Στὴν αὐτοκρατορία τοῦ Μεγάλου Κωνσταντίνου

Στὴν Χριστιανικὴ Ρωμαϊκὴ Αὐτοκρατορία ὑπῆρχαν τρία βασικὰ γνωρίσματα, ἤτοι ἡ ἑλληνιστικὴ καὶ ἑλληνικὴ Παράδοση, ἡ ρωμαϊκὴ νομοθεσία καὶ ἡ ὀρθόδοξη πίστη. Οἱ Ρωμηοὶ εἶναι Ὀρθόδοξοι στοὺς ὁποίους ἡ Ὀρθοδοξία ἐκφράζεται μέσα ἀπὸ τὴν ἀρχαία ἑλληνικὴ ὁρολογία. Στὴν Ρωμαϊκὴ Αὐτοκρατορία (Βυζάντιο) οἱ κάτοικοι προέρχονταν ἀπὸ διάφορες ἐθνότητες καὶ φυλές, ἀλλὰ εἶχαν κοινὰ γνωρίσματα, ὅπως τὴν ἑλληνικὴ ἡ ἑλληνιστικὴ παράδοση καὶ τὴν Ὀρθοδοξία. Οἱ βασικὲς γλῶσσες ἦταν δύο, ἤτοι ἡ ἑλληνικὴ καὶ ἡ λατινική. Ὁπωσδήποτε ὑπῆρχε καὶ μιὰ πολιτισμικὴ καὶ γλωσσικὴ ὤσμωση καὶ διάφορες ἐπιρροές. Ἀλλὰ τὰ πολιτιστικὰ καὶ θρησκευτικὰ γνωρίσματα ἦταν ὁπωσδήποτε κοινά.

Οἱ κάτοικοι τῆς Ρωμαϊκῆς Αὐτοκρατορίας αἰσθάνονταν περίπου ὅ,τι αἰσθάνονται σήμερα οἱ κάτοικοι τῆς Ἀμερικῆς, οἱ ὁποῖοι ξέρουν πολὺ καλὰ ὅτι κατάγονται ἀπὸ διαφορετικὲς ἐθνότητες, ἀλλὰ ἔχουν τὴν ἴδια πολιτιστικὴ καὶ γλωσσικὴ παράδοση, καὶ φυσικὰ αἰσθάνονται ὅτι εἶναι ἀμερικάνοι, ὁπότε δὲν ὑπάρχει ἐθνοφυλετισμός. Βέβαια, στὸ λεγόμενο Βυζάντιο τὰ πράγματα ἦταν διαφορετικά, ἀφοῦ οἱ ἄνθρωποι εἶχαν κοινὴ θρησκευτικὴ ζωή, ὅπως διαμορφώθηκε ἀπὸ τὴν ὀρθόδοξη πίστη καὶ λατρεία.

Ἐκεῖνο ποὺ παρατηρεῖ κανεὶς στοὺς κατοίκους τῆς Ρωμαϊκῆς Αὐτοκρατορίας εἶναι οἱ δύο βασικὲς ἀρετές, δηλαδὴ ἡ φιλοθεΐα καὶ ἡ φιλανθρωπία...

Τὸ ὅτι οἱ μοναχοὶ καὶ οἱ ἅγιοι ἦταν τὰ πρότυπα τῆς πολιτικῆς καὶ κοινωνικῆς ζωῆς εἶναι ἀπόδειξη ὅτι ἡ ἄσκηση, ἡ στέρηση, ἡ ἐγκράτεια, γενικὰ ἡ ἀσκητικὸς τρόπος ζωῆς εἶναι ἐκεῖνος ποὺ κυριαρχοῦσε καὶ φυσικὰ αὐτὴ ἡ μέθοδος θεράπευε τοὺς ἀνθρώπους. Γι' αὐτὸ καὶ οἱ Ρωμαῖοι Αὐτοκράτορες ἐπεδίωκαν τὴν ἐπικράτηση τῆς Ὀρθοδόξου πίστεως. Ἄλλωστε, ἡ Ὀρθοδοξία δὲν εἶναι μιὰ ἰδεολογία, ἀλλὰ ἕνας συγκεκριμένος τρόπος ζωῆς.

(Μητροπολίτου Ναυπάκτου Ἱεροθέου: Γέννημα καὶ θρέμμα Ρωμηοί)