Ναυπάκτου κ. Ἱερόθεος: "Ὁ βυζαντινὸς παπποῦς"

Καὶ νὰ· ἡ "ψαγμένη" σύγχρονη ἑλληνικὴ διανόηση ἔρχεται στὰ λόγια τῆς συνετῆς ἱστορικῆς συνείδησης τῆς Ἐκκλησίας μας, ἡ ὁποία ἱστορικὴ συνείδηση ἐκφράστηκε στὶς ἡμέρες μας τόσο ἐναργῶς μὲ τὸ θεολογικὸ στόμα τοῦ π. Ἰωάννου Ρωμανίδη!

ΣΤΑΘΗΣ Σ. 31.V.2003 ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ - 31/05/2003:

"Ὅμως, σήμερα Σάββατο, σᾶς γράφω γιὰ αὐτά, ἐπειδὴ κάθε χρονιὰ ποὺ φθάνει ἡ 29η Μαΐου, μὲ πιάνει μιὰ μελαγχολία (καὶ θέλω νὰ τοῦ ἀνάψω τὸ καντηλάκι) γιὰ τὸν βυζαντινὸ παπποῦ, ὄχι τόσον ποὺ ἐχάθη (διότι δὲν ἐχάθη, τὸ Βυζάντιο ἔζησε καὶ μετὰ τὸ Βυζάντιο) ἀλλὰ ποὺ πέθανε δυὸ φορές...

Καὶ τὸ λέω τοῦτο, διότι στοὺς περισσότερους ἀπ' τοὺς Ἕλληνες τοὺς σημερινούς, ὁ βυζαντινὸς παπποῦς εἶναι ἕνας ἄγνωστος· ἢ ἕνας παρεξηγημένος. Φορτωμένος μὲ ἀπίθανα κλισὲ (ἀρχαιοπρογονόπληκτα), μεγάλη καὶ πλατειὰ ἄγνοια, ὁ βυζαντινὸς παπποῦς ἔχει γίνει τὸ "ἐλλεῖπον παιγνιόχαρτο" τῆς ἑλληνικῆς ταυτότητας. Ὀχι τόσον τῆς εὐρωπαϊκῆς πλέον, διότι στὰ εὐρωπαϊκὰ γράμματα οἱ βυζαντινὲς σπουδὲς ἔχουν, ἐν πολλοῖς, ἀποκαταστήσει τὴν εἰκόνα τοῦ Βυζαντίου, ἐνῷ ταυτοχρόνως καὶ σιγά - σιγὰ ἡ εἰκόνα αὐτὴ διαδίδεται καὶ στὰ εὐρύτερα στρώματα τῶν δυτικῶν, στοὺς μορφωμένους ἀνθρώπους καὶ τοὺς ψαγμένους.

Ἀντιθέτως, ἐδῶ, οἱ "ἐνοχές μας" (καὶ λόγῳ τοῦ βροντώδους ἐλλείμματος παιδείας ἀπ' τὴν ἐκπαίδευση) γιὰ τὸν βυζαντινό μας παπποῦ καλὰ κρατοῦν -οἱ περισσότεροι ἀγνοοῦν ὅτι ἦταν ἕνας χαρούμενος πολιτισμός, ὄχι μόνον κληρονόμος καὶ συντηρητὴς τοῦ ἀρχαίου, ἀλλὰ δημιουργικὸς ὁ ἴδιος· ὅπως κι ἐξαιρετικὰ ἐνδιαφέρων ἀπὸ πολιτικῆς, διοικητικῆς, ἰδεολογικῆς καὶ πολιτισμικῆς ἀπόψεως.

Ἡ βυζαντινὴ χιλιετία ὑπῆρξε μιὰ πολυσύνθετη ἐποχὴ μὲ πολλὲς ἀνακατατάξεις ἀλλὰ κι ἀτράνταχτες σταθερές. Πέτυχε καὶ (μετ)έφερε δυσεξήγητα ἱστορικὰ πρωθύστερα (ἀπ' τὴ θεσμικὴ ἀποδοχὴ τῆς ἐπανάστασης στὴν πολιτειακὴ τάξη, ἕως τὴν ἀτταβιστικὴ αὐταπάτη ὅτι εἶναι τὸ κέντρο τῆς Οἰκουμένης, ἀκόμα καὶ τὴν ὥρα ποὺ ξεψυχοῦσε)...

Ἐπηρέασε πάρα πολὺ (ὡς διαρκὴς ρωμαϊσμὸς) τὴ μεταρωμαϊκὴ διαμόρφωση τῆς μεσαιωνικῆς Δύσης στὰ νέα της ἔθνη. Ὀχι μόνον μὲ τὰ ἑλληνικὰ γράμματα (πρώτη καὶ δεύτερη Ἀναγέννηση) ἀλλὰ καὶ στὴν πολιτικὴ σκέψη, τὴ διοίκηση, τὰ στρατιωτικά, τὶς γλῶσσες, τοὺς θεσμούς - εἴμαστε ἀνύποπτοι γιὰ τὸ πόσα βυζαντινὰ στοιχεῖα πέρασαν στὰ λαϊκὰ (μεταθρησκευτικὰ) κράτη τῆς Δύσης.

Ὅπως καὶ νὰ 'χει ὁ παρεξηγημένος βυζαντινός μας παπποῦς δὲν ἦταν τὸ "μονοσήμαντο ὃν ἑνὸς θεοκρατικοῦ συστήματος" (αὐτὸ εἶναι τὸ κυρίαρχο κλισὲ γιὰ τοὺς Βυζαντινοὺς στοὺς Ἕλληνες), ἦταν μᾶλλον το ἀντίθετο. Ἡ ἀτυχία του ἔγκειται στὸ γεγονὸς ὅτι μὲ τὸ σκλάβωμά του καὶ τὴ διάλυση ὁ κόσμος αὐτὸς "ἐξῆλθε" ἀπ' τὸ σῶμα τῆς Ἱστορίας, ὅσο κι ἂν συνέχισε νὰ ζεῖ στὸ πνεῦμα της. Ἐτσι ὁ βυζαντινὸς "Ρασκόλνικωφ" δὲν ἀποτυπώθηκε ποτὲ ἀπ' τοὺς ἴδιους τοὺς Ἕλληνες, ἔμεινε ἆθλος τῶν ἑλληνιστῶν, τοῦ Διαφωτισμοῦ, τῶν ἐπαναστατημένων...

Ὅμως πολλὰ εἴπαμε, Σάββατο γάρ, γιὰ τὸν βυζαντινὸ παππούλη -τρεμοσβήνει καὶ ἡ φλογίτσα του, ἂς τοῦ βάλουμε λαδάκι στὸ καντήλι, οἱ μεγάλοι συγγραφεῖς τῶν Ἑλλήνων ποὺ ἔρχονται θὰ γράψουν κάποτε γιὰ τοὺς ἥρωες καὶ τὰ τέρατα αὐτῆς τῆς χαμένης Ἀτλαντίδας, τοῦ "ἐνδόξου μας βυζαντινισμοῦ"..."