Ἀμβρόσιος Νικολαΐδης (1914-1932) 

ΜΕΤΕΠΑΝΑΣΤΑΤΙΚΟΙ ΕΠΙΣΚΟΠΟΙ ΝΑΥΠΑΚΤΟΥ 

τοῦ Ἀρχιμανδρίτου π. Εἰρηναίου Κουτσογιάννη

Μετά τόν θάνατο τοῦ ἐπισκόπου Σεραφείμ (1914), ἡ Ἱερὰ Σύνοδος στήν συνεδρία τῆς 16ης Ἰουλίου 1914, ὑπέδειξε γιά τήν πλήρωση τῆς κενῆς ἐπισκοπικῆς ἕδρας Ναυπάκτου, τούς ἐπίσκοπους Χριστουπόλεως ᾽Αμβρόσιο, ἀρχιμανδρίτη Χρύσανθο Ἀντωνιάδη καί Ἀρχιμανδρίτη Διονύσιο Δάφνο, ἐκ τῶν ὁποίων προκρίθηκε ὁ πρῶτος. 

Ὁ Ἀμβρόσιος, κατά κόσμον Ἀριστοτέλης Νικολαΐδης, γεννήθηκε στήν Προύσα τῆς Μικρᾶς Ἀσίας τό 1880. Μετά τήν στοιχειώδη ἐκπαίδευση στήν ἰδιαίτερη πατρίδα του, σὲ ἡλικία δεκαεπτά ἐτῶν φοίτησε στήν Θεολογική Σχολή τῆς Χάλκης. Τό 1903 μετά τό τέλος τῶν θεολογικῶν του σπουδῶν, ἐπέστρεψε στήν πατρίδα του ὅπου ἐπί ἕνα ἔτος ἐξάσκησε τό ἐπάγγελμα τοῦ διδασκάλου. 

Στίς 29 Φεβρουαρίου 1904 χειροτονήθηκε Διάκονος ἀπό τόν Προύσης Ναθαναήλ. Στή συνέχεια ὑπηρέτησε Ἀρχιδιάκονος τῶν Νεοκαισαρείας Ἀμβροσίου (1904-5) καί Κασσανδρείας Ἰωάννου (1905-6) καί Πρωτοσύγκελος τοῦ Βερροίας Ἀποστόλου (1906-9). Ὅταν ὁ Ἀπόστολος ἀνέλαβε τήν διαποίµανση τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Σερρῶν, ὁ Ἀμβρόσιος τόν ἀκολούθησε στίς Σέρρες, ὅπου στίς 5 Ἰουνίου 1911 χειροτονήθηκε ἐπίσκοπος, ὑπό τόν τίτλο τῆς πάλαι ποτέ διαλαμψάσης ἐπισκοπῆς Χριστουπόλεως, ὑπό τῶν Μητροπολιτῶν Σερρῶν Ἀποστόλου, Δράμας Ἀγαθαγγέλου καί Σιδηροκάστρου Αἰμιλιανοῦ. 

Ὁ ἐπίσκοπος Ἀμβρόσιος στίς Σέρρες "... εὐρέθη ἀγωνιζόμενος κατά τῶν πανσλαυιστῶν κατά τάς ἡμέρας τῶν παραμονῶν τοῦ Ἑλληνοβουλγαρικοῦ πολέµου, κατά τάς ὁποίας οἱ Βούλγαροι ἐνέσπειραν εἰς τήν περιφέρειαν τῶν Σερρῶν τόν τρόμον καὶ τήν καταστροφήν. Νεαρός τότε ἀντέταξεν ὅλον τό διακρῖνον αὐτόν σθένος, χωρίς νά ὑπολογίσῃ τούς κινδύνους, εἰς τούς ὁποίους ἐξετίθετο πρό τῶν µαινοµένων ἐχθρῶν τοῦ Ἕλληνισμοῦ καί τῶν σχισματικῶν ἐχθρῶν τῆς Μεγάλης τοῦ Χριστοῦ Ἐκκλησίας". 

Ἡ Ἐκκλησία τῆς Ἑλλάδος πρός ἐπιβράβευση τῆς ἐθνικῆς του δράσεως στήν Μακεδονία τόν κατέστηκε τό 1914 ποιµενάρχη τῆς ἱστορικῆς παροικίας Ναυπακτίας καί Εὐρυτανίας. Ὅπως καί οἱ προκάτοχοί του ἀρχιερεῖς ὁ Ἀμβρόσιος ἐγκατεστάθη στήν Ναύπακτο καί ὄχι στήν νόμιμη ἕδρα τῆς ἐπισκοπῆς Ναυπακτίας καί Εὐρυτανίας τό Καρπενήσι, µέ ἀποτέλεσμα νά ἐγερθοῦν πολλά παράπονα ἐκ µέρους τῶν κατοίκων τῆς Εὐρυτανίας. Στίς 27 Δεκεμβρίου 1922 μέ ἔγγραφό του πρός τήν Ἱερά Σύνοδο ὁ Ἀμβρόσιος ζήτησε νά "ἐνεργηθῶσι τά δέοντα ἵνα ὡς ἕδρα τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Ναυπακτίας καί Εὐρτανίας ὁρισθῆ ἡ Ναύπακτος". Καὶ πράγματι µέ Βασιλικὸ Διάταγμα τῆς 3ης Ἰανουαρίου 1923 ἡ Ναύπακτος ἔγινε ἡ νόµιµη ἕδρα τῆς παροικίας αὐτῆς. 

Ὁ Ἀμβρόσιος ἐποίμανε τήν Μητρόπολη Ναυπακτίας καί Εὐρυτανίας 18 χρόνια. Διετέλεσε καί Τοποτηρητής τῆς ὁμόρου ἐπισκοπῆς Αἰτωλοακαρνανίας. Ἦταν γνώστης τῆς Ἀγγλικῆς, Γαλλικῆς, ᾿Αραβικῆς καί Τουρκικῆς γλώσσης καί ἀντιπροσώπευσε ἐπανειλημμένα τήν ᾿Εκκλησία τῆς Ἑλλάδος σέ συνέδρια τοῦ ἐξωτερικοῦ. Ἡ πολιτεία τοῦ ἀπένειμε τό σταυρό τοῦ Σωτῆρος, τόν ταξιάρχη τοῦ Φοίνικος καί τόν ἀνώτερο Ταξιάρχη. Φέρεται ὡς ἱκανός κληρικός, ἐπικρίθηκε ὅμως ὡς λίαν φιλόδοξος καί Φιλοχρήματος. 

Στίς 10 Σεπτεµβρίου 1932 ὁ Ἀμβρόσιος µετατέθηκε στήν Μητρόπολη Φθιώτιδος, ὅπου παρέμεινε ὡς ποιµενάρχης αὐτῆς μέχρι τόν θάνατόν του (1958). Μέ τήν ἀναχώρηση τοῦ Ἀμβροσίου γιά τήν Λαμία, ἡ Μητρόπολη Ναυπακτίας καί Εὐρυτανίας, καταργήθηκε. Ἡ Ἱερὰ Σύνοδος τῆς Ἱεραρχίας στήν συνεδρία τῆς 21ης Ὀκτωβρίου 1932, ἀφοῦ ἔλαβε ὑπ' ὄψιν τὴν ἔκθεση ἐπιτροπῆς πού εἶχε συγκροτηθεῖ ἀπό Ἀρχιερεῖς καί ἔγγραφο τοῦ µετατεθέντος Μητροπολίτου Ἀμβροσίου, ἀποφάσισε τά ἑξῆς: "Εἰς τήν Ἱερὰν Μητρόπολιν Αἰτωλίας καί Ἀκαρνανίας συγχωνεύοντας οἱ τέως δῆµοι Ἀρακυνθίων, Εὐρυτανίας, Παρακαμπυλίων, Ἀγραίων καί Ἀπεραντίνων. Εἰς τήν Ἱερὰν Μητρόπολιν Φαναρίου καί Θεσσαλιώτιδος οἱ τέως δῆμοι Ἀγράφων καί Δολόπων. Εἰς τήν Ἱερὰν Μητρόπολιν Φωκίδος συγχωνεύεται ἡ ἐπαρχία Ναυπακτίας καί εἰς τήν Ἱερὰν Μητρόπολιν Φθιώτιδος συγχωνεύεται ὁ τέως δῆμος Κτηµεντίων".