὁ πάπα-Δημήτρης στό Ἱερό Βῆμα τακτοποιοῦσε τά ἄμφιά του. Ὁ ἐγγονός ἄναβε καρβουνάκια στό θυμιατήρι. Στήν ἀριστερή θύρα τοῦ Ἱεροῦ Βήματος ἐμφανίζεται ἡ κ. Αἰκατερίνη, ἡ νεωκόρος τοῦ Ναοῦ. Κρατοῦσε στά χέρια τῆς μία καλοκεντημένη μαντήλα μέ τήν ὁποία σκέπαζε τό «πρόσφορο» πού ἔφερνε στό Ναό. Ἔτσι ἔκανε ἐδῶ καί τριάντα χρόνια. Καμάρωνε ἡ ἴδια γιά τό καλοζυμωμένο πρόσφορο καί τήν καθαρή καί εὐδιάκριτη σφραγίδα πού εἶχε αὐτό. Κι ὁ πάπα-Δημήτρης ὅμως ἀναγνωρίζοντας ὅλα αὐτά λειτουργοῦσε πάντοτε μέ τό πρόσφορό της κ. Αἰκατερίνης. Γι’ αὐτό ὄχι μόνο της ἀπέδιδε τά εὔσημα, ἀλλά βάζοντας αὐτήν πρότυπο προέτρεπε καί τίς ἄλλες κυρίες τῆς ἐνορίας του νά μιμηθοῦν αὐτή τήν καλή συνήθεια.

Ἐκεῖνο ὅμως τό Σαββατόβραδο ἡ κυρά-Αἰκατερίνη δέν παρέδιδε ἀμέσως τό πρόσφορο στά χέρια τοῦ πάπα-Δημήτρη. Παρέμενε ἔξω ἀπό τό Ἱερό Βῆμα καί κρατώντας στά χέρια τῆς τό πρόσφορο κατέκρινε τή νύφη της. Προφανῶς θά συνέχιζε νά λέη «κι ἄλλα πολλά» σέ βάρος αὐτῆς, ἀλλά ὁ πάπα-Δημήτρης πῆρε στά χέρια του τό καλυμμένο πρόσφορο καί χωρίς νά τό δῆ εἶπε στήν νεωκόρο του: «Σήμερα, κ. Αἰκατερίνη, τό πρόσφορό σου δέν εἶναι καλό. Δέν τό ζύμωσες καλά κι οὔτε πέτυχες τή σφραγίδα». Κατάλαβε ἡ κ. Αἰκατερίνη γιατί τῆς μιλοῦσε ἔτσι ὁ πάπα-Δημήτρης καί σταμάτησε. Χαμογέλασε μέ νόημα καί κατανόηση γιά τό μάθημα πού εἶχε πάρει. Μέ τό δικό του τρόπο ὁ πάπα-Δημήτρης τῆς ὑπενθύμισε ὅτι «Ἐάν οὔν προσφέρης τό δῶρον σου ἐπί τό θυσιαστήριον, κ’ἀκεῖ μνησθῆς ὅτι ὁ ἀδελφός σου ἔχει τί κατά σου, ἅφες ἐκεῖ το δῶρον σου ἔμπροσθέν του θυσιαστηρίου καί ὕπαγε πρώτον διαλλάγηθι τῷ ἀδελφῶ σου καί τότε πρόσφερε τό δῶρον σου» (Ματθ. Ἐ’ 23).

Εἶναι ἀλήθεια ὅτι ἡ κατάκριση εἶναι βαρύτατο ἁμάρτημα. Ἀποτελεῖ αὐθαίρετη οἰκειοποίηση ἀπό τόν ἄνθρωπο τοῦ ἔργου τοῦ Θεοῦ, ἀφοῦ μόνον αὐτός κρίνει «ζωντας καί νεκρούς» ἐνῶ ὁ ἄνθρωπος δέν ἔχει δικαίωμα νά κρίνη «ἀλλότριον οἰκέτην». Γιά τό λόγο αὐτό ἡ κατάκριση καθιστᾶ τούς ἀνθρώπους ἀνάξιους νά προσφέρουν δῶρα στό Ναό καί τούς ἐξωθεῖ στήν ἐχθρότητα - ἀντιπαλότητα πού πολλές φορές καταλήγει στίς αἴθουσες τῶν Δικαστηρίων. Ἔτσι πέρα ἀπό τήν ἠθική κατάπτωση στήν ὁποία ὁδηγεῖ τόν ἄνθρωπο, ἔχει παράλληλα καί κοινωνικές προεκτάσεις, ἀφοῦ ἐξαιτίας της, ἀνάμεσα στούς ἀνθρώπους ἀναπτύσσεται μία παγερή ἀτμόσφαιρα. Στήν ἀποτροπή αὐτῆς τῆς κατάστασης ὅπως εἶναι φυσικό συμβάλλουν ἡ ἀποφυγή τῆς κατάκρισης ἀλλά καί ἡ παράλειψη ὑπόθαλψης αὐτῶν πού κατακρίνουν καί ὁ σωστός ἐλεγχός των.

Ἡ στάση τοῦ πάπα-Δημήτρη ἀπέναντι στή νεωκόρο του τήν ὥρα πού αὐτή κατακρίνει καί ὁ τρόπος μέ τόν ὁποῖο τήν ἀντιμετωπίζει εἶναι ἀξιοπρόσεκτος. Δέν παίρνει θέση στά ὅσα λέει αὐτή κι οὔτε ἐνδιαφέρεται νά γίνη ἀρεστός. Δέν διαλέγεται μαζί της γιά τά ὅσα καταμαρτυρεῖ. Δέν κατακρίνει τήν νεωκόρο του, ἐπειδή αὐτή κατακρίνει. Ὡστόσο ὅμως δέν μένει ἀδρανής. Δέν ἀποδέχεται παθητικά τήν συμπεριφορά τῆς κατακρίνουσας νεωκόρου. Οὔτε σιωπᾶ τήν ὥρα πού αὐτή κατακρίνει. Διακριτικά ὑπενθυμίζει σ’ αὐτήν ὅτι τό δῶρο της δέν ἔχει πλέον ἀξία καί αὐτή ἀπό μόνη της καταλαβαίνει καί συμμορφώνεται.

Καί μᾶλλον οἱ δύο ἀξίζουν τόν ἔπαινο: Ὁ πάπα-Δημήτρης πού ἤρεμα καί μέ ἀγάπη, χωρίς φωνές καί ἀκρότητες, ἐλέγχει σωστά τήν νεωκόρο του, ἀλλά καί ἡ νεωκόρος, πού ἔχει τήν δυνατότητα νά κατανοήση τήν πτώση της καί νά συλλάβη μέ τήν εὐαισθησία της τήν παιδεία τοῦ Ἱερέως.

Ι.Τσ.