Στυλιανοῦ Γερασίμου: Λειτουργική-Δογματικὴ ἑρμηνεία, Ἦχος Γ' (1)

Ἀναβαθμοί:

Στυλιανοῦ Γερασίμου, δρ. Θεολογίας-Μουσικοῦ

Συνεχίζοντας τήν ἀνάλυσή μας παρατηροῦμε ὅτι ὁ πρῶτος ἀναβαθμός τοῦ τρίτου ἤχου «Τήν αἰχμαλωσίαν Σιῶν, σύ ἐξείλου ἐκ Βαβυλῶνος' καμέ ἐκ τῶν παθῶν ἔλκυσον Λόγε», σύμφωνα μέ τόν ὑμνωδό, ἀπευθύνεται στόν Υἱό καί Λόγο τοῦ Θεοῦ καί λέει: «Ὤ ἐνυπόστατε Λόγε τοῦ Θεοῦ, ὅπως ἐλευθέρωσες τούς Ἰσραηλίτες ἀπό τήν αἰσθητή σκλαβιά τῆς Βαβυλώνας καί τούς ὁδήγησες στήν Ἱερουσαλήμ, ἔτσι ἐλευθέρωσε καί ἐμένα ἀπό τή σκλαβιά τῆς ἁμαρτίας καί ὁδήγησε μέ στή δική Σου ζωή, ἀπό τήν ὁποία ἐξέπεσα» Ὁ ὑμνωδός «ζωή» ὀνομάζει τήν ἀρετή καί τίς ἐντολές τοῦ Θεοῦ, πού πρέπει νά ἐφαρμόζη ὁ κάθε Χριστιανός. Ἀντίθετα ἀπό τή «ζωή», τά πάθη καί ἡ φθορά εἶναι ὁ θάνατος.

Ὁ ἐμπαθής ἄνθρωπος εἶναι ψυχικά νεκρός, ἀφοῦ ἔχει στερηθῆ τήν χάρη τοῦ Θεοῦ. Σύμφωνα μέ τόν Ἅγιο Μάξιμο: «Ἐκεῖνο πού εἶναι ἡ ψυχή στό σῶμα, αὐτό εἶναι καί τό Ἅγιο Πνεῦμα στήν ψυχή». Ὁ ὑμνωδός παρακαλεῖ τόν Κύριο νά τόν ἐλευθερώση ἀπό τήν ἁμαρτία, γιατί χωρίς τή βοήθεια τοῦ Κυρίου δέ μπορεῖ νά ἐπιτευχθῆ τίποτα: «χωρίς ἐμοῦ οὐ δύνασθε ποιεῖν οὐδέν» (Ἰω. ἴε', 5). Σ’ αὐτό τό σημεῖο ὁ Ἀπόστολος Παῦλος τινίζει: «ὁ γάρ νόμος τοῦ Πνεύματος τῆς ζωῆς ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ ἠλευθέρωσε μέ ἀπό τοῦ νόμου τῆς ἁμαρτίας καί τοῦ θανάτου» (Ρωμ. η', 2)

Ὁ δεύτερος ἀναβαθμός «Ἐν τῷ νότω οἱ σπείροντες δάκρυσιν ἐνθέοις, θεριούσι στάχυας, ἐν χαρά ἀειζωΐας» ἀναφέρεται σ’ ἐκείνους πού σπέρνουν μέ κόπους καί δάκρυα στόν Θεό, στήν διάρκεια τῶν πνευματικῶν ἀγώνων θερίζουν μέ πολλή χαρά τά ὥριμα στάχυα πού εἶναι οἱ καρποί τῆς προσευχῆς καί τῆς χάριτος τοῦ Θεοῦ. Ὁ Ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος λέει: «Σπείρωμεν σύν δάκρυσι, ἴνα θερίσωμεν ἀγαλλίασιν».

Μέ τόν τριαδικό ἀναβαθμό «Ἁγίω Πνεύματι πάσα ἀγαθοδωρία, ὡς Πατρί καί Υἱῶ συναστράπτει, ἐν ― τά πάντα ζῆ καί κινεῖται», ὁ ὑμνωδός τονίζει ὅτι μέ τή χάρη τοῦ Ἁγίου Πνεύματος χαρίζεται κάθε δωρεά στόν ἄνθρωπο καί πραγματοποιεῖται κάθε καλή πράξη μέ τήν χάρη τοῦ Πατρός καί τοῦ Υἱοῦ. Καί στήν χάρη τῆς Ἁγίας Τριάδος ζοῦν καί κινοῦνται ὅλα τα δημιουργήματα. Συνεπῶς τά φυσικά ἀγαθά του Ἁγίου Πνεύματος εἶναι ἀπαράλλακτά τα ἴδια φυσικά ἀγαθά του Πατρός καί τοῦ Υἱοῦ, γιατί ἔχουν κοινή οὐσία καί φύση.

Ὁ πρῶτος ἀναβαθμός τοῦ Β` ἀντιφώνου τοῦ Γ` ἤχου «Ἐάν μή Κύριος οἰκοδομήση οἶκον τῶν ἀρετῶν, μάτην κοπιώμεν' τήν δέ ψυχήν σκέποντος, οὐδείς ἠμῶν πορθεῖται τήν πόλιν», σχολιάζεται ἀπό τόν ὑμνωδό ὡς ἑξῆς: Ἄν ὁ Θεός δέν οἰκοδομήση τόν οἶκο τῆς ψυχῆς, πού ἀποτελεῖται ἀπό τίς διάφορες ἀρετές, ἄδικα προσπαθοῦμε μόνοι μας. Γι’ αὐτό ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὑπογραμμίζει: «Ὑμεῖς ἐκ τοῦ Θεοῦ ἐστε, τεκνία, καί νενικήκατε αὐτούς, ὅτι μείζων ἐστίν ὁ ἐν ὑμίν ἤ ὁ ἐν τῷ κόσμω» (Ἅ' Ἰω. δ', 4)

Πρέπει νά σημειωθῆ ὅτι ἡ ψυχή μᾶς οἰκοδομεῖται μέ τήν ταπείνωση καί τήν ἀγάπη στόν Θεό καί τόν συνάνθρωπο. Μέ τήν ταπείνωση, πού σύμφωνα μέ τόν Ἀπόστολο Παῦλο εἶναι «στολή θεότητος» καί συντελεῖ στήν καλλιέργεια τῶν ἀρετῶν.

Ὁ πέμπτος ἀναβαθμός τοῦ Γ` ἤχου «Τοῦ καρποῦ τῆς γαστρός, τῷ Πνεύματι υἱοποιητῶς σοί τῷ Χριστῷ, ὡς Πατρί, οἱ Ἅγιοι πάντοτε εἰσίν», σύμφωνα μέ τόν ἱερό ὑμνωδό, ἀναφέρει ὅτι ὁ καρπός τῆς καρδιᾶς, πού εἶναι ἡ ἀρετή καί ἡ ἁγιότητα, ἀποκτᾶται μέ τή χάρη τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, ὥστε οἱ Χριστιανοί νά υἱοθετοῦνται ἀπό τόν Θεό καί νά μένουν ἅγιοι ἔχοντας ὡς Πατέρα τόν Θεό.

Μέ τόν τριαδικό ἀναβαθμό «Ἁγίω Πνεύματι, ἐνθεωρεῖται πάσα ἁγιότης, σοφία' οὐσιοί πάσαν γάρ κτίσιν' αὐτῶ λατρεύσωμεν' Θεός γάρ ὡς Πατρί τέ καί Λόγω», ὁ ὑμνωδός ὑποστηρίζει ὅτι μέ τήν χάρη τοῦ Ἁγίου Πνεύματος ὁ Χριστιανός διακρίνει τίς πνευματικές καταστάσεις καί ἁγιάζεται, γιατί τό Ἅγιο Πνεῦμα χαριτώνει ὅλη τήν κτίση. Ἅς λατρεύσουμε λοιπόν τό Ἅγιο Πνεῦμα, γιατί εἶναι ὁ ἀληθινός Θεός μαζί μέ τόν Πατέρα καί τόν Υἱό.

Ἅς τό λατρεύσουμε ἀπαράλλακτα, ὅπως τόν Πατέρα καί τόν Υἱό, γιατί μία εἶναι ἡ λατρεία, ἀφοῦ ἀναφέρεται στήν Ἁγία Τριάδα. Κι αὐτό, γιατί κάθε πρόσωπο τῆς Ἁγίας Τριάδος Θεός λέγεται, σύμφωνα μέ τόν Ἅγιο Γρηγόριο τόν Θεολόγο. Καί πάλι σύμφωνα μέ τόν Ἅγιο Γρηγόριο: «Ὁμολογοῦμεν Θεόν ἕκαστον, ἄν θεωρῆται μόνον, τοῦ νοῦ χωριζόμενος τά ἀχώριστα. Θεόν τά τρία μετ’ ἀλλήλων νοούμενα τῷ ταυτῶ τῆς κινήσεως καί τῆς φύσεως».