Γραπτὰ Κηρύγματα: Κυριακή 16 Ιουλίου - Δ Οικουμενική Σύνοδος - Ιερομάρτυς Αθηνογένης

Η σημερινή Κυριακή, αγαπητοί αδελφοί, έχει καθιερωθή από την Εκκλησία μας ως εορτή των αγίων Πατέρων που συγκρότησαν την Τετάρτη (Δ) Οικουμενική Σύνοδο στην Χαλκηδόνα, για να αντιμετωπίση την αίρεση του μονοφυσιτισμού.

Ο μονοφυσιτισμός ήταν μια αίρεση που υποστήριζε ότι ο Χριστός αποτελέσθηκε μεν από δύο φύσεις, την θεία και την ανθρώπινη, αλλά μετά την ένωση παραμένει μόνον η θεία φύση, αφού η ανθρώπινη φύση απορροφήθηκε από την θεία. Αυτή η διδασκαλία ανατρέπει όλη την θεολογία της Θεανθρωπότητος του Χριστού, ακόμη δε ανατρέπει και το μυστήριο της σωτηρίας του ανθρώπου. Διότι αφού δεν υπάρχει, κατά την άποψή τους, στον Χριστό ανθρώπινη φύση, η οποία, κατά τους μονοφυσίτας απορροφήθηκε από την θεία φύση, τότε πως μπορούμε να κοινωνούμε του Σώματος και του Αίματος του Χριστού και πως μπορούμε να ενωθούμε μαζί Του;

Οι Πατέρες αντιμετώπισαν αυτήν την αίρεση με τον όρο ότι οι δύο φύσεις στον Χριστό, θεία και ανθρώπινη, ενώθηκαν και ενεργούν «ασυγχύτως, ατρέπτως, αδιαιρέτως, αχωρίστως», δηλαδή ο Χριστός αποτελέσθηκε από δύο φύσεις, αλλά και ενεργεί δια των δύο φύσεων. Αυτό έχει μεγάλη σημασία για την πνευματική μας ζωή, αλλά δεν υπάρχει χρόνος για να αναλυθή αυτή η θεολογική αλήθεια και η συνέπειά της για την ζωή μας.

Μαζί, όμως, με τους Πατέρας της Τετάρτης (Δ ) Οικουμενικής Συνόδου η Εκκλησία μας σήμερα εορτάζει και την μνήμη του αγίου ιερομάρτυρος Αθηνογένους, ο οποίος γεννήθηκε στην Σεβάστεια της Καππαδοκίας, κατά τους χρόνους του Διοκλητιανού, και λόγω της αρετής του και της ταπεινώσεώς του έγινε Επίσκοπος Πηδαχθόης. Ο ειδωλολάτρης άρχοντας της περιοχής εκείνης, ονόματι Φιλομάρχος, συνέλαβε τον άγιο, μαζί με τους δέκα μαθητάς του, και ύστερα από πολλά βασανιστήρια τους αποκεφάλισε. Μάλιστα, κατά τον Συναξαριστή, όταν ο άγιος πήγε στο Μοναστήρι και δεν βρήκε τους μαθητάς του που είχαν συλληφθή πριν από αυτόν, συνάντησε μία έλαφο, την οποία είχαν αναθρέψει στο Μοναστήρι. Ο άγιος την ευλόγησε και ευχήθηκε να μη θανατωθούν τα ελαφόπουλά της από τους κυνηγούς, καθώς επίσης ευχήθηκε κάθε χρόνο κατά την μνήμη του να φέρη στο Μοναστήρι ένα από τα ελαφόπουλα που θα γεννούσε. Και, όπως γράφει το Συναξάριο, κάθε χρόνο την ημέρα της εορτής του όλοι έβλεπαν να έρχεται η έλαφος στην Εκκλησία, μετά την ανάγνωση του Ευαγγελίου, μαζί με ένα ελαφόπουλο, το οποίο αφιέρωνε στον άγιο και το οποίο έσφαζαν οι Χριστιανοί και έτρωγαν «εις δόξαν και τιμήν του αγίου» Αθηνογένους.

Στα τροπάρια της Εκκλησίας που ψάλλονται αυτήν την ημέρα παρουσιάζεται όλο το πνευματικό περιεχόμενο του αγίου Αθηνογένους. Κυρίως δύο σημεία θα υπογραμμισθούν.

Το πρώτον ότι, κατά τον ιερό υμνογράφο, ο Αθηνογένης φόρεσε το λαμπρό ένδυμα της ιερωσύνης, το οποίο κατέστησε ιερώτερο και λαμπρότερο, αφού το έβαψε με το αίμα του μαρτυρίου. Έτσι, έγινε «θέσει θεούμενος» και πρεσβεύει για μας. Είναι μεγάλη ευλογία να λάβη κανείς την χάρη της ιερωσύνης, αλλά αυτή η ιερωσύνη γίνεται λαμπρότερη με το μαρτύριο, είτε της συνειδήσεως είτε του αίματος. Όποιος δεν ζη την ιερωσύνη ως μαρτύριο και θυσία δεν μπορεί να καταλάβη την αξία της.

Το δεύτερο σημείο είναι ότι ο άγιος Αθηνογένης αναδείχθηκε «ιερός καθηγητής» που παιδαγωγούσε τους δέκα μαθητάς του με ασκητικούς αγώνες και μεθόδους, και δι’ αυτών καθελούσε τα σκιρτήματα των παθών και έτσι ενέκρωσε τον όφι τον αρχέκακο, τον διάβολο, ο οποίος δεν είχε δύναμη επάνω τους. Αυτό δείχνει πως εργάζονται οι αληθινοί ποιμένες, αφού διαπαιδαγωγούν τα πνευματικά τους παιδιά με την καθιερωμένη εκκλησιαστική μέθοδο, με πνευματικές ασκήσεις, για να νικούν τα πάθη και να είναι έτοιμοι για το μαρτύριο, αν χρειασθή. Η Εκκλησία δεν γνωρίζει άλλη αγωγή, πέρα από αυτήν που έζησαν και δίδαξαν οι Προφήτες, οι Απόστολοι και οι Πατέρες.

Πέρα από αυτά, ο βίος του αγίου ιερομάρτυρος Αθηνογένους δείχνει και το πως η αγιότητα έχει επίδραση και σε αυτήν την φύση και στα άλογα ζώα, τα οποία υπακούουν σε αυτούς, γιατί αναγνωρίζουν σε αυτούς την Χάρη του Αγίου Πνεύματος.

Ο άγιος ιερομάρτυς Αθηνογένης δείχνει το πως βιώνεται στην πράξη το δόγμα της Τετάρτης (Δ ) Οικουμενικής Συνόδου, ότι ο Χριστός είναι τέλειος Θεός και τέλειος άνθρωπος και δι’ Αυτού ο άνθρωπος μπορεί να γίνη κατά Χάριν θεός.

+ Ο Ναυπάκτου και Αγίου Βλασίου Ιερόθεος