Ἀπὸ τὸ Ἁγιολόγιο τοῦ Μηνός: Ἅγιος Ἱερομάρτυς Χαράλαμπος, 10 Φεβρουαρίου

Πρωτοπρεσβυτέρου π. Γεωργίου Παπαβαρνάβα

Ὁ ἅγιος Χαράλαμπος καταγόταν ἀπὸ τὴν Μαγνησία τῆς Μικρᾶς Ἀσίας. Γεννήθηκε στὰ τέλη τοῦ 1ου αἰῶνα μ. Χ. καὶ μαρτύρησε σὲ ἡλικία 113 ἐτῶν. Ὅταν ξέσπασε διωγμὸς ἐναντίον τῶν Χριστιανῶν, στὰ χρόνια τοῦ Σεπτιμίου Σεβήρου, κάποια πνευματικὰ τέκνα τοῦ ἁγίου Χαραλάμπους προσπάθησαν νὰ τὸν πείσουν νὰ φύγη, γιὰ νὰ μὴ συλληφθῇ. Ἐκεῖνος, φυσικά, ἀρνήθηκε, γιατί εἶναι ἀδύνατο στὸν καλὸ ποιμένα νὰ ἐγκαταλείψη τὸ ποίμνιό του τὴν ὥρα τοῦ κινδύνου καὶ γιατί ἦταν ἕτοιμος κάθε στιγμὴ γιὰ τὴν ὁμολογία καὶ τὸ μαρτύριο. Συνελήφθη καὶ βασανίσθηκε ἀπάνθρωπα, ἀλλὰ ἀντιμετώπισε τὰ φρικτὰ βασανιστήρια μὲ θαυμαστὴ ἀνδρεῖα, ἀφοῦ προηγουμένως ὁμολόγησε μὲ παρρησία τὴν πίστη του. Ἀρκετοὶ στρατιῶτες, ἀπὸ αὐτοὺς ποὺ διατάχθηκαν νὰ βασανίσουν τὸν γέροντα Ἱερέα, βλέποντάς τον νὰ ὑπομένη τὰ ἀπάνθρωπα βασανιστήρια μὲ τόση γενναιότητα, ἀλλὰ καὶ μὲ ἀπίστευτη ἠρεμία, καθὼς καὶ τὰ θαύματα ποὺ ἔγιναν μὲ τὴν προσευχή του, πίστεψαν στὸν Χριστὸ καὶ τὸν ὁμολόγησαν Κύριο καὶ Θεό τους. Ὁ ἔπαρχος θορυβήθηκε ἀπὸ τὴν ὁμαδικὴ μεταστροφὴ καὶ διέταξε νὰ τὸν ἀφήσουν ἐλεύθερο. Ἀργότερα, ὁ ἴδιος ὁ Σεβῆρος, μὴ μπορῶντας νὰ ἀντέξη τὴν παρρησία καὶ τὴν ἀνδρεία του γέροντα, διέταξε τὸν ἀποκεφαλισμό του.

Λαμβάνοντας ἀφορμὴ ἀπὸ τὸν βίο καὶ τὴν πολιτεία τοῦ ἁγίου Χαραλάμπους, θὰ θέλαμε νὰ τονίσουμε τὰ ἑξῆς:

Πρῶτον. Τὸ ὄνομα Χαράλαμπος εἶναι σύνθετο. Ἀποτελεῖται ἀπὸ τὸ οὐσιαστικὸ χαρὰ καὶ τὸ ρῆμα λάμπω. Πραγματικά, ὁ ἅγιος Χαράλαμπος ἦταν ἕνα φωτεινὸ πρόσωπο, στὸ ὁποῖο ἀκτινοβολοῦσε ἡ τέλεια χαρά. "Ἡ τέλεια χαρὰ ἑδράζεται στὴν ταπεινοφροσύνη, ἐνῷ ἡ εἰσαγωγικὴ χαρὰ δὲν εἶναι ἀπαλλαγμένη ἀπὸ τὴν φαντασία" (ἅγιος Διάδοχος Φωτικής). Ἦταν εἰρηνικός, γαλήνιος καὶ μὲ χαρούμενη διάθεση, ἀκόμα καὶ κατὰ τὴν ὥρα τῶν φρικτῶν βασανιστηρίων.

Ἡ χαρὰ δὲν εἶναι ἁπλὸ συναίσθημα, ἀλλὰ καρπὸς τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, ποὺ δίδεται ὡς δωρεὰ σὲ ἐκείνους, οἱ ὁποῖοι μὲ τὴν μυστηριακὴ ζωὴ καὶ τὴν ἄσκηση καθάρισαν τὸν νοῦ καὶ τὴν καρδιά τους ἀπὸ τὰ πάθη καὶ κατεσκήνωσε μέσα τους ἡ χάρη τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Ἡ χαρὰ συνδέεται στενὰ μὲ τὴν ταπεινοφροσύνη καὶ τὴν μετάνοια. Ὅταν ἕνας ἄνθρωπος μετανοῆ καὶ ἐπιστρέφη στὸν Θεό, τότε χαίρεται καὶ πανηγυρίζει ὅλος ὁ οὐρανός, οἱ Ἅγιοι καὶ οἱ Ἄγγελοι. "Χαρὰ γίνεται ἐν οὐρανῷ ἐπὶ ἑνὶ ἁμαρτωλῷ μετανοοῦντι". Ἀλλὰ καὶ ὁ ἴδιος ὅταν μετανοῆ εἰλικρινὰ λαμβάνει τὴν ἄφεσιν τῶν ἁμαρτιῶν του καὶ γεύεται τὴν χάρη τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, ἀνάλογα μὲ τὴν δεκτικότητά του.

Ἡ χαρὰ συνδέεται καὶ μὲ τὴν ἀνιδιοτελῆ ἀγάπη, ποὺ εἶναι καὶ αὐτὴ καρπὸς τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Στὴν παραβολὴ τοῦ Ἀσώτου υἱοῦ, ποὺ εἶπε ὁ Χριστός, βλέπουμε καθαρὰ τὸ πόσο στενὰ συνδέεται ἡ χαρὰ μὲ τὴν ἀληθινὴ ἀγάπη. Ὅταν ὁ ἄσωτος υἱὸς ἐπιστρέφη στὴν πατρικὴ οἰκία, τὴν Ἐκκλησία, ὁ Πατέρας του, ὁ ἅγιος Τριαδικὸς Θεός, τρέχει νὰ τὸν προϋπαντήση μὲ ἀνοικτὲς ἀγκάλες. Τὸν ντύνει μὲ τὴν λαμπρὴ στολὴ τῆς θεῖα Χάριτος, τοῦ δίδει τὸ δακτυλίδι τῆς υἱοθεσίας, θυσιάζει τὸ σιτευτὸ μοσχάρι, τὸν μονογενῆ Τοῦ Υἱό, καὶ χαίρουν καὶ εὐφραίνονται.

Ὅταν ὁ ἄνθρωπος κυριαρχεῖται ἀπὸ τὰ πάθη καὶ κυρίως ἀπὸ τὸ ὀλέθριο πάθος τῆς ὑπερηφανίας, δὲν μπορεῖ νὰ χαρῇ πραγματικὰ τὴν ζωή του. Ὁ ἅγιος Σιλουανὸς ὁ Ἀθωνίτης ἔλεγε ὅτι ὁ ἄνθρωπος θὰ ὑποφέρη στὴν ζωή του μέχρι νὰ ἀποκτήση ταπείνωση. Ὁ μεγάλος ἀδελφὸς τῆς παραβολῆς, στὴν ὁποία ἀναφερθήκαμε, δὲν μπόρεσε νὰ χαρῇ μαζὶ μὲ τὸν Πατέρα του καὶ τὸν ἀδελφό του, ἐπειδὴ δὲν ἀγαποῦσε ἀληθινά. Ἡ ἀγάπη του ἦταν ψεύτικη καὶ ἐμπαθής, ἀφοῦ ἦταν κυριευμένος ἀπὸ τὰ πάθη τῆς ὑπερηφανείας καὶ τοῦ φθόνου.

Δεύτερον. Ὁ ἅγιος Χαράλαμπος δὲν ἐγκατέλειψε τὸ ποίμνιό του τὴν ὥρα τοῦ κινδύνου. Ἔτσι συμβαίνει μὲ τοὺς γνήσιους μαθητὲς τοῦ Χριστοῦ. Δὲν θυσιάζουν τοὺς ἄλλους γιὰ νὰ ζήσουν αὐτοί, ἀλλὰ θυσιάζονται ὑπὲρ τοῦ ποιμνίου τους, γιὰ τὸ ὁποῖο, ἄλλωστε, κοπιοῦν καθημερινὰ μὲ μεγάλη αὐταπάρνηση καὶ προθυμία.

Οἱ Ἅγιοι ἀντιμετωπίζουν στὴν ζωὴ τοὺς πολλοὺς καὶ μεγάλους πειρασμούς, ἀλλὰ καὶ πενθοῦν γιὰ τὰ πάθη καὶ τὶς ἁμαρτίες τους. Ὅμως δὲν λυποῦνται ἄμετρα χωρὶς ἐλπίδα, οὔτε καὶ χαίρονται ἄμετρα, ἀλλὰ ἐγκρατεύονται καὶ στὴν χαρὰ καὶ στὴν λύπη, γιατί γνωρίζουν πολὺ καλὰ ὅτι "ἡ πολλὴ λύπη ὁδηγεῖ τὴν ψυχὴ στὴν ἀπελπισία, ὅπως καὶ ἡ πολλὴ χαρὰ τὴν ὁδηγεῖ στὴν ὑπερηφάνεια. Καὶ ὅτι τὸ ἐνδιάμεσο μεταξὺ τῆς λύπης καὶ τῆς χαρᾶς εἶναι ἡ ἐλπίδα" (Ἅγιος Διάδοχος Φωτικής). Ἔπειτα, ἡ Χάρις τοῦ Θεοῦ παρηγορεῖ καὶ εὐφραίνει τὴν ψυχὴ ποὺ ταπεινώνεται καὶ θρηνεῖ γιὰ τὶς ἁμαρτίες της.

Πολλὲς φορές, "σκεπτόμενοι συνεχῶς τὸ μέλλον χάνουμε τὸ παρὸν καὶ δὲν χαιρόμαστε ἀληθινὰ τὴν ζωή μας". (Ἅγιος Νεκτάριος). Ἡ ἐμπιστοσύνη στὴν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ διώχνει τὴν ἀγωνιώδη μέριμνα καὶ τὸ ἄγχος, ποὺ μᾶς μαυρίζουν κυριολεκτικὰ τὴν ζωὴ καὶ δὲν μᾶς ἐπιτρέπουν νὰ χαιρόμαστε ἀληθινά.

Συνήθως παραπονούμαστε ὅτι ἡ κοινωνία στὴν ὁποία ζοῦμε, δὲν μᾶς ἐπιτρέπει νὰ χαροῦμε ἀληθινὰ τὴν ζωή μας, λὲς καὶ φταῖνε οἱ ἄλλοι γιὰ τὰ πάθη, τὰ λάθη καὶ τὶς ἀποτυχίες μας. Ἐὰν ἡ ζωή μας εἶναι παράδεισος ἢ κόλαση γι' αὐτὸ δὲν εὐθύνονται οἱ ἄλλοι, ἀλλὰ ἐμεῖς οἱ ἴδιοι, γιατί οἱ συνάνθρωποί μας δὲν εἶναι ἡ κόλασή μας, ὅπως ὑποστηρίζουν οἱ ἄθεοι ὑπαρξιστές, ἀλλὰ ἡ χαρά μας. Ὁ ἅγιος Σεραφεὶμ τοῦ Σαρώφ, ὅταν συναντοῦσε κάποιον ἄνθρωπο τὸν ἀποκαλοῦσε χαρά του. Ἀντὶ ἄλλου χαιρετισμοῦ, τοῦ ἔλεγε: "Χριστὸς Ἀνέστη χαρά μου".

Τέλεια χαρὰ δὲν εἶναι δυνατὸν νὰ ὑπάρξη χωρὶς τὴν ταπείνωση καὶ τὴν ἀγάπη. Ἄλλωστε, ἡ σωτηρία μας περνάει μέσα ἀπὸ τὴν ταπείνωση, τὴν μετάνοια καὶ τὴν ἀνιδιοτελῆ ἀγάπη γιὰ τοὺς συνανθρώπους μας, τοὺς ἐλαχίστους ἀδελφοὺς τοῦ Χριστοῦ.