Μιά εὐχή γιά τίς ἐξετάσεις - «Ἐκεῖ πού πάει τώρα ὁ γυιός σου, θά πετύχη»

Μιά εὐχή γιά τίς ἐξετάσεις

Τήν ἐποχή πού πηγαίναμε στό Γυμνάσιο συγκεντρωνόμασταν ὅλα τα παιδιά τοῦ χωριοῦ, καθημερινά το πρωΐ, στόν ἱερό Ναό τῆς ἐνορίας μας. Τήν ὥρα πού ὁ πάπα-Δημήτρης συνήθως τελείωνε τόν Ὄρθρο γινόταν «προσκλητήριο». Ἀναβαμε ἕνα κεράκι, προσκυνούσαμε τίς εἰκόνες τῆς Παναγίας καί τῶν Ἁγίων Ἀποστόλων, παίρναμε τήν εὐχή τοῦ πάπα-Δημήτρη καί φθάναμε στό σχολεῖο, ἀφοῦ περπατούσαμε μιά πανέμορφη διαδρομή δύο χιλιομέτρων.

Τότε ὑποβαλλόμασταν σέ ἐξετάσεις καί κατά τό πρῶτο ἑξάμηνό της σχολικῆς χρονιᾶς, τό μήνα Φεβρουάριο. Κάποια τέτοια χειμωνιάτικη μέρα πού θά γράφαμε διαγώνισμα στό μάθημα τῆς Φυσικῆς, ἀπουσίαζε ἀπό τό «προσκλητήριο» ἡ Ἀντωνία, ἡ ὁποία ἦταν ἀριστοῦχος συμμαθήτριά μας. Ἀφοῦ πήραμε τήν εὐχή καί εὐλογία τοῦ πάπα-Δημήτρη ξεκινήσαμε γιά τό Σχολεῖο, χωρίς νά δώσουμε ἰδιαίτερη σημασία στήν ἀπουσία τῆς Ἀντωνίας. Τήν ὥρα ὅμως πού μπαίναμε στή σχολική αἴθουσα ἦρθε ἡ Ἀντωνία τρέχοντας καί πῆρε μέρος στό διαγώνισμα, μόλις τήν τελευταία στιγμή, τήν ἑνδεκάτη ὥρα.

Ἀφοῦ τελείωσε ἡ γραπτή ἐξέτασή μας, ἐπιστρέφαμε στό χωριό μέ ἀργό βηματισμό, ὅταν πιά ὁ ἥλιος εἶχε προβάλλει γιά τά καλά καί ἄρχισε νά ζεσταίνη τήν ἀτμόσφαιρα. Δέν συζητούσαμε ὅμως, ὅπως ἄλλες φορές, τά θέματα τῶν ἐξετάσεων καί τίς λύσεις τους, ἀλλά ἡ Ἀντωνία μέ χαρά καί ἱκανοποίηση ἔδινε ἐξηγήσεις γιά τήν πρωϊνή ἀργοπορία της. Εἶχε ἐπισκεφθεῖ τό σπιτικό της ὁ πάπα-Δημήτρης γιά νά πληροφορηθῆ τήν αἰτία τῆς ἀπουσίας της ἀπό τό προσκλητήριο καί ἄκουσε τήν Ἀντωνία νά λέη ταραγμένη «δέν πάω νά γράψω Φυσική, γιατί φοβᾶμαι ὅτι δέν θά ἀριστεύσω». Χαμογέλασε ὁ πάπα-Δημήτρης καί μέ λόγια γεμάτα στοργή καί ἀγάπη τῆς εἶπε: «Ἀντωνία, νά φροντίσης νά πάρης ἄριστα ἀπό τό Θεό γιά τίς πράξεις σου. Τά λόγια σου φανερώνουν ἄτομο πού διακατέχεται ἀπό ἐγωϊσμό καί δειλία. Γνωρίζω ὅτι διάβασες πολύ καλά. Τρέξε λοιπόν νά προλάβης νά γράψης τό μάθημά σου, γιατί ὁ Θεός εἶναι ὁ φωτισμός καί ὁ Σωτήρας σου».

Μετά ἀπό ὅλα αὐτά ἡ συμμαθήτριά μας ἦρθε τρέχοντας καί ἔγραψε τό μάθημα τῆς Φυσικῆς πολύ καλά, ὅπως ἀποδείχτηκε ἀργότερα. Ἡ ἴδια ὅμως ἀκόμη καί σήμερα παραδέχεται ὅτι δέν εἶχε ἀριστεύσει τότε γιατί εἶχε στηρίξει τό ἀποτέλεσμα τῆς προσπάθειάς της μόνο στίς δικές της δυνάμεις καί ἐπειδή εἶχε κυριευθεῖ ἀπό λογισμό ὑπερηφάνειας, ἄν καί γνώριζε πολύ καλά ὅτι ὁ Θεός «ὑπερηφάνοις ἀντιτάσσεται, ταπεινοῖς δέ δίδωσι χάριν».

Τό περιστατικό αὐτό καί κυρίως ἡ διαπίστωση ὅτι πολλοί μαθητές κατά τήν χρονική περίοδο τῶν ἐξετάσεων γιά τήν εἰσαγωγή στά ΑΕΙ καί ΤΕΙ, ἀλλά καί τῆς ἀνακοίνωσης τῶν σχετικῶν ἀποτελεσμάτων, διακατέχονται ἀπό τό ἄγχος καί ἐκδηλώνουν προβλήματα ψυχοσυναισθηματικῆς φύσης, δίνουν ἀφορμή νά διατυπωθοῦν οἱ παρακάτω σκέψεις.

Εἶναι γεγονός ὅτι τό σύγχρονο ἐκπαιδευτικό μας σύστημα ἐνθαρρύνει τόν ἀνταγωνισμό μεταξύ των μαθητῶν. Οἱ ἐξετάσεις γιά τήν εἰσαγωγή στά ΑΕΙ καί ΤΕΙ ἀσκοῦν τεράστια ψυχολογική πίεση στούς μαθητές τοῦ Λυκείου καί αὐξάνουν τό στρές καί τό ἄγχος τους. Γί αὐτό στίς λεγόμενες «καλές Σχολές» εἰσάγονται ὁρισμένοι μόνον ἀπό τούς ἀριστεύσαντες κατά τίς σχετικές ἐξετάσεις. Τίς περισσότερες φορές μάλιστα τό ἄγχος αὐτό ἐπιτείνεται ἀπό τόν τρόπο μέ τόν ὁποῖο «συμπαρίστανται» οἱ γονεῖς στά παιδιά τους. Ὑπάρχουν γονεῖς, πού χωρίς νά ὑπολογίζουν τίς διανοητικές ἱκανότητες καί τήν σωματική ἀντοχή τῶν παιδιῶν τους, ἐπιβάλλουν σ’ αὐτά τήν εἰσαγωγή σέ μιά ἀπό τίς λεγόμενες «καλές Σχολές», ἁπλά καί μόνον ἐπειδή πιστεύουν ὅτι ἔτσι καταξιώνονται κοινωνικά οἱ ἴδιοι καί τά παιδιά τους. Γιά τόν λόγο αὐτόν μάλιστα δαπανοῦν ὑπέρογκα χρηματικά ποσά καί ὑποβάλλουν τά παιδιά τους σέ κουραστικά καί ἀνώφελα πολλαπλά φροντιστηριακά μαθήματα. Ἔτσι ὅμως φορτώνουν τά παιδιά τους μέ εὐθύνες πού δέν ἀνήκουν σ’ αὐτά καί πληγώνουν βαθύτατα τήν προσωπικότητά τους. Παράλληλα ὁλοένα καί περισσότεροι μαθητές διψοῦν γιά μάθηση καί μόρφωση καί πιστεύουν ὅτι θά μορφωθοῦν μέ τήν φοίτησή τους σέ μία ἀνώτατη ἤ ἀνώτερη Σχολή, γιά νά μπορέσουν νά σταδιοδρομήσουν ἐπαγγελματικά μέ περισσότερα ἐφόδια.

Τό ἀποτέλεσμα τῆς μαθητικῆς προσπάθειας κατά τίς σχετικές ἐξετάσεις εἶναι συνάρτηση τῆς διανοητικῆς ἱκανότητας, τῆς σωματικῆς ἀντοχῆς, τῆς ὑπομονῆς, τῆς ἐπιμονῆς, τῆς ἐπιμέλειας καί ὀργάνωσης τῆς μαθητικῆς δραστηριότητας. Ὅλα αὐτά ὅμως εἶναι ὁρισμένα ἀπό τά πολλά χαρίσματα πού μᾶς ἔδωσε ὁ Θεός. Γι’ αὐτό τό ἀποτέλεσμα τῆς μαθητικῆς προσπάθειας δέν κρίνεται μόνον μέσα ἀπό τήν ὅλη λειτουργία καί τά ὄργανα τοῦ ἐκπαιδευτικοῦ μας συστήματος. Κυρίως ἀξιολογεῖται ἀπό τόν Θεό, πού προνοεῖ καί ἐλεεῖ τούς ἀνθρώπους ἀνάλογα μέ τήν πίστη τούς σ’ Αὐτόν καί τόν τρόπο μέ τόν ὁποῖο ἐκδηλώνουν τά χαρίσματά τους, προσφέροντας αὐτά στούς ἀδελφούς τους καί ἀντιπροσφέροντάς τα στόν Θεό.

Ὁ Μητροπολίτης Ναυπάκτου καί Ἁγίου Βλασίου κ. Ἱερόθεος, στό βιβλίο τοῦ «Παρακλητικά», μέ τόν δικό του ξεχωριστό τρόπο, ἀναλύει μέ σαφήνεια καί πληρότητα τό βαθύτερο νόημα καί τόν σκοπό τῶν χαρισμάτων, ὡς δώρων τοῦ Θεοῦ πρός τόν ἄνθρωπο. Ἀφοῦ διακρίνει τά χαρίσματα σέ φυσικά καί ὑπερφυσικά, τονίζει γιά τά φυσικά χαρίσματα ὅτι «...εἶναι οἱ διάφορες ἱκανότητες πού διαθέτει ὁ κάθε ἄνθρωπος, πού ἔχουν δοθεῖ ἀπό τόν Θεό κατά τήν δημιουργία του... ἀλλά αὐτά τά χαρίσματα δέν ἔχουν σωτηριώδη χαρακτήρα, ἄν δέν προσφερθοῦν στόν Θεό γιά νά ἐξαγιασθοῦν... ἀπαραίτητη προϋπόθεση ἐκδήλωσης τῶν χαρισμάτων εἶναι ἡ πίστη καί ἡ ἐκπλήρωση τῶν Ἐντολῶν τοῦ Θεοῦ... ἀπαιτεῖται ἀγώνας καί ἄσκηση... Ὅλοι ἔχουμε χαρίσματα φυσικά καί τήν δυνατότητα νά ἀποκτήσουμε καί ὑπερφυσικά... Τό μεγαλύτερο χάρισμα εἶναι ὅτι ἀνήκουμε στό Σῶμα τοῦ Χριστοῦ... Ἔχοντας τό χάρισμα νά ζοῦμε μέσα στήν Ἐκκλησία φθάνουμε στό ὕψος τῆς ὀρθοδόξου ἀνθρωπολογίας, πού εἶναι ἡ Χριστοποίησή μας. Δί’ αὐτῆς ἐπιτυγχάνουμε τήν Θέωση. Αὐτή εἶναι ἡ σωτηρία μας...».

Ἔτσι οἱ γονεῖς ὀφείλουν νά ἐπαινοῦν τό παιδί τους, ὅταν αὐτό προσπάθησε φιλοπόνως νά ἀξιοποιήση τά χαρίσματα πού τοῦ δόθηκαν ἀπό τόν Θεό. Παράλληλα οἱ μαθητές δέν πρέπει νά ἀγχώνονται μέ τό ἀποτέλεσμα τῆς προσπάθειάς τους κατά τίς ἐξετάσεις. Μποροῦν νά εἶναι βέβαιοι, ὅπως καί ὅλοι οἱ ἄνθρωποι ὅτι, ἐφ’ ὅσον φροντίζουμε «νά πολυπλασιάσωμεν ἀναλόγως ἕκαστος τό τῆς Χάριτος τάλαντον» καί νά ἀποδειχθοῦμε «πιστοί οἰκονόμοι τῆς Χάριτος», θά ἀξιωθοῦμε «Δεσποτικῆς χαρᾶς», ὅπως ἀναφέρεται χαρακτηριστικά στό πρῶτο Ἀπόστιχο Ἰδιόμελο τῆς Μεγάλης Δευτέρας. Πέραν ὅλων αὐτῶν, ὁ ἴδιος ὁ Χριστός στήν Παραβολή τῶν ταλάντων λέγει: «εἰς ἐκεῖνον ὁ ὁποῖος μέ τήν ἐργασία καί τήν τιμιότητά του ἔχει αὐξήσει αὐτό πού τοῦ ἐδόθη, θά τοῦ δοθοῦν καί ἄλλα πολλά καί μέ τό παραπάνω» (Ματθ., κέ' 29).

Ἄλλωστε δέν πρέπει νά ξεχνᾶμε ὅτι τό νόημα τῆς πραγματικῆς ἐξέλιξης καί ὁλοκλήρωσης τοῦ ἀνθρώπου δέν βρίσκεται στήν κοινωνική καταξίωσή του μέ τήν εἰσαγωγή του σέ μία ἀνώτατη ἤ ἀνώτερη Σχολή, ἀλλά στήν ἑνότητά του μέ τόν Χριστό καί στήν πραγμάτωσή του «καθ’ ὁμοίωσιν», πού εἶναι ἡ ἀληθινή μόρφωση κατά τήν Ὀρθόδοξη Παράδοση.

Ι.Τσ

«Ἐκεῖ πού πάει τώρα ὁ γυιός σου, θά πετύχη»

...Ὁ Εὐάγγελος τελείωσε τό Γυμνάσιο (ἑξατάξιό) το 1930. Ἦταν καλός μαθητής, ἁγνός καί εὐθύς νέος, ὑπάκουος στούς γονεῖς του καί ὑπομονετικός στίς δυσκολίες. Μαθημένος νά ἐκκλησιάζεται στήν γειτονική Ἐκκλησία τῆς Παναγίας, συνδέθηκε νωρίς μέ μοναχούς καί μοναχές πού διέρχονταν ἀπό τήν Θήβα... Ἔμαθε νά ἐξομολογῆται συνειδητά καί νά τελῆ τόν κανόνα προσευχῆς πού τοῦ ἔβαλε ὁ πνευματικός...

Κάποτε, ὅταν ἦταν μαθητής στό Γυμνάσιο, ξεκινώντας ἀπό τό σπίτι γιά νά γράψη διαγώνισμα στά Μαθηματικά, δυσαρέστησε τήν μητέρα του γιά κάποιον λόγο κι ἔφυγε χωρίς τήν εὐχή της. Ἔλυσε κανονικά τήν ἄσκηση καί βρῆκε ἀποτέλεσμα 12/4. Ρώτησε ψιθυριστά τούς συμμαθητές του καί τοῦ εἶπαν ὅτι τό ἀποτέλεσμα ἦταν 3. Παρά τίς προσπάθειές του νά βρῆ τό λάθος, δέν τά κατάφερε. Ἔδωσε τελικά τήν κόλλα ἐλαφρά πικραμένος. Βγαίνοντας στό προαύλιο ἀντιλήφθηκε τό τόσο μικρό λάθος, ὅτι δηλαδή δέν ἁπλοποίησε τό κλάσμα. Τό γεγονός αὐτό τό διηγεῖτο συχνά, ἐπισημαίνοντας τήν μεγάλη σπουδαιότητα πού ἔχει ἡ εὐχή τῶν γονέων στά παιδιά τους.

Μέ ὅλα αὐτά τά πνευματικά καί μορφωτικά ἐφόδια ξεκίνησε ὁ Εὐάγγελος μετά τό Γυμνάσιο, νά φτιάξη τήν ζωή του. Ἀλλά βρῆκε ἀνυπέρβλητα ἐμπόδια. Ἀρχικά ἔδωσε ἐξετάσεις γιά ταχυδρομικός. Φαίνεται χρειαζόταν μέσο, πού δέν διέθετε, καί ἀπέτυχε. Σημείωνε χαρακτηριστικά πίσω ἀπό μία φωτογραφία του πού ἔστειλε ἐκείνην τήν ἐποχή στόν μεγαλύτερο ἀδελφό του: «Ὑποψήφιος στή σχολή Τ.Τ.Τ. Εὐάγγελος Ἰωάννου Παπανικήτας. Ἔτος 18ον. Πίκρες - βάσανα -στεναχώριες. Ἀπέτυχον 25-10-30». Ἀργότερα προσπάθησε νά μπῆ στή Χωροφυλακή, ἀλλά τοῦ δήλωσαν ὅτι ἐκείνην τή χρονιά δέν θά ἔπαιρναν κανέναν. Τέλος προετοιμάσθηκε καί ἔδωσε ἐξετάσεις στήν σχολή Ἰκάρων. Μετά τίς ἰατρικές ἐξετάσεις οἱ γιατροί ἔγραψαν στό δελτίο του: «Ταχυπαλμία, Ἀκατάλληλος».

Ἔβλεπε τούς φίλους καί συμμαθητές του νά προοδεύουν καί αὐτός νά μένη. Ἔβρισκε περιστασιακές δουλειές, ἀλλά ἄρχισε νά αἰσθάνεται τόν ἑαυτό τοῦ βάρος τῆς οἰκογένειάς του. Ἀποφάσισε τέλος νά στρατευθῆ, γιά νά ἐκπληρώση αὐτήν τουλάχιστον τήν ὑποχρέωση. Κι ἐκεῖ ὅμως δέν ἔγινε δεκτός. Τά ἕλκη πού λόγω τῆς ἀλλεργίας εἶχαν σχηματισθῆ στό πόδι του, ἀνάγκασαν τούς στρατιωτικούς γιατρούς νά τοῦ δώσουν διετῆ ἀναβολή. Ἡ διάγνωσή τους ἦταν: «Ἄτονον ἕλκος, ἰατόν διά τοῦ χρόνου». Πείσθηκε ὅτι ὁ Θεός τοῦ ἔδειχνε τόν δρόμο γιά τό Ἅγιον Ὅρος. Ἡ ἁπλή Βικτώρια (ἡ μητέρα τοῦ) εἶδε στόν ὕπνο τῆς σεβάσμιο γεροντάκι νά τῆς λέει: «Ἐκεῖ πού πάει τώρα ὁ γυιός σου, θά πετύχη»...

(ἀπό τό βιβλίο «Γέροντας Ἐφραίμ Κατουνακιώτης», ἔκδ. Ι. Ἡσυχαστηρίου «Ἅγιος Ἐφραίμ», Ἅγιον Ὅρος)