Ἐπίκαιροι Σχολιασμοί: Ορθόδοξοι Χριστιανοί κι αντιπολεμικές κινητοποιήσεις

Πρωτοπρεσβυτέρου π. Θωμᾶ Βαμβίνη

Στὸν καιρὸ ποὺ ὁ Πρόεδρος Μποὺς ἀπειλεῖ μὲ πόλεμο τὸν δικτάτορα Σαντάμ, ποιά μπορεῖ νὰ εἶναι ἡ στάση ἑνὸς Ὀρθόδοξου Χριστιανοῦ ἀπέναντι στὶς κινητοποιήσεις γιὰ τὴν εἰρήνη; Ὁ ἴδιος γνωρίζει πολὺ καλὰ ποιὲς εἶναι οἱ βασικὲς αἰτίες ποὺ προκαλοῦν τοὺς πολέμους καὶ τὶς ταραχὲς μέσα στὶς ἀνθρώπινες κοινωνίες καὶ ἀνάμεσα στὰ ἔθνη. Γνωρίζει ἐπίσης ὅτι ἡ εἰρήνη ἔχει πολλὲς μορφὲς καὶ ποιότητες καὶ ὅτι οἱ περισσότεροι ἄνθρωποι ἔχουν μιὰ πολὺ χονδροειδῆ ἀντίληψη γι' αὐτήν. Εἰρήνη θεωροῦν τὴν ἀπουσία τοῦ στρατιωτικοῦ πολέμου, γι' αὐτὸ συνήθως τὰ κινήματα ποὺ ὀργανώνουν γιὰ τὴν εἰρήνη ἐξαντλοῦν τὸ νόημά τους σὲ ἀντιπολεμικὲς ἐκδηλώσεις. Προσπαθοῦν νὰ ἀποτρέψουν τὴν ἐμφάνιση ἑνὸς συμπτώματος μιᾶς ἀσθένειας, τῆς ὁποίας τὰ μικρόβια πολλαπλασιάζονται ἰλιγγιωδῶς μέσα στὸ σῶμα τῆς ἀνθρωπότητας, χωρὶς νὰ μποροῦν νὰ θεραπεύσουν τὴν αἰτία ποὺ τὸ προκαλεῖ.

Ἡ Ἐκκλησία διδάσκει καὶ ζεῖ μιὰ εἰρήνη διαφορετικῆς ποιότητας. Γιὰ τὴν διαφορετικότητα αὐτῆς τῆς εἰρήνης ἀρκεῖ νὰ θυμίσουμε αὐτὸ ποὺ εἶπε ὁ Χριστὸς στοὺς μαθητὲς Τοῦ: "Εἰρήνην τὴν ἐμὴν δίδωμι ὑμῖν· οὐ καθὼς ὁ κόσμος δίδωσιν, ἐγὼ δίδωμι ὑμῖν" (Ἰωάνν. 14, 27). Ἡ εἰρήνη ποὺ δίνει ὁ Χριστὸς εἶναι τελείως διαφορετικὴ ἀπὸ τὴν εἰρήνη ποὺ δίνει ὁ κόσμος. Εἶναι τελείως ἄλλης ποιότητας. Γι' αὐτὸ στὴ συνέχεια τοῦ λόγου ποὺ προαναφέραμε ὁ Χριστὸς λέει: "Μὴ ταρασσέσθω ὑμῶν ἡ καρδία μηδὲ δειλιάτω". Ἡ καρδιὰ ταράσσεται ἀπὸ ἐσωτερικοὺς φόβους καὶ δειλιάζει ἀπὸ ἐξωτερικὲς ἀπειλές. Ὁπότε εἶναι φανερὸ ὅτι ἡ εἰρήνη ποὺ δίνει ὁ Χριστὸς δὲν ἔχει ὡς προϋπόθεση τὴν ἀπουσία τῶν ἐξωτερικῶν ἀπειλῶν, οὔτε ἀκόμη τὴν ἀπουσία ἐσωτερικῶν προσβολῶν ἀπὸ ταραχοποιοὺς λογισμούς, ποὺ θέλουν νὰ φοβίσουν τὴν ψυχή. Ἡ ψυχὴ στὴν ὁποία κατοικεῖ ὁ Θεὸς ἀπολαμβάνει τὴν εἰρήνη τῶν λογισμῶν, διότι κρατᾶ μέσα της ἁπλὰ νοήματα τῶν πραγμάτων, χωρὶς φανταστικὲς περιπλοκές, καὶ θεωρεῖ δικούς της μόνο τοὺς ἁπλοὺς καὶ φωτεινοὺς λογισμοὺς ποὺ ἐμπνέει ἡ χάρη τοῦ Θεοῦ. Δὲν "συνδυάζεται" μὲ λογισμοὺς ποὺ προκαλοῦν σύγχυση καὶ παράλογο φόβο. Ἀποστασιοποιεῖται ἀπὸ αὐτούς, ἀδιαφορεῖ γιὰ τὴν ὕπαρξή τους. Εἶναι λογισμοὶ σύνθετοι, "συνδυασμένοι" μὲ πάθη ἢ μὲ δαιμονικὰ παράσιτα ποὺ παρεμβάλλονται στὴ φαντασία. Μὲ λίγα λόγια ἡ εἰρήνη γιὰ τὴν ὁποία μιλᾶ ἡ Ἐκκλησία εἶναι "καρπὸς τοῦ Ἁγίου Πνεύματος", ὁ ὁποῖος ὡριμάζει μέσα σὲ ψυχὴ ἡ ὁποία μαθαίνει – μὲ τὴν τήρηση τῶν ἐντολῶν τοῦ Χριστοῦ– νὰ συμβιώνη μὲ τὸ Ἅγιο Πνεῦμα.

Ἂς προσγειωθοῦμε ὅμως στὴν παγκοσμιοποιημένη πραγματικότητα, συγκεκριμένα στὴν ἀπειλὴ ἀπὸ τοὺς "δοκοῦντας ἄρχειν τοῦ Πλανήτου" ἑνὸς πολέμου ὑπὲρ τῆς "εἰρήνης" καὶ τῆς "δικαιοσύνης" – ὅπως τὶς ἐννοοῦν αὐτοί– ἀλλὰ καὶ ὑπὲρ τῆς ἐλευθερίας τοῦ ἰρακινοῦ λαοῦ, ποὺ καταπιέζεται ἀπὸ τὸν "ταραχοποιὸ" τῆς "παγκόσμιας τάξης" Σαντὰμ Χουσεΐν. Προφανῶς μέσα στὴν διπλωματία τῶν ἰσχυρῶν τῆς γῆς οἱ λέξεις ἔχουν χάσει τὸ νόημά τους. Ἔχει χαθεῖ τελείως ἐκείνη ἡ πρωτόγονη εἰλικρίνεια, ποὺ ἔλεγε τὰ πράγματα μὲ τὸ ὄνομά τους. Ὁ πρωτόγονος ἰσχυρὸς π.χ. σήμερα θὰ ἔλεγε: ἐπειδὴ εἶμαι πιὸ δυνατός, καὶ τὸ συμφέρον μου εἶναι νὰ ἔχω στὴν κυριαρχία μου τὰ πετρέλαια τοῦ Περσικοῦ κόλπου, ἐπιτίθεμαι. Δὲν μὲ ἐνδιαφέρει τὸ καταπιεστικὸ καθεστὼς τῆς Βαγδάτης, οὔτε τὰ πυρηνικά, οὔτε τὰ χημικὰ ὅπλα τοῦ Σαντάμ. Ἄλλωστε, ἂν ἔχη τέτοια, ἀπὸ ἐμᾶς τα προμηθεύτηκε. Τώρα, ὅμως, ποὺ ὁ πολιτισμός μας προχώρησε, χάρη κυρίως στὴν ἐξάπλωση τοῦ Χριστιανισμοῦ, δὲν μποροῦν οἱ ἰσχυροὶ τῆς γῆς νὰ ἐκφράζονται ἔτσι, γιατί δὲν θὰ θεωροῦνται πλέον πολιτισμένοι καὶ δὲν θὰ βρίσκουν εὔκολα συμμάχους γιὰ τὶς ἐπιχειρήσεις τους. Ὁπότε ὑποκρίνονται τοὺς προστάτες τῆς ἀνθρωπότητος, τοὺς ἐπιτηρητὲς τῆς παγκόσμιας τάξης.

Τὰ πράγματα ἀποδεικνύουν ὅτι ἡ νοοτροπία αὐτὴ τῶν πλανηταρχὼν καὶ τῶν συνοδοιπόρων τους ἔχει ὡς μόνο ἀντίδοτο τὴ δύναμη καὶ τὸν ὄγκο τῶν ἀντιπάλων τους. Διότι ἐπηρεάζεται μόνο ἀπὸ ὅ,τι θεωροῦν ἀξιόλογο οἱ "πλανητάρχες". Δὲν τὴν κλονίζουν ἰδέες καὶ λόγια. Ἄν, λοιπόν, αἰσθανθοῦν μόνοι μέσα στὴν κατακραυγὴ τῆς παγκόσμιας κοινότητας, ἴσως ἀλλάξουν σχέδια. Αὐτὸ εἶναι κάτι ποὺ φάνηκε ὅτι μπορεῖ νὰ συμβῇ μετὰ ἀπὸ τὰ ἀντιπολεμικὰ συλλαλητήρια ποὺ πραγματοποιήθηκαν σὲ ὅλο τὸν κόσμο τὸ Σάββατο 15 Φεβρουαρίου 2003. Τὴν ἑπόμενη μέρα στὰ δημοσιεύματα τοῦ τύπου φάνηκε μιὰ μικρὴ ἐλπίδα, ὅτι μπορεῖ τοὐλάχιστον νὰ ἀναβληθῇ ἡ ἀδικαιολόγητη ἐπίθεση ἐναντίον τοῦ Ἰράκ. Ἦταν χαρακτηριστικὸς ὁ κεντρικὸς τίτλος τῆς ἐφημερίδας Τὸ Βῆμα: "Παγκόσμιο μέτωπο γιὰ τὴν εἰρήνη / Στὸ ψυγεῖο ὁ πόλεμος". Αὐτὸ τὸ γεγονὸς ἐπιβάλλει τὴν συμμετοχὴ ὅσο τὸ δυνατὸν μεγαλύτερου πλήθους στὶς ἀντιπολεμικὲς διαδηλώσεις. Ὁ Πρωθυπουργὸς τῆς Μ. Βρετανίας ἀντέδρασε στὴ μεγάλη διαδήλωση ποὺ ἔγινε στὸ Λονδῖνο λέγοντας: Συγκεντρώθηκαν 500 χιλιάδες διαδηλωτές. Περισσότεροι ὅμως ἔχουν χάσει τὴ ζωὴ τοὺς ἐξ αἰτίας τοῦ Σαντάμ. Μὲ αὐτὴ τὴ σύγκριση ἔδειξε ὅτι ὑπολογίζει τὸ πλῆθος αὐτῶν ποὺ ἀντιδροῦν στὰ σχέδιά του. Αὐτὸ ἐπιβάλλει καὶ σὲ ἕναν Ὀρθόδοξο Χριστιανὸ νὰ μὴν ἀπουσιάζη ἀπὸ τέτοιου εἴδους διαμαρτυρίες. Εἶναι αὐτόνόητό, βέβαια, ὅτι ὁ Χριστιανὸς δὲν στέκεται μόνο σ' αὐτές, γιατί ἀφ' ἑνὸς μὲν αἰσθάνεται ὅτι δὲν ἐκφράζουν πλήρως τὸ ἦθος του, ἀφ' ἑτέρου δὲ διότι δὲν τὶς θεωρεῖ ὡς τὶς πλέον ἀποτελεσματικές.

Ὁ Ὀρθόδοξος Χριστιανὸς δραστηριοποιεῖται σὲ τρία ἐπίπεδα. Στὸ πρῶτο, ἐκφράζει μὲ ἀποφασιστικότητα καὶ εὐπρέπεια μαζὶ μὲ ὅλο τὸ λαὸ τὴν ἀντίθεσή του σὲ παράνομα καὶ ἀπάνθρωπα σχέδια τῶν ἰσχυρῶν τῆς γῆς. Στὸ δεύτερο, ἐπιτίθεται προσωπικὰ στοὺς ταραχοποιοὺς τῆς οἰκουμένης μὲ ταπεινὴ προσευχή. Ζητᾶ ἀπὸ τὸν Θεὸ τὴν προστασία ὅλων τῶν ἀδυνάτων καὶ τὸν φωτισμὸ ὅλων τῶν ἡγετῶν τῆς γῆς ποὺ παίρνουν κρίσιμες ἀποφάσεις. Γνωρίζει τὴν δύναμη τῆς προσευχῆς, ἡ ὁποία δὲν εἶναι φυγὴ ἢ πράξη ἀδυναμίας, ἀλλὰ πάλη μὲ τὸ κακό, τὸ ὁποῖο θέλει συνεχῶς νὰ ἐδραιώνη τὴν κυριαρχία του στὸν κόσμο. Στὸ τρίτο ἐπίπεδο, διδάσκεται ἀπὸ τὸ κακὸ ποὺ διαπιστώνει γύρω του μεγεθυμένο. Βλέπει στὶς διπλωματικὲς καὶ στρατιωτικὲς δραστηριότητες τῶν ἰσχυρῶν τῆς γῆς τὰ ἐνάρετα προσωπεῖα τοῦ κακοῦ. Βλέπει, γιὰ παράδειγμα, τὸ πῶς μπορεῖ κανεὶς μὲ τὴν πρόφαση τῆς ἀσκήσεως τῆς ἀρετῆς νὰ ἐξυπηρετῆ ἰδιοτελεῖς καὶ ἄνομους σκοπούς. Εἶναι φανερὸ ὅτι κάτω ἀπὸ τὴν μέριμνα γιὰ τὴν ἀσφάλεια τοῦ κόσμου ἀπὸ τὸν ἐπικίνδυνο δικτάτορα Σαντὰμ Χουσεΐν κρύβεται ἡ ἐπιθυμία γιὰ ἐκμετάλλευση τῶν πετρελαίων τοῦ Ἰράκ. Μέσα στὶς καθημερινές μας σχέσεις πόσες φορὲς δὲν συμβαίνουν τέτοιες "ἠθικὰ δικαιωμένες" ἀνίερες ἐπιθέσεις. Πόσες φορές, γιὰ παράδειγμα, ἡ δῆθεν ἀγάπη γιὰ τὴν "ἀλήθεια" καὶ τὴν "εἰλικρίνεια" δὲν δίνει τὸ "ἠθικὸ ἔρεισμα" καὶ τὴν κάλυψη σὲ κάποιους "ἐνάρετους" γιὰ νὰ καταρρακώσουν τὴν τιμὴ καὶ τὴν ὑπόληψη ἀνθρώπου ποὺ φθονοῦν ἢ ποὺ θεωροῦν ἐμπόδιο σὲ κάποια σχέδιά τους;

Ἡ οἰκουμένη εἶναι εἰκόνα τοῦ ἀνθρώπου καὶ ὁ ἄνθρωπος εἰκόνα τῆς οἰκουμένης. Ὁ Ὀρθόδοξος Χριστιανὸς πολεμᾶ τὸ παγκόσμιο κακὸ κατ' ἀρχὴν μέσα του, ταυτόχρονα ὅμως προσεύχεται γιὰ ὅλο τὸν κόσμο καὶ δὲν κρύβει τὴν ἀντίθεσή του – μὲ ποικίλες ἐκδηλώσεις διαμαρτυρίας– σὲ ἐπιλογὲς ποὺ βλάπτουν ἔστω καὶ κάποιους "ἐλάχιστους ἀδελφούς", ποὺ κατοικοῦν σὲ ὁποιοδήποτε σημεῖο τῆς γῆς.