Γραπτό κήρυγμα: Κυριακή, 3 Ἰουλίου "Πάτερ ἡμῶν ὁ ἐν τοῖς οὐρανοῖς"

Κυριακὴ 3 Ἰουλίου

Στὰ φετεινὰ κηρύγματα, ἀγαπητοί μου ἀδελφοί, στοὺς δύο αὐτοὺς καλοκαιρινοὺς μῆνες, θὰ ἀναλύσουμε μὲ συντομία τὴν "Κυριακὴ προσευχὴ" ποὺ εἶναι τὸ γνωστὸν "Πάτερ ἡμῶν". Λέγεται "Κυριακὴ προσευχή", γιατί τὴν δίδαξε ὁ Χριστὸς καὶ γι' αὐτὸ ἡ Ἐκκλησία τὴν ἐνέταξε στὶς καθημερινές της ἀκολουθίες, ἀκόμη δὲ καὶ στὸ ὑπερφυέστατο Μυστήριο τῆς θείας Εὐχαριστίας.

Εἶναι γνωστὸν ὅτι ἡ προσευχὴ αὐτὴ εἶναι τμῆμα τῆς ἐπὶ τοῦ ὅρους ὁμιλίας τοῦ Χριστοῦ ποὺ ἀποτελεῖ τὸν Καταστατικὸ Χάρτη τοῦ Χριστιανισμοῦ. Οἱ Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας ἀγάπησαν πολὺ τὴν προσευχὴ αὐτή, ἐπειδὴ ἀκριβῶς τὴν δίδαξε ὁ Χριστὸς καὶ ἔχουμε ἐντολὴ ἀπὸ τὸν Ἴδιο τὸν Χριστὸ νὰ προσευχόμαστε μὲ τὰ λόγια αὐτὰ τῆς προσευχῆς, ποὺ ἔχει μεγάλη δύναμη. Στὰ κηρύγματα αὐτὰ θὰ στηριζόμαστε στὴν ἑρμηνευτικὴ παράδοση τῆς Ἐκκλησίας, ὅπως διατυπώθηκε ἀπὸ τοὺς Πατέρας τῆς Ἐκκλησίας καὶ ἄλλους ἑρμηνευτές.

Κατ' ἀρχὰς ἀπὸ τοὺς ἑρμηνευτὲς γίνεται ἡ ἐπεξήγηση ὅτι ἄλλο εἶναι ἡ εὐχὴ καὶ ἄλλο ἡ προσευχή. Ἡ εὐχὴ εἶναι ὑπόσχεση - τάξιμο πρὸς τὸν Θεό, ἐνῷ ἡ προσευχὴ εἶναι αἴτηση τῶν ἀγαθῶν, πρᾶγμα ποὺ ἰσχύει στὴν περίπτωση τῆς προσευχῆς τοῦ "Πάτερ ἡμῶν". Στὴν σύγχρονη ὁρολογία εὐχὴ εἶναι οἱ εὐχὲς ποὺ διατυπώνουμε γιὰ τοὺς ἄλλους, γιὰ παράδειγμα νὰ εἶναι καλά, νὰ ἔχουν ὑγεία κλπ., ἐνῷ προσευχὴ εἶναι ἡ δέηση στὸν Θεό.

Ἡ πρώτη φράση τῆς προσευχῆς εἶναι ἡ ἐπίκληση στὸν Θεό: "Πάτερ ἡμῶν ὁ ἐν τοῖς οὐρανοῖς". Σὲ δύο σημεῖα θὰ ἐπικεντρώσουμε τὴν προσοχή μας.

Τὸ πρῶτο εἶναι ἡ ἐπίκληση "Πάτερ ἡμῶν". Μὲ τὴν προσηγορία αὐτὴ ὁ Θεὸς ὀνομάζεται Πατέρας καὶ ἔτσι ἐκδηλώνουμε τὴν βεβαιότητα καὶ τὴν πίστη ὅτι ἔχουμε πατέρα καὶ δὲν εἴμαστε ὀρφανοί. Καὶ ὁ Θεὸς Πατέρας μας θὰ μᾶς ἰκανοποιήση ὅλα τὰ αἰτήματα τῆς προσευχῆς, ἂν βέβαια ἔχουμε ἀκράδαντη πίστη σ' Αὐτόν, γιατί κανένας πατέρας δὲν στερεῖ τὰ ἀγαθά του ἀπὸ τὰ παιδιά του, ὅταν τοῦ τὰ ζητήσουν. Ἀποκαλῶντας τὸν Θεὸ Πατέρα ὁμολογοῦμε τὴν κατὰ Χάρη υἱοθεσία, ὅτι ἀξιωθήκαμε νὰ εἴμαστε υἱοὶ κατὰ Χάρη τοῦ Θεοῦ καὶ ἐκτὸς ἀπὸ ὅλα τὰ ἄλλα ἀγαθὰ ποὺ θὰ λάβουμε εἶναι ὅτι ἔχουμε ἀδελφικὴ σχέση μὲ τὸν Μονογενῆ Υἱὸ τοῦ Θεοῦ, καὶ λαμβάνουμε τὴν χορηγία τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Ἑπομένως ἔχουμε κοινωνία μὲ τὸν Τριαδικὸ Θεό.

Φυσικά, ὅταν ἀποκαλοῦμε τὸν Θεὸ Πατέρα σημαίνει ὅτι πρέπει νὰ ἔχουμε μιὰ πολιτεία - ζωή, ὥστε νὰ μὴ φανοῦμε ἀνάξιοι μιᾶς τέτοιας μεγάλης εὐγένειας, καὶ γι' αὐτὸ πρέπει νὰ ἀγωνιζόμαστε γιὰ νὰ ἀνταποκριθοῦμε σὲ αὐτὴν τὴν εὐγενική μας καταγωγή.

Ἐπειδὴ ἡ προσευχὴ γίνεται σὲ πληθυντικὸ ἀριθμό, ἀφοῦ λέμε "Πάτερ ἡμῶν" γι' αὐτὸ μὲ αὐτὴν τὴν φράση δείχνουμε ὅτι ἔχουμε καὶ ἄλλους ἀδελφούς, δὲν εἴμαστε μόνοι μας πάνω στὴν γῆ, καὶ δὲν ἔχουμε μόνον ἐμεῖς Πατέρα τὸν Θεό, δηλαδὴ δὲν εἴμαστε μοναχοπαίδια. Ἔτσι, κυρίως μέσα στὴν Ἐκκλησία, ὑπάρχει ἡ πνευματικὴ συγγένεια μεταξὺ ὅλων τῶν ἀνθρώπων, ἀνεξάρτητα ἀπὸ τὶς ποικίλες διαιρέσεις, ἀπὸ πλευρᾶς ἀξιωμάτων καὶ ὑλικῶν ἀγαθῶν. Καὶ ἐπειδὴ ὑπάρχει αὐτὴ ἡ πνευματικὴ συγγένεια, γι' αὐτὸ δὲν μπορεῖ νὰ βλάπτεται ὁ ἄνθρωπος ἀπὸ τὴν γήινη συγγένεια καὶ τὶς γήινες διαιρέσεις μεταξὺ τῶν ἀνθρώπων. Ἑπομένως, στὴν πρώτη αὐτὴ φράση τῆς προσευχῆς στηρίζεται ἡ ἰσότητα καὶ ἡ ἀδελφότητα μεταξὺ τῶν ἀνθρώπων.

Τὸ δεύτερο σημεῖο εἶναι ἡ φράση "ὁ ἐν τοῖς οὐρανοῖς". Μὲ αὐτὴ τὴν φράση δηλώνουμε ὅτι ὁ Πατέρας μας κατοικεῖ στοὺς οὐρανούς.

Τὸ ὅτι ὁμολογοῦμε ὅτι ὁ Πατέρας μας κατοικεῖ στοὺς οὐρανοὺς δὲν σημαίνει ὅτι πρέπει νὰ περικλείσουμε τὸν Θεὸ στοὺς οὐρανούς, ἀλλ' ὅτι τὴν ὥρα τῆς προσευχῆς μας πρέπει νὰ ἀπομακρύνουμε τὸν νοῦ μας ἀπὸ τὴν γῆ καὶ νὰ τὸν προσηλώσουμε στὸν οὐρανό. Ἡ προσευχὴ πρέπει νὰ γίνεται μὲ συγκεντρωμένο τὸν νοῦ, ὥστε νὰ ἔχουμε ἐπικοινωνία μὲ τὸν Θεό. Καὶ μὲ αὐτὸν τὸν τρόπο ὁ Χριστὸς μᾶς ἔδειξε τὴν πραγματική μας πατρίδα ποὺ εἶναι ὁ οὐρανός, ὅπου βρίσκεται ὁ πατρικός μας οἶκος. Ἐδῶ στὴν γῆ εἴμαστε ξένοι, πάροικοι καὶ παρεπίδημοι, ὁπότε πρέπει νὰ αἰσθανόμαστε ὅτι τὸ πολίτευμά μας εἶναι στὸν οὐρανό. Ποιός ἀπὸ μᾶς δὲν θὰ ἤθελε νὰ ἐπιστρέψη στὴν Πατρίδα του ἀπὸ τὸν τόπο τῆς ἐξορίας; Καὶ λέγοντας οὐρανὸ δὲν ἐννοοῦμε τὸ διάστημα πέρα ἀπὸ τὴν γῆ, ἀλλὰ τὴν τεθεωμένη καὶ ἁγιασμένη ζωή, τὴν ἀπηλλαγμένη ἀπὸ τὴν ἁμαρτία, τὰ πάθη καὶ τὸν θάνατο.

Ἡ πρώτη αὐτὴ φράση τῆς Κυριακῆς προσευχῆς ἀνυψώνει τον νοῦ μας στὸν Πατέρα μας καὶ μᾶς προσανατολίζει στὴν πραγματική μας πατρίδα. Ὅμως οἱ περισσότεροι ἀπὸ μᾶς ποὺ προσευχόμαστε μηχανικά, λέμε αὐτὴν τὴν προσευχή, ἀλλὰ ζοῦμε ὡσὰν νὰ εἴμαστε ὀρφανοὶ καὶ ὡσὰν νὰ θέλουμε νὰ παραμείνουμε ἀθάνατοι σὲ αὐτὴν τὴν γῆ, μὲ τὰ θέλγητρά της, ποὺ εἶναι πρόσκαιρα ἢ ἀκόμη προσευχόμαστε ὡσὰν νὰ εἴμαστε τὰ μοναχοπαίδια τοῦ Θεοῦ. Ὁπότε ἡ ἔναρξη τῆς προσευχῆς προσανατολίζει τον νοῦ μας καὶ τὸν κατευθύνει στὴν Πατρίδα μας καὶ μᾶς κάνει νὰ ἐπιθυμήσουμε καὶ τὸν Πατέρα καὶ τὴν οὐράνια Πατρίδα, ἀλλὰ καὶ νὰ ἀποκτήσουμε βαθυτάτη αἴσθηση τῆς ἐν Χριστῷ ἀδελφότητος καὶ τῆς πνευματικῆς μας συγγένειας μὲ τοὺς ἁγίους καὶ τὰ ἄλλα μέλη τῆς Ἐκκλησίας.

Ὁ Ναυπάκτου καὶ Ἁγίου Βλασίου ΙΕΡΟΘΕΟΣ