Γραπτὰ Κηρύγματα: Κυριακή 26 Αὐγούστου - Ὁ ἅγιος Θεός

Οἱ στίχοι τῆς Δοξολογίας, ποὺ εἶναι προσευχὴ καὶ ἀπαρτίζεται ἀπὸ πολλοὺς στίχους τῆς Ἁγίας Γραφῆς, καὶ τοὺς ὁποίους ἀναλύσαμε στὰ εὐχαριστιακὰ κηρύγματα τῶν Κυριακῶν τοῦ Καλοκαιριοῦ, εἶναι σημαντικοὶ καὶ προσανατολίζουν τὴν σκέψη τῶν Χριστιανῶν πρὸς τὸν Τριαδικὸ Θεό, τὴν ἐνανθρώπηση τοῦ Δευτέρου Προσώπου τῆς Ἁγίας Τριάδος, τοῦ Υἱοῦ καὶ Λόγου τοῦ Θεοῦ, ἀλλὰ καὶ τὴν ἀπόλυτη πίστη ποὺ πρέπει νὰ ἔχη κάθε Χριστιανὸς στὴν προστασία τοῦ Θεοῦ. Ἔτσι, ἡ Δοξολογία δείχνει καὶ τὸ κεφάλαιο τῆς πίστεώς μας, ἀλλὰ καὶ τὸν τρόπο μὲ τὸν ὁποῖο πρέπει νὰ ζοῦμε, ἂν θέλουμε νὰ εἴμαστε πραγματικὰ μέλη τῆς Ἐκκλησίας τοῦ Χριστοῦ.

Τὸ κείμενο τῆς Δοξολογίας, μὲ μιὰ ἄλλη μορφή, ποὺ δὲν ἀφίσταται πολὺ ἀπὸ αὐτὴν ποὺ ἀναλύσαμε, διαβάζεται καὶ κατὰ τὴν ἀκολουθία τοῦ Ἀποδείπνου καὶ αὐτὸ δείχνει τὴν ἀξία του καὶ τὴν σπουδαιότητά του. Ὅπως εἴδαμε στὴν ἀρχὴ τῆς Δοξολογίας δοξάζεται τὸ Ὄνομα τοῦ Τριαδικοῦ Θεοῦ, τοῦ Πατρὸς καὶ τοῦ Υἱοῦ καὶ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος ποὺ ἔδωσε τὸ φῶς. Αὐτὸ ἀναφέρεται στὴν ἀρχὴ τῆς δημιουργίας. Στὴν συνέχεια τῆς Δοξολογίας γίνεται λόγος γιὰ τὴν ἀναδημιουργία τοῦ ἀνθρώπου ἀπὸ τὸν Χριστὸ καὶ τελειώνει μὲ τὸν ὕμνο στὸν Τριαδικὸ Θεό. Ἔτσι, ἡ Δοξολογία ἀρχίζει μὲ τὴν δοξολογία στὸ Φῶς καὶ τελειώνει μὲ τὸν ὕμνο στὸν Τριαδικὸ Θεό, ποὺ δημιούργησε τὸ φῶς καὶ ὅλον τὸν κόσμο.

Ἔτσι, στὸ τέλος τῆς Δοξολογίας ψάλλουμε:

«Ἅγιος ὁ Θεός, ἅγιος ἰσχυρός, ἅγιος ἀθάνατος, ἐλέησον ἡμᾶς». Δηλαδή, «Ἐσὺ ὁ ἅγιος Θεός, ὁ ἅγιος ἰσχυρὸς καὶ ὁ ἅγιος ἀθάνατος. Σὲ παρακαλοῦμε, ἐλεησέ μας».

Σύμφωνα μὲ τὴν παράδοση ὁ ὕμνος αὐτὸς ἀποκαλύφθηκε σὲ ἕνα παιδὶ ἀπὸ τὸν ἄγγελο, κατὰ τὴν διάρκεια μίας λιτανείας, ποὺ γινόταν στὴν Κωνσταντινούπολη γιὰ τὴν ἀπειλὴ τοῦ σεισμοῦ καὶ τὸ παιδὶ τὸ φανέρωσε στὸν ἅγιο Πρόκλο, Ἀρχιεπίσκοπο Κωνσταντινουπόλεως καὶ ἐκεῖνος τὸ καθιέρωσε νὰ ψάλλεται στὴν Ἐκκλησία. Ἡ Βασίλισσα Πουλχερία καὶ ὁ ἀδελφός της Θεοδόσιος καθόρισαν νὰ ψάλλεται ὁ ὕμνος αὐτὸς σὲ ὁλόκληρη τὴν τότε γνωστὴ οἰκουμένη. Μάλιστα αὐτὸν τὸν ὕμνον ἔψαλλαν καὶ οἱ Πατέρες τῆς Δ’ Οἰκουμενικῆς Συνόδου στὴν Χαλκηδόνα, ὅπως φαίνεται στὰ Πρακτικὰ τῆς Συνόδου αὐτῆς.

Ὁ τρισάγιος αὐτὸς ὕμνος μας ὑπενθυμίζει τὸν ὕμνο τῶν ἀγγέλων «ἅγιος, ἅγιος, ἅγιος, Κύριος Σαββαὼθ» καὶ ἔχει μιὰ μεγάλη δογματικὴ σημασία, γιατί ἀναφέρεται στὸν Τριαδικὸ Θεὸ ποὺ ἔχει μία οὐσία καὶ τρεῖς ὑποστάσεις. Μὲ τὴν λέξη Θεὸς χαρακτηρίζεται ὁ Πατήρ, μὲ τὴν λέξη ἰσχυρὸς χαρακτηρίζεται ὁ Υἱὸς καὶ μὲ τὴν λέξη ἀθάνατος χαρακτηρίζεται τὸ Ἅγιον Πνεῦμα. Αὐτὸ τὸ συναντοῦμε σὲ δοξαστικὸ τῆς Πεντηκοστῆς. Καὶ τὰ τρία πρόσωπα ἔχουν διαφορετικὴ ὑπόσταση-πρόσωπο, ἀλλὰ ἔχουν κοινὴ οὐσία καὶ ἐνέργεια, γι’ αὐτὸ καὶ τὰ τρία Πρόσωπα εἶναι ἅγια, καὶ στέλλουν τὸ ἔλεος καὶ τὴν Χάρη τους καὶ ἔτσι δὲν λέμε ἐλεήσατε ἡμᾶς, ἀλλὰ ἐλέησον ἡμᾶς, γιὰ τὸ ἑνιαῖο τῆς θεότητος.

Αὐτὸς ὁ ὕμνος, πέρα ἀπὸ τὴν δογματική του σημασία, ἔχει καὶ σωτηριολογική. Μὲ τὸν ὕμνο αὐτὸ εἶναι σὰν νὰ λέμε. «Θεέ μου ἐσὺ εἶσαι ἅγιος καὶ Θεός, εἶσαι ἅγιος καὶ ἰσχυρός, εἶσαι ἅγιος καὶ ἀθάνατος. Καὶ ἐμεῖς ποὺ εἴμαστε ἁμαρτωλοί, ἄνθρωποι, ἀδύνατοι καὶ θνητοί, σὲ παρακαλοῦμε νὰ μᾶς ἐλεήσης». Ὅπως γνωρίζουμε, αὐτὸν τὸν τρισάγιο ὕμνο τὸν ψάλλουμε καὶ στὴν θεία Λειτουργία δύο φορές. Πρῶτα στὴν λεγομένη λειτουργία τῶν κατηχουμένων, μετὰ τὴν μικρὰ Εἴσοδο, καὶ ἔπειτα στὴν θεία Λειτουργία τῶν πιστῶν, στὴν θέση τῆς ἀναφορᾶς, ὅταν ψάλλουμε τὸ «ἅγιος, ἅγιος, ἅγιος Κύριος Σαββαὼθ πλήρης ὁ οὐρανὸς καὶ ἡ γῆ τῆς δόξης σου, ὡσαννὰ ἐν τοῖς ὑψίστοις, εὐλογημένος ὁ ἐρχόμενος ἐν ὀνόματι Κυρίου, ὡσαννὰ ὁ ἐν τοῖς ὑψίστοις».

Νομίζω, ἂν δοῦμε προσεκτικότερα τὴν Δοξολογία ποὺ ἑρμηνεύσαμε στὰ κηρύγματα αὐτὰ τῶν δύο αὐτῶν μηνῶν, θὰ δοῦμε ὅτι ἀρχίζει μὲ τὴν δημιουργία τοῦ κόσμου καὶ τελειώνει μὲ τὴν ζωὴ τῆς Βασιλείας τῶν οὐρανῶν. Δηλαδή, ἀρχίζει μὲ τὴν δοξολογία τῶν ἀγγέλων καὶ τοῦ πρώτου ἀνθρώπου πρὸς τὸν φωτοδότη Θεό, ἀκολουθεῖ ἡ προσευχὴ τῶν ἀνθρώπων μετὰ τὴν πτώση γιὰ τὴν ἐκζήτηση τῆς δυνάμεως τοῦ Θεοῦ, γιὰ νὰ ζήσουν σύμφωνα μὲ τὸ θέλημά Του καὶ καταλήγει στὸν ὕμνο τῶν ἀγγέλων, ἀλλὰ καὶ τῶν δικαίων στὸν Οὐρανό, στὴν Βασιλεία τοῦ Θεοῦ. Αὐτὸ σημαίνει ὅτι στὴν Δοξολογία περιγράφεται ἡ δημιουργία, ἡ πτώση καὶ ἡ ἀνάσταση καὶ ἀποκατάσταση τοῦ ἀνθρώπου καὶ κυρίως ἡ αἰώνια δόξα ἐκείνων ποὺ θὰ συνδεθοῦν μὲ τὸν Χριστό.

Μακάρι νὰ τελειώση ἡ ζωή μας μὲ μιὰ τέτοια δοξολογία καὶ νὰ ἀξιωθοῦμε νὰ συμμετάσχουμε στὸν χορό, τὴν χορωδία τῶν ἀγγέλων καὶ τῶν ἁγίων καὶ νὰ ψάλλουμε τὸν τρισάγιο ὕμνο στὸν δοξαζόμενο τρισάγιο Θεό.

+ Ο ΝΑΥΠΑΚΤΟΥ ΚΑΙ ΑΓΙΟΥ ΒΛΑΣΙΟΥ ΙΕΡΟΘΕΟΣ