Γραπτὰ κυρήγματα: Κυριακή, 11 Αὐγούστου 2002. Τό Μυστήριο τῆς Μετανοίας

Μέ τό ἅγιο Βάπτισμα, ἀγαπητοί μου ἀδελφοί, ὅπως εἴδαμε σέ ἄλλο κήρυγμα, καθαρίζεται τό κατ’ εἰκόνα, ὁ ἄνθρωπος ἀποκαθίσταται στήν προηγουμένη θέση του καί ἀνεβαίνει ἀκόμη ὑψηλότερα, ἑνώνεται μέ τόν δεύτερο Ἀδάμ, τόν Χριστό καί μπορεῖ νά ἀποκτήση τήν θέωση. Ὅμως, ἐπειδή ἡ ἀνθρώπινη φύση εἶναι ἐθελότρεπτη καί ἀκόμη ἐπειδή ὁ διάβολος πολεμᾶ τόν ἄνθρωπο ἀπό φθόνο, γι’ αὐτόν τόν λόγο καί περιπίπτει στήν ἁμαρτία. Ἔτσι, ἡ Ἐκκλησία μᾶς ἔχει θεσπίσει τό μυστήριο τῆς μετανοίας, πού ἀποκαλεῖται καί δεύτερο βάπτισμα, διότι δί’ αὐτοῦ ἀναγεννᾶται ὁ ἄνθρωπος.

Γιά νά δοῦμε τήν οὐσία τῆς μετανοίας πρέπει νά ὑπογραμμισθῆ ὅτι ἡ ἁμαρτία δέν εἶναι ἁπλῶς μιά ἄρνηση ἑνός νόμου, οὔτε μιά ψυχολογική καί ἠθική κατάσταση, ἀλλά εἶναι ἡ διακοπή τῆς σχέσεως τοῦ ἀνθρώπου μέ τόν Θεό. Ὅταν χάνεται τό κέντρο καί ἡ ἀναφορά πού εἶναι ὁ Θεός, τότε ἀποδιοργανώνεται ὁλόκληρος ὁ ἄνθρωπος, ἤτοι ὀργιάζουν τά πάθη, δημιουργοῦνται ἀνωμαλίες στήν οἰκογένεια καί τήν κοινωνία, πέφτει τό κακό καί στήν ὑλική κτίση μέ συνέπεια νά δημιουργηθοῦν ἀνθρωπολογικά, κοινωνιολογικά καί οἰκολογικά προβλήματα.

Ὁπότε ἡ μετάνοια εἶναι ἡ ἐπιστροφή τοῦ ἀνθρώπου στόν Θεό, ἡ ἀποκατάσταση τῶν σχέσεων μαζί Του, ἡ εὕρεση τοῦ πραγματικοῦ κέντρου. Ἔτσι, μέ τήν μετάνοια ὁ ἄνθρωπος ἀποκαθιστᾶ τίς σχέσεις του μέ τόν Θεό, μέ συνέπεια νά ἀποκαθίστανται καί οἱ σχέσεις μέ τόν ἑαυτό του, τό περιβάλλον καί τήν κτίση ὁλόκληρη. Οἱ δυνάμεις τῆς ψυχῆς καί τοῦ σώματος ἀντί νά στρέφονται πρός τήν κτίση, τώρα στρέφονται πρός τόν Θεό καί διά τοῦ Θεοῦ ὁ ἄνθρωπος ἀπολαμβάνει πραγματικά ὁλόκληρο τόν κόσμο, πού εἶναι δημιούργημα τοῦ Θεοῦ.

Ἡ ζωή ἔξω ἀπό τόν Θεό λέγεται ἀπό τούς ἁγίους Πατέρας παρά φύση κατάσταση, καί ἡ ζωή μέ τόν Θεό χαρακτηρίζεται ὡς κατά φύση κατάσταση, γιατί αὐτή ἦταν ἡ ἀρχική ζωή τοῦ ἀνθρώπου καί γιά μιά τέτοια ζωή δημιούργησε ὁ Θεός τόν ἄνθρωπο. Ἔτσι, ἡ πορεία ἀπό τό παρά φύση στό κατά φύση, πού εἶναι ἡ ζωή τῆς μετανοίας, ἔχει διάφορα στάδια καί διαφόρους βαθμούς. Ὁ πρῶτος βαθμός εἶναι ἡ ἀναγνώριση τῆς καταστάσεως στήν ὁποία μᾶς ὁδήγησε ὁ διάβολος μέ τήν ἐλεύθερη συγκατάθεσή μας. Καί αὐτή ἡ ἀναγνώριση γίνεται μέ τόν φωτισμό τῆς θείας Χάριτος, γιατί μόνον διά τοῦ τρόπου αὐτοῦ μποροῦμε νά ἀντιληφθοῦμε σέ ποιά κατάσταση βρισκόμασταν πρῶτα καί πῶς μᾶς κατήντησε ἡ ἁμαρτία. Ὁ δεύτερος βαθμός μετανοίας εἶναι ἡ διάθεση γιά ἀλλαγή τρόπου ζωῆς, γιά ἀπόκτηση ἐκ νέου της κοινωνίας μέ τόν Θεό. Ὁ τρίτος βαθμός μετανοίας εἶναι ἡ ἐξομολόγηση ἐνώπιόν του πνευματικοῦ πατρός, ὥστε ἀφ’ ἑνός μέν νά λάβουμε τήν ἄφεση τῶν ἁμαρτιῶν μέ τήν συγχωρητική εὐχή, ἀφ’ ἑτέρου δέ νά λάβουμε τήν κατάλληλη θεραπεία. Καί τέλος, ὁ τέταρτος βαθμός μετανοίας εἶναι ἡ ἀλλαγή ζωῆς, ἡ διόρθωση τοῦ βίου, ἀκολουθώντας τήν ἀγωγή τήν ὁποία μᾶς ἔδωσε ὁ πνευματικός πατέρας καί λαμβάνοντας τά πνευματικά φάρμακα πού μᾶς ὑπέδειξε.

Γίνεται ἀντιληπτό ὅτι τό μυστήριο τῆς μετανοίας ἑρμηνεύεται μέσα ἀπό ὅρους καί προϋποθέσεις τῆς ἰατρικῆς ἐπιστήμης. Ὅ,τι γίνεται γιά τήν θεραπεία τοῦ σώματος, αὐτό γίνεται καί γιά τήν θεραπεία τῆς ψυχῆς. Πρέπει νά αἰσθανθοῦμε τήν πνευματική μας ἀσθένεια, νά ἀναζητήσουμε πνευματικό θεραπευτή, πού εἶναι ὁ Χριστός καί κατ’ ἐπέκταση πνευματικό πατέρα, ἀφοῦ ὁ Χριστός προσφέρει τήν Χάρη Τοῦ διά τῶν Κληρικῶν πού ἐπιτελοῦν τά μυστήρια, καί νά ἔχουμε διάθεση γιά νά συνεχίσουμε σέ ὅλη μας τήν ζωή τήν πραγματική θεραπεία, πού θά μᾶς δώση ὁ πνευματικός πατέρας.

Ὅλα τα ἀνθρώπινα, κοινωνικά καί οἰκολογικά προβλήματα στό βάθος τούς εἶναι προβλήματα ἐσωτερικά, ὑπαρξιακά. Ὁ ἄνθρωπος ἀρρωσταίνει καί στήν συνέχεια ἀρρωσταίνουν καί οἱ κοινωνικοί θεσμοί, ἀλλά καί ὁλόκληρη ἡ κτίση, γιατί ὁ ἄνθρωπος σχετίζεται μέ τήν κτίση. Καί ὅταν ὁ ἄνθρωπος θεραπεύεται, διά τῆς μετανοίας, τότε ἀποκαθίσταται καί ἡ κτίση στήν ἀρχική της κατάσταση. Καί βέβαια ἡ πλήρης ἀποκατάσταση θά γίνη κατά τήν Δευτέρα Παρουσία τοῦ Χριστοῦ, γιατί τότε θά νικηθῆ τελείως ὁ θάνατος.

Ἑπομένως, χρειαζόμαστε μετάνοια γιά νά φθάσουμε στήν φυσική μας κατάσταση.

† Ὁ Ναυπάκτου καί Ἁγίου Βλασίου ΙΕΡΟΘΕΟΣ