Κύριο Θέμα: Τὸ Ἅγιον Ὄρος κάτω ἀπὸ τὴν Θεομητορικὴ στοργὴ καὶ προστασία

Ἡ Πορταΐτισσα συγκεντρώνει τήν εὐλάβεια ὅλων τῶν ἁγιορειτῶν

Τό πρόσωπο πού δεσπόζει στό Ἅγιον Ὄρος εἶναι ἡ Ὑπεραγία Θεοτόκος. Γι αὐτό ἡ ἑορτή τῆς Κοιμήσεώς της εἶναι ἡ σημαντικότερη τῆς µοναστικῆς πολιτείας. Ἡ κεντρική πανήγυρη τῆς Κοιμήσεως γίνεται στήν Ἱερά Μονή τῶν Ἰβήρων, στήν ὁποία φυλάσσεται ἡ θαυματουργή εἰκόνα τῆς Πορταΐτισσας. 

Κατά τήν παράδοση ἡ Ὑπεραγία Θεοτόκος συνδέθηκε µέ τόν Ἄθω ἀπό τότε πού βρισκόταν σ' αὐτή τή γῆ. Λέγεται ὅτι ἐπισκέφθηκε καί ἐκχριστιάνισε τούς κατοίκους τῆς ἀθωνικῆς χερσονήσου. Ἀπό τότε ἐξέλεξε τόν Ἄθω ὡς περιβόλι της καί τοῦ παρέχει πλούσιες τίς εὐλογίες της. Μιά ἀπό τίς εὐλογίες της εἶναι καί ἡ εἰκόνα τῆς Πορταΐτισσας, ἡ ὁποία ἦλθε ἀπό τήν Κωνσταντινούπολη στήν Ἱερὰ Μονή τῶν Ἰβήρων "διά θαλάσσης". Σχετικά ὁ Μοναχός Θεολόγος Ἰβηρίτης γράφει: «Μιά εὐσεβής χήρα τήν ἔριξε στή θάλασσα γιά νά ἀποτρέψει τήν βεβήλωσή της ἀπό τούς εἰκονομάχους. Αἰῶνες µετά ἡ εἰκόνα ἐμφανίστηκε στή θάλασσα ἔξω ἀπό τή Μονή. Ἀνελκύστηκε θαυµατουργικά ἀπό τόν Ὅσιο Γαβριήλ. Τοποθετήθηκε στό Καθολικό (κεντρικό ναό) καί τρεῖς φορές μετακινήθηκε µόνη της στήν εἴσοδο τῆς Μονῆς. Ἀπό τότε παραμένει ἐκεῖ (ἐκτός ἀπό τίς τρεῖς µεγάλες ἑορτές τῶν Χριστουγέννων, τοῦ Πάσχα καί τῆς Κοιμήσεως, ὁπότε μεταφέρεται πανηγυρικά στό καθολικό), ὅπως τό θέλησε ἡ Παναγία”. 

Στήν Ἱερὰ Μονή τῶν Ἰβήρων ἡ Πορταΐτισσα ἐορτάζεται δύο φορές τό ἔτος, µία φορά τήν Τρίτη τῆς Διακαινησίµου, ἐπέτειο τοῦ ἐρχομοῦ της στή Μονή καί δεύτερη φορά τήν ἑορτή τῆς Κοιμήσεως, πού πανηγυρίζει τό Καθολικό τῆς Ἱερᾶς Μονῆς. Ἡ δεύτερη εἶναι ἡ λαµπρότερη καί πολυπληθέστερη. Σύμφωνα µέ τό τυπικό, πού τηρεῖται ἀπαρασάλευτα, ἡ πανήγυρη ἀρχίζει τήν προπαραµονή τῆς ἐορτῆς. Τό ἀπόγευμα τῆς ἡμέρας αὐτῆς, σύμφωνα μέ ἀρχαία παράδοση, ἔρχεται ὁ ἡγούμενος τῆς Μεγίστης Λαύρας, συνοδευόμενος ἀπό ἱερομόναχο καί ἱεροδιάκονο, καί ἀναλαμβάνει τιµητικά τήν ἡγουμενία τῆς Μονῆς. Τήν ἴδια ἤ τήν ἑπόμενη µέρα ἔρχεται ὁ ἐπίσκοπος πού θά χοροστατήση στίς ἐορταστικές ἀκολουθίες, στόν ὁποῖο γίνεται ἀπό μοναχούς καί προσκυνητές ἐπίσημη ὑποδοχή. 

Στόν φετινό ἑορτασμό τῆς Πορταΐτισσας προέστη ὁ Μητροπολίτης Ναυπάκτου καί Ἁγίου Βλασίου κ. Ἱερόθεος προσκεκληµένος ἀπό τήν Ἱερά Μονή τῶν Ἰβήρων, µέσω τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου, στό ὁποῖοἀνήκει διοικητικά τό Ἅγιον Ὄρος. Ἡ ἀγρυπνία ἄρχισε µέ τήν µεταφορά τῆς θαυματουργῆς εἰκόνας ἀπό τό παρεκκλήσιο στό ὁποῖο φυλάσσεται κοντά στήν πόρτα τῆς Μονῆς στό Καθολικό, ὅπου τελέστηκε ἡ ἀκολουθία τοῦ Μικροῦ Ἑσπερινοῦ. Στήν ἀγρυπνία, ἀλλά καί σέ ὄλες τίς ἀκολουθίες πού συνδέονταν µέ τήν ἑορτή, ἡ µεγαλοπρέπεια ἦταν συνδεδεμένη µέ τήν κατάνυξη, ἡ ἀγάπη πρός τήν Παναγία ἐνέπνεε κάθε κίνηση, οἱ ὕμνοι μεταρσίωναν καὶ ταυτόχρονα ταπείνωναν. Μετά τό τέλος τοῦ ὄρθρου, πρίν ἀκόμη ξημερώσει, ἔξω ἀπό τό Ναό, στή Φιάλη, τελέσθηκε ὁ ἁγιασμός καί στή συνέχεια στόν κεντρικό ναό ἡ πανηγυρική Θεία Λειτουργία µέ τήν συμμετοχή πλήθους Ἱερέων.

Μετά τήν πνευματική τράπεζα τῆς Θείας Λειτουργίας ἀκολούθησαν δύο ἑορταστικές ὑλικές τράπεζες προσφορά ἀγάπης καί παραδοσιακῆς φιλοξενίας ἀπό τούς µοναχούς γιά νά ἀναπαυθοῦν σωµατικά ὅλοι οἱ ἑορταστές. Τό ἀπόγευμα τῆς ἴδιας ἡμέρας, ὡς εὐγνωμοσύνη τῶν ἀδελφῶν τῆς Μονῆς πρός τούς κτίτορές της, ἐψάλη ὁ Ἑσπερινός καί τό μνημόσυνο τῶν κτιτόρων, στό ὁποῖο προεξῆχε ὁ Μητροπολίτης καί συμμετεῖχαν ὅλοι οἱ παρευρισκόµενοι Ἱερεῖς. Τό μνημόσυνο κράτησε πάνω ἀπό µία ὥρα. Ἐντυπωσιακοί, ἐκτός τῶν ἄλλων, ἦταν οἱ δίσκοι τῶν κολλύβων, ἕνας πρός τιµήν τῆς Θεοτόκου (γιά τή πρωινή πανηγυρική θεία Λειτουργία) καί δύο γιά τούς κτίτορες (ἕνας γιά τόν Ἑσπερινό καί ἕνας γιά τή θεία Λειτουργία τῆς ἑπόμενης μέρας), πού φιλοτέχνησαν εἰδικοί µοναχοί ἁγιογράφοι. Στό τέλος τοῦ Ἑσπερινοῦ ἦλθε σύσσωμη ἡ Ἱερά Κοινότητα τοῦ Ἁγίου Ὄρους (οἱ ἀντιπρόσωποι δηλαδή τῶν εἴκοσι ἁγιορειτικῶν Μονῶν) γιά νά συµµετάσχη στήν πανήγυρη. Ἀκολούθησε ἐπίσημη τράπεζα, στήν ὁποία ἔγιναν οἱ καθιερωμένες ἑορταστικές ὁμιλίες, τῶν ὁποίων προηγοῦντο ὕμνοι τῶν προστατῶν Ἁγίων τῶν Μονῶν ἤ τῶν τόπων ἀπό τούς ὁποίους προέρχονταν οἱ ὁμιλητές. Μίλησαν ὁ Πρωτεπιστάτης τοῦ Ἁγίου Ὄρους, ὁ Ἡγούμενος τῆς Μεγίστης Λαύρας Ἀρχιμανδρίτης Φίλιππος, ὁ πολιτικός Διοικητής τοῦ Ἁγίου Ὄρους κ. Μαρτσέλος, ὁ Δήµαρχος Θεσσαλονίκης κ. Κοσμόπουλος, ὁ Μητροπολίτης τῆς Ναυπάκτου καί Ἁγίου Βλασίου κ. Ἱερόθεος καί ὁ Ἡγούμενος τῆς Μονῆς τῶν Ἰβήρων Ἀρχιμανδρίτης Βασίλειος. 

Ὁ Σεβασμιώτατος κατά τήν ὁμιλία του, ἀφοῦ ἐξέφρασε τή χαρά του πού βρέθηκε γιά πρώτη φορά ὡς Ἀρχιερεύς στό Ἅγιον Ὄρος, καί μάλιστα συμµπανηγυριστής µέ τούς μοναχούς στό πανηγύρι τῆς Πορταΐτισσας, ἀναφέρθηκε στή συνέχεια στό πρόσωπο τῆς Θεοτόκου, τῆς ὁποίας δόξα εἶναι ὁ καρπός τῆς κοιλίας της. Ὑπογράμμισε τόν στενό σύνδεσμο μεταξύ Θεοτοκολογίας, Χριστολογίας καί Ἐκκλησιολογίας πού “βιώθηκε ἱστορικά στό λεγόμενο Βυζάντιο, σ’ αὐτό πού παλαιότερα λεγόταν µεγάλη Ρωμανία. Ἐκεῖ ἀκριβῶς, εἶπε, βλέπουμε αὐτόν τόν ὑπέροχο συνδυασµό. Ἡ Κωνσταντινούπολη, ἡ πρωτεύουσα τοῦ Ρωμαϊκοῦ τότε Κράτους, τοῦ Χριστιανικοῦ Ρωμαϊκοῦ Κράτους, ἦταν ἀφιερωμένη στήν Παναγία. Τό κέντρο τῆς Κωνσταντινουπόλεως ἦταν ὁ ναός τῆς τοῦ Θεοῦ Σοφίας. Δέν πρόκειται δηλαδὴ γιά µιά ἁγία πού λέγεται Σοφία, ἀλλά γιά τή Σοφία τοῦ Θεοῦ, τόν Λόγο, τό δεύτερο πρόσωπο τής Παναγίας Τριάδος.

Ἔτσι, λοιπόν, οἱ Βυζαντινοί παρουσίασαν µέσα στήν πρωτεύουσά τους µιά εἰκόνα, τήν εἰκόνα τῆς Βρεφοκρατούσης, τήν εἰκόνα τῆς Γλυκοφιλούσης τήν εἰκόνα τῆς Πορταϊτίσσης, δηλαδή ὁλόκληρη ἡ πόλη στό κέντρο νά ἔχη ἀγκαλιά της τόν Χριστό... Τό Βυζάντιο, τό λεγόμενο Βυζάντιο, εἶχε κέντρο τόν Χριστό καί τήν Παναγία, εἴχε κέντρο τήν Ορθόδοξη Ἐκκλησία, τήν ὀρθόδοξη θεολογία, τήν ἐμπειρία τῶν Προφητῶν, τῶν Ἀποστόλων καί τῶν Ἁγίων, ἐνῶ σήµερα τό κέντρο τοῦ Κράτους δέν εἶναι ἡ θεολογία, δέν εἶναι ἡ ἡσυχαστική παράδοση, ἀλλά εἶναι ἡ κοινωνιολογία καί τά ἰδεολογικά συστήµατα”. 

Στή συνέχεια ἐπεσήμανε δύο ρεύματα πού ἔρχονται στήν ἐποχή µας µέσα στή χώρα µας. Τό ἕνα εἶναι “μιά φοβερή ἀρχαιολατρεία πού ἐκφράζεται ὡς παγανισµός” καί τό ἄλλο εἶναι ἡ δυτικοποίηση τοῦ Χριστιανισμοῦ. "Ἔρχεται στή χώρα µας ἕνας δυτικός Χριστιανισµός, ὁ ὁποῖος ἐκφράζεται εἴτε ὡς µιά βατικάνεια ἀντίληψη, εἴτε σάν ἕνας προτεσταντικός τρόπος ζωής". Αὐτός ὁ δυτικός Χριστιανισµός "τρώει τό μεδούλι σήµερα τῶν ὀρθοδόξων Χριστιανῶν". 

Ὁ Μητροπολίτης κ. Ἱερόθεος κατέληξε λέγοντας ὅτι "οἱ ἑορταστικές ἐκδηλώσεις δέν πρέπει νά γίνονται γιά τυπικούς λόγους, ἀλλά γιά νά δοῦμµε τήν οὐσία τοῦ γένους µας, τήν ὀντολογία, καί νομίζω ὅτι ἡ ᾿Εκκλησία μπορεῖ νά παίξη σήµερα οὐσιαστικό ρόλο σ αὐτό τό γεγονός... Πιστεύουμε ὅτι ἡ Παναγία κάνει ἕνα διπλό ἔργο καί σήµερα, ὅπως τό ἔκανε τότε στήν Κανᾶ. Ἀπό τήν µιά µεριά παρακαλεῖ τόν Υἱό της "οἶνον οὐκ ἔχουσι”. Τόν παρακαλεῖ νά κάνη τό νερό κρασί. Καὶ ἀπό τήν ἄλλη µεριά παρακαλεῖ τόν λαό νά κάνη ὑπακοή στόν Υἱό της "ὅ λέγει ὑμῖν ποιήσατε". 

Αὐτό τό ἔργο κάνει καί σήµερα ἡ Παναγία µας καί βέβαια ἡ Ὀρθόδοξη ᾿Εκκλησία. Σήµερα πού δέν ὑπάρχει πολλή µεγάλη νηφάλια µέθη, ἡ Παναγία προσεύχεται στόν Υἱό της "οἶνον πού προξενεῖ νηφάλιον µέθη οὐκ ἔχουσι". Ἀλλά ταυτόχρονα παρακαλεῖ κι ἐμᾶς νά κάνουµε ὑπακοή στόν Υἱό της. 

Πρέπει νά σημειώσουμε ὅτι ἡ Πορταΐτισσα ἰδιαιτέρως τιμᾶται ἀπό τόν ρωσικό λαό. Στό κέντρο τῆς Μόσχας ὑπάρχει µεγάλο Μετόχι τῆς Μονῆς τῶν Ἰβήρων καί πύλη στήν ὁποία φυλάσσεται ἀντίγραφο τῆς Πορταΐτισσας. Τό προηγούµενο καθεστώς γκρέμισε τήν πύλη, γιά νά περνοῦν τά τάνκς, καί ἀφαίρεσε ἀπό τήν κυριότητα τῆς Μονῆς τό Μετόχι. Τώρα ἡ πύλη ξανακτίσθηκε καί τό Μετόχι ἀποδόθηκε στήν Ἱερά Μονή τῶν Ἰβήρων. 

π.Θ.Α.Β.