Γεγονός καὶ Σχόλιο: Κοινωνία προσώπων

Σέ ἕνα ἄρθρο πού πρόσφατα δημοσιεύθηκε σέ Κυριακάτικη ἐφημερίδα γράφηκε: «...ὅταν οἱ ἐπίσκοποι δέν καταλαβαίνουν τί θά πεῖ ἐκκλησιαστικός τρόπος ὑπάρξεως, εὐχαριστιακή συγκρότηση τῆς Ἐκκλησίας ὡς κοινωνίας προσώπων...» .

Τό πρῶτο πού μπορεῖ νά παρατηρήση κανείς εἶναι ὅτι ἡ πρόταση αὐτή εἶναι ἀφοριστική, γενικευμένη καί θά ἔλεγα μή ...ἐπιστημονική. Ἕνας ἐπιστήμονας ποτέ δέν κάνει γενικεύσεις, καί μάλιστα ὅταν αὐτό πού γράφει δέν εἶναι ἀποτέλεσμα καί καρπός ἐπιστημονικῆς καί προσεκτικῆς διερεύνησης. Τό νά πῆ κανείς ὅτι ὑπάρχουν Ἐπίσκοποι πού δέν καταλαβαίνουν τί θά πῆ τό τάδε καί τό τάδε εἶναι φυσικό, ἀλλά τό νά γράφη ἀπόλυτα καί ἀφοριστικά, ὅτι συλλήβδην οἱ Ἐπίσκοποι δέν γνωρίζουν κάτι, αὐτό εἶναι ἀναιρετικό της ἀλήθειας, αὐτῆς πού ὑποτίθεται ὅτι θέλει νά ὑποστηρίξη, καί στήν ἔσχατη περίπτωση φανερώνει ἕνα κόμπλεξ ...ὑπεροψίας. Εἶναι σάν νά ἰσχυρίζεται κάποιος ὅτι ὅλοι οἱ Πανεπιστημιακοί Καθηγητές ἀγνοοῦν τί θά πῆ συγκρότηση τοῦ Πανεπιστημίου ὡς κοινωνίας προσώπων, τί θά πῆ γνώση καί πῶς μεταδίδεται.

Τό δεύτερο εἶναι ὅτι αἰσθάνομαι πῶς οὔτε ὁ ἀρθρογράφος ἀντιλαμβάνεται, ἀπό θεολογικῆς καί ἐκκλησιολογικής ἀπόψεως, τί θά πῆ ἡ φράση αὐτή ἤ μᾶλλον τό ἀντιλαμβάνεται μέσα ἀπό τίς γενικές καί αὐθαίρετες ἔννοιες πού ἐκεῖνος ἔχει καταρτίσει καί τίς χρησιμοποιεῖ κάθε φορᾶ σέ διάφορα κείμενά του. Γιατί ὅπως ὑπάρχει ὁ ξύλινος πολιτικός λόγος ἔτσι ὑπάρχει καί ὁ ξύλινος ἐκκλησιαστικός καί θεολογικός λόγος. Καί αὐτό τό τελευταῖο εἶναι ἕνα μεγάλο πρόβλημα γιά τήν ἐκκλησιαστική ζωή.

Κατ’ ἀρχάς, ἡ φράση «κοινωνία προσώπων» χρειάζεται ἑρμηνευτική ἀνάλυση γιά τό τί ἀκριβῶς σημαίνει, καί μάλιστα ὅταν χρησιμοποιεῖται κατά τό πρότυπό της κοινωνίας τῶν Προσώπων τῆς Ἁγίας Τριάδος. Καί αὐτό γιατί δέν ὑπάρχει ἀπόλυτη ἀντιστοιχία μεταξύ κτιστῶν καί ἀκτίστων.

Ἔπειτα, τό πρόσωπο δέν μπορεῖ νά ἐκλαμβάνεται συναισθηματικά, ψυχολογικά, φιλοσοφικά, βιολογικά, ἀλλά κατ’ ἐξοχήν μυστηριακά καί ἀσκητικά, πράγμα τό ὁποῖο σημαίνει ὅτι συνδέεται μέ τήν ἀναγέννηση τῆς ὑπάρξεως τοῦ ἀνθρώπου, καί ὄχι μέ μιά ἁπλή παρουσία, οὔτε καί μέ μιά συναισθηματική ἀγάπη καί μέ μιά ἐλευθερία ὡς ἐπιλογή τοῦ καλοῦ ἤ τοῦ κακοῦ. Τό ἴδιο συμβαίνει καί μέ τήν φράση κοινωνία προσώπων. Δέν πρόκειται γιά μιά συνύπαρξη βιολογική καί συζήτηση γιά διάφορα θέματα. Γιατί διαφορετικά πῶς μποροῦμε νά ἐννοήσουμε τήν ζωή τῶν ἁγίων ἐρημιτῶν ἀφοῦ δέν ζοῦσαν στήν πράξη τήν «εὐχαριστιακή συγκρότηση τῆς Ἐκκλησίας ὡς κοινωνίας προσώπων» ;

Οἱ φράσεις «ἐκκλησιαστικός τρόπος ὑπάρξεως» καί «εὐχαριστιακή συγκρότηση τῆς Ἐκκλησίας ὡς κοινωνίας προσώπων» μπορεῖ νά νοηθοῦν μόνο μέσα ἀπό τήν διδασκαλία καί τήν ἀρχαία πράξη τῆς Ἐκκλησίας περί προσκλαιόντων, ἀκροωμένων, ὑποπιπτόντων καί συνισταμένων, καθώς ἐπίσης καί μέσα ἀπό τήν μέθεξη τῆς καθαρτικῆς, φωτιστικῆς καί θεοποιοῦ ἐνεργείας τοῦ Θεοῦ. Καί βέβαια ποτέ δέν ἔχει τήν ἔννοια τῆς παρουσίας μερικῶν ἀνθρώπων στό Ναό, κατά τρόπον συναισθηματικό, οἱ ὁποῖοι ἀπολαμβάνουν αἰσθητικά τίς ἐκκλησιαστικές τέχνες καί ἀναλύουν λογικά τα ὅσα γίνονται στήν θεία Εὐχαριστία καί στήν συνέχεια, μετά τήν θεία Λειτουργία, ἐπιδίδονται μέ ὡραιολογία στό λεγόμενο ἐκκλησιαστικό κουτσομπολιό μεταξύ «τυροῦ καί ἀχλαδίου» .

Ἐπειδή γίνεται πολύς λόγος σήμερα γιά τήν εὐχαριστιακή ζωή τῆς Ἐκκλησίας, πρέπει νά σημειωθῆ ὅτι πράγματι ἡ θεία Εὐχαριστία εἶναι τό κέντρο τῆς ἐκκλησιαστικῆς ζωῆς, ἀλλά δέν ἀπομονώνεται ἀπό τόν ὅλο εὐλογημένο θεσμό τῆς Ἐκκλησίας, γιατί μόνη της ἡ εὐχαριστιολογία, ἀπομονωμένη ἀπό τόν ὅλο μυστηριακό, ἀσκητικό καί διοικητικό θεσμό τῆς Ἐκκλησίας εἶναι μιά διάσπαση τῆς ἐκκλησιαστικῆς ζωῆς. Μή ξεχνᾶμε ὅτι μερικοί Ρῶσσοι ἰmiηίι ὑπερτόνισαν τήν εὐχαριστιολογία γιά νά δικαιολογήσουν τήν διάσπασή τους ἀπό τήν κοινωνία καί ἑνότητα μέ τήν ἐκκλησιαστική διοίκηση.

Πάντως ὁ λεγόμενος «εὐχαριστιακός τρόπος τῆς ὕπαρξης» καί ἡ λεγομένη «εὐχαριστιακή συγκρότηση τῆς ἐκκλησίας ὡς κοινωνίας προσώπων» , ἔξω ἀπό τήν θεσμική, μυστική καί ἀσκητική διάσταση τῆς ἐκκλησιαστικῆς ζωῆς εἶναι ἰδεολόγημα, συναισθηματισμός καί στό τέλος μιά μαγική προσέγγιση τῆς Ἐκκλησίας. Οἱ δέ γενικεύσεις καί οἱ ἀφορισμοί δείχνουν μιά ἐφηβική ἐνασχόληση μέ τά σοβαρά αὐτά ζητήματα.

Ν.Ι