Θεοφάνεια-Ἐπιφάνεια

«Ἰησοῦς, ὁ ζωῆς ἀρχηγὸς λῦσαι τὸ κατάκριμα ἥκει

Ἀδὰμ τοῦ πρωτοπλάστου, καθαρσίων δὲ ὡς Θεὸς μὴ δεόμενος,

τῷ πεσόντι καθαίρεται ἐν τῷ Ἰὀρδάνη,

ἐν ᾧ τὴν ἔχθραν κτείνας, ὑπερέχουσαν πάντα νοῦν εἰρήνην χαρίζεται».

Χρόνια πολλά. Σωτήριον τὸ νέον ἔτος 2008.

Τὸ γεγονὸς τῆς Βαπτίσεως τοῦ Χριστοῦ στὸν Ἰορδάνη ποταμὸ ἀπὸ τὸν Ἰωάννη τὸν Πρόδρομο λέγεται Θεοφάνεια καὶ Ἐπιφάνεια. Στὴν ἀρχαία Ἐκκλησία τὴν ἴδια ἡμέρα (6 Ἰανουαρίου) ἑόρταζαν μαζὶ τὴν ἑορτὴ τῶν Χριστουγέννων καὶ τὴν ἑορτὴ τῶν Θεοφανείων. Κατὰ τὸν τέταρτο αἰῶνα χωρίσθηκαν οἱ ἑορτές, ὁπότε τὰ Χριστούγεννα μεταφέρθηκαν στὶς 25 Δεκεμβρίου, τὴν ἡμέρα ποὺ οἱ Ἐθνικοὶ ἑόρταζαν τὸν θεὸ Ἥλιο καὶ οἱ Χριστιανοὶ τὸν Ἥλιο τῆς δικαιοσύνης. Ἐπίσης λέγεται καὶ ἡμέρα τῶν Φώτων, ὅπως τὴν χαρακτηρίζει ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Θεολόγος, λόγῳ τοῦ βαπτίσματος, τοῦ φωτισμοῦ τῶν κατηχουμένων καὶ λόγῳ τῆς φωταψίας.

Ἡ λέξη Θεοφάνεια προέρχεται ἀπὸ τὸ ἀποστολικὸ χωρίο «Θεὸς ἐφανερώθη ἐν σαρκί, ἐδικαιώθη ἐν Πνεύματι, ὤφθη ἀγγέλοις, ἐκηρύχθη ἐν ἔθνεσι, ἐπιστεύθη ἐν κόσμῳ, ἀνελήφθη ἐν δόξῃ» (Α Τίμ. γ , 16) καὶ ἔχει περισσότερο σχέση μὲ τὴν Γέννηση τοῦ Χριστοῦ. Ἡ λέξη Ἐπιφάνεια προέρχεται ἀπὸ τὸ ἀποστολικὸ χωρίο «ἐπεφάνη ἡ Χάρις τοῦ Θεοῦ ἡ σωτήριος πᾶσιν ἀνθρώποις...» (Τίτ. β , 11) καὶ ἀναφέρεται περισσότερο στὴν Βάπτιση τοῦ Χριστοῦ, γιατί τότε οἱ ἄνθρωποι γνώρισαν τὴν Χάρη τῆς θεότητος.

Γεγονὸς πάντως εἶναι ὅτι τὴν ἡμέρα τῆς Βαπτίσεως τοῦ Χριστοῦ, μὲ τὴν ἐμφάνιση τῆς Ἁγίας Τριάδος καὶ τὴν ὁμολογία τοῦ Τιμίου Προδρόμου, ἔχουμε τὴν ἐπίσημη ὁμολογία ὅτι ὁ Υἱὸς καὶ Λόγος τοῦ Θεοῦ εἶναι ὁ «εἰς τῆς Τριάδος», ὁ Ὁποῖος ἐνηνθρώπησε γιὰ τὴν σωτηρία τοῦ ἀνθρωπίνου γένους ἀπὸ τὴν ἁμαρτία, τὸν διάβολο καὶ τὸν θάνατο.

(Μητροπολίτου Ναυπάκτου Ἱεροθέου, Δεσποτικὲς Ἑορτές)