Συνέντευξη γιὰ τὴν «διαδοχολογία» στὴν δημοσιογράφο Μαρία Παπουτσάκη

Μητροπολίτου Ναυπάκτου & Ἁγίου Βλασίου Ἱεροθέου

(Δημοσιεύθηκε συντετμημένη στὴν «Κυριακάτικη Ἐλευθεροτυπία», 20-1-2008)

***

1 Ἐρώτηση: Ἀκοῦμε τὰ ὀνόματα διαφόρων ἱεραρχῶν ποὺ φέρονται ὡς ὑποψήφιοι. Ποιός καὶ κάτω ἀπὸ ποιές συνθῆκες καθορίζονται τελικὰ ὅτι εἶναι ὑποψήφιοι;

Ἀπάντηση: Αὐτὸ εἶναι καὶ δική μου ἀπορία καὶ ἀπορία πολλῶν Ἱεραρχῶν ποὺ παρακολουθοῦν σιωπηλὰ ὅλη αὐτὴν τὴν συζήτηση γιὰ τὴν διαδοχολογία, σὲ μιὰ περίοδο ποὺ ὁ Ἀρχιεπίσκοπος Χριστόδουλος δίνει τὴν μάχη του γιὰ τὴν ζωὴ ἡ τὴν μάχη του στὴν διαδικασία τοῦ θανάτου. Προκαλεῖ ἀλγεινὴ ἐντύπωση ὅλη αὐτὴ ἡ κινητοποίηση, ἰδιαιτέρως αὐτῶν ποὺ τιμήθηκαν ἀπὸ τὸν Ἀρχιεπίσκοπο. Πέραν αὐτοῦ προκαλοῦνται πολλὰ ἐρωτηματικά: Ποιοί καὶ πὼς καὶ γιατί προβάλλουν μερικὰ ὀνόματα καὶ ἀποκλείουν ἄλλους; Ὑπάρχουν ἐξωσυνοδικὰ κέντρα ποὺ προβάλλουν συγκεκριμένα πρόσωπα ἡ οἱ φερόμενοι ὡς ὑποψήφιοι αὐτοπροβάλλονται μὲ ποικίλους τρόπους; Καὶ ἂν μὲν διάφορες τάσεις Ἀρχιερέων προβάλλουν κάποιον ὑποψήφιο, ποὺ νομίζουν ὅτι θὰ ἀνταποκριθῇ στὶς ἀπαιτήσεις τῆς θέσεως τοῦ Ἀρχιεπισκόπου, ἔχει καλῶς, ἂν ὅμως ἡ ἀφετηρία εἶναι ἡ προσωπικὴ φιλοδοξία καὶ τὰ ποικίλα συμφέροντα, τότε ἐκκοσμικεύεται καὶ τὸ μέγιστο γεγονὸς τῆς ἐκλογῆς Ἀρχιεπισκόπου. Ὁπότε θὰ ἰσχύη ὁ λόγος τοῦ σοφοῦ Ἡρακλείτου ὅτι ἡ οἴηση εἶναι «ἱερὰ νόσος».

2 Ἐρώτηση: Ποιά εἶναι τὰ προσόντα καὶ ποιός ἱεράρχης τὰ ἔχει γιὰ νὰ προκριθῆ, νὰ ἐκλεγῇ καὶ νὰ περάση ἡ Ἐκκλησία τῆς Ἑλλάδος στὴν ἑπόμενη ἡμέρα, ὁμαλά; Συγχρόνως ὅμως πρέπει νὰ ὀδηγήση τὴν Ἐκκλησία μὲ ἐπιτυχία σ' ἕναν κόσμο, γεμᾶτο ἔντονες προκλήσεις;

Ἀπάντηση: Δὲν μοῦ ἀρέσει νὰ μιλῶ γιὰ ἐκλογὴ Ἀρχιεπισκόπου, ὅταν ὁ Ἀρχιεπισκοπικὸς θρόνος δὲν εἶναι κενός. Δὲν θέλω νὰ ἐπαναληφθοῦν λάθη ποὺ ἔγιναν στὸ παρελθόν. Γι' αὐτὸ θὰ ἤθελα νὰ σᾶς ἀπαντήσω γιὰ τὸ πὼς νομίζω ὅτι πρέπει νὰ εἶναι ὁ ἑκάστοτε Ἀρχιεπίσκοπος. Θὰ πρέπη νὰ ἔχη βαθειὰ αἴσθηση τῆς θέσεώς του στὴν Ἐκκλησία, ὅτι δὲν μπορεῖ νὰ ἐξασκῇ ἐθναρχικὸ ρόλο, ἀφοῦ ζοῦμε σὲ ἐλεύθερη καὶ δημοκρατικὴ χώρα, ὅτι πρέπει νὰ ἀντιμετωπίζη τὰ κοινωνικὰ θέματα μὲ θεολογικὴ καὶ ἐκκλησιαστικὴ προοπτική, ποὺ εἶναι διάφορη ἀπὸ τὸν ρόλο τῶν πολιτικῶν, ὅτι δὲν πρέπει νὰ ἀσχολῆται μὲ τὴν ἐξωτερικὴ πολιτικὴ τῆς χώρας, ὅτι ἡ Ἐκκλησία δὲν μπορεῖ νὰ εἶναι συγκροτημένη ὡς ἕνα ἀστικὸ κόμμα τῆς δεκαετίας τοῦ '70, ὅτι πρέπει νὰ σέβεται ἀπόλυτα τὴν ἐλευθερία τῶν Ἀρχιερέων καὶ νὰ μὴ μεθοδεύη λύσεις, ὅτι ὁποιαδήποτε ἀπόφαση τῆς Ἱεραρχίας ἐὰν δὲν συμφωνῇ μὲ τὴν ἄποψή του νὰ μὴν τὴν ἐκλαμβάνη ὡς ἧττα του ἡ ἀντίθετα ὡς νίκη του, ὅτι δὲν πρέπει νὰ στήνονται «μηχανισμοὶ» στὴν Ἱεραρχία, ὅτι πρέπει νὰ ἀλλάξη ὁ τρόπος ἐκλογῆς τῶν Ἀρχιερέων, ὅτι πρέπει νὰ συνεργάζεται ἁρμονικὰ μὲ τὸ Οἰκουμενικὸ Πατριαρχεῖο, ὅτι δὲν πρέπει νὰ βλέπη γύρω του «ἐχθροὺς» κλπ. Τελικὰ κατάλληλος γιὰ τὴν θέση τοῦ Ἀρχιεπισκόπου εἶναι ἐκεῖνος ποὺ δὲν τὴν ἐπιδιώκει, ποὺ κάνει τὴν διάκριση μεταξὺ τοῦ «ἔχειν» τὴν ἐξουσία καὶ τοῦ «εἶναι» ὁ ἴδιος, ὅπως ἔλεγε ὁ Ἔριχ Φρόμ.

3 Ἐρώτηση: Πὼς γίνεται ἡ "ἄγρα" ψήφων ἀπὸ τοὺς ὑποψηφίους; Ἀκούγονται διάφορα γιὰ "παζάρια", γιὰ συμφωνίες κλπ.

Ἀπάντηση: Δὲν γνωρίζω προσωπικά, διότι δὲν συμμετέχω σὲ τέτοιες διαδικασίες, ἀφοῦ δὲν μοῦ τὸ ἐπιτρέπει ἡ θεολογική μου συγκρότηση καὶ τὸ ἐκκλησιαστικό μου ἦθος. Ἀλλοίμονο ἂν ἡ ψῆφος γιὰ τὴν ἐκλογὴ Ἀρχιεπισκόπου καὶ Ἀρχιερέων τίθεται σὲ μιὰ τέτοια ἐμπορεύσιμη διαδικασία, στὸ «δοῦναι» καὶ «λαβεῖν». Σὲ μιὰ τέτοια περίπτωση θὰ ἰσχύη τὸ ἀπόφθεγμα τοῦ σοφοῦ Ἀριστίππου ποὺ μοῦ ὑπενθύμισε αὐτὲς τὶς ἡμέρες ἕνας ἀγαπητὸς φίλος: «ὁ ἐν ἁμίλλαις πονηραῖς ἀθλιώτερος ὁ νικήσας».

4 Ἐρώτηση: Πῶς σχολιάζετε δημοσκοπήσεις, ὅπως αὐτὴ ποὺ ἔγινε πρόσφατα μεταξὺ λαϊκῶν γιὰ τὸν "καταλληλότερο ἱεράρχη" ποὺ μπορεῖ νὰ γίνη Ἀρχιεπίσκοπος;

Ἀπάντηση: Εἶναι καὶ αὐτὸ ἕνα ἀπὸ τὰ πρωτόγνωρα γεγονότα τῆς ἐποχῆς μας καὶ δείχνει πὼς ἐκκοσμικεύεται ἡ Ἐκκλησία. Δὲν μπορῶ νὰ ἀρνηθῶ τὴν ἀνάγκη τῶν δημοσκοπήσεων γιὰ κοινὰ γεγονότα τοῦ βίου μας, οὔτε τὴν ἀγαθὴ πρόθεση αὐτῶν ποὺ τὶς παραγγέλλουν. Ἀλλὰ πρέπει νὰ τηροῦνται σαφεῖς προδιαγραφές, ὅπως ὅτι ἡ δημοσκόπηση πρέπει νὰ γίνεται μεταξὺ τοῦ ἐκλεκτορικοῦ σώματος, καθὼς ἐπίσης νὰ μὴ «μπλοκάρονται» οἱ ἐρωτώμενοι σὲ μερικὰ ἐπιλεγμένα, ἀπὸ διάφορα ἐξωσυνοδικὰ κέντρα, πρόσωπα. Ἔπειτα, πὼς θὰ κριθῆ ἡ καταλληλότητα ἑνὸς Ἱεράρχη καὶ ποιός θὰ τὴν κρίνη μὲ τὰ συνήθη κοινωνικὰ καὶ πολιτικὰ κριτήρια; Τελικὰ τίθεται τὸ ἐρώτημα: Τὸ ἔργο τοῦ Ἱεράρχη καὶ τοῦ Ἀρχιεπισκόπου εἶναι πολιτικό, κοινωνικό, θρησκευτικὸ ἡ ἐκκλησιαστικὸ καὶ θεολογικό; Διερωτῶμαι: Ἡ λεγόμενη «ἀναγνωρισιμότητα» συμβαδίζει μὲ τὴν σοβαρότητα καὶ τὴν ἐκκλησιαστικὴ εὐπρέπεια;

5 Ἐρώτηση: Ποιός εἶναι ὁ ρόλος καὶ πόσο ἐπηρεάζουν οἱ πολιτικοί;

Ἀπάντηση: Ἀπ' ὅ,τι παρατηρῶ οἱ πολιτικοὶ στέκονται μὲ ἐπαινετὸ σεβασμὸ καὶ ἀξιοθαύμαστη σοβαρότητα, ἰδίως αὐτὴν τὴν περίοδο, καὶ μάλιστα σὲ βαθμὸ ἀνώτερο ἀπὸ μερικοὺς Κληρικοὺς καὶ Ἱεράρχες. Ἀσφαλῶς ἐνδιαφέρονται καὶ οἱ πολιτικοὶ γιὰ τὸ θέμα, γιατί κατὰ τὴν γνώμη μου ἔχουν συνειδητοποιήσει ὅτι οἱ Κληρικοὶ πρέπει νὰ μένουν στὴν ἀποστολή τους καὶ τὸ ἔργο τους ποὺ εἶναι διαφορετικὸ ἀπὸ τὸ ἔργο τῶν κομμάτων καὶ τῆς πολιτικῆς. Ἡ Ἐκκλησία δὲν πρέπει νὰ εἰσέρχεται στὴν διαίρεση τῆς κοινωνίας γιὰ νὰ τὴν συντηρῇ, ἀλλὰ θὰ πρέπη νὰ τὴν ὑπερβαίνη. Ἡ Ἐκκλησία δὲν εἶναι «μικρομάγαζο» κανενός, ἀλλὰ εἶναι ἕνας χῶρος ποὺ ἀγκαλιάζει ὅλους, ὅπως ἡ μάννα τὰ παιδιά της, ἀκόμη καὶ τὰ πιὸ δύστροπα. Ἡ εἰκόνα τῆς Πεντηκοστῆς, ποὺ συμβολίζει τὴν Ἐκκλησία, δείχνει τοὺς Ἀποστόλους νὰ κάθωνται ἡμικυκλικά, δηλαδὴ ὁ κύκλος εἶναι ἀνοικτὸς γιὰ νὰ δέχεται τὸν καθένα ποὺ θέλει νὰ ζήση μέσα στοὺς κόλπους τῆς Ἐκκλησίας.

6 Ἐρώτηση: Ἐπηρεάζει τὸ Φανάρι;

Ἀπάντηση: Δὲν γνωρίζω ἐὰν τὸ Πατριαρχεῖο θὰ θελήση νὰ ἐπηρεάση τὴν ἐκλογὴ τοῦ Ἀρχιεπισκόπου, ἀλλὰ τὸ σίγουρο εἶναι ὅτι μιὰ τάση Ἀρχιερέων θὰ θελήση νὰ μὴν ἐπαναληφθοῦν οἱ συγκρούσεις μὲ τὸ Οἰκουμενικὸ Πατριαρχεῖο ποὺ ἀποτελοῦν πολυτέλεια γιὰ τὴν ἐποχή μας. Θὰ ἦταν «ἔγκλημα» ἂν συνεχισθοῦν οἱ συγκρούσεις ἡ οἱ ἁψιμαχίες μὲ τὸ Οἰκουμενικὸ Πατριαρχεῖο. Ὁ ἑκάστοτε Ἀρχιεπίσκοπος, ὡς Πρόεδρος τῆς Ἱερᾶς Συνόδου, θὰ πρέπη νὰ σέβεται τὸ ἐκκλησιαστικὸ συνοδικὸ σύστημα, νὰ τιμᾶ τὸ Πατριαρχεῖο, νὰ σέβεται τὸν Πατριάρχη, καὶ νὰ συνεργάζεται μαζί του γιὰ ὅλα τὰ φλέγοντα διορθόδοξα ζητήματα. Τὸ θεολογικὸ δυναμικὸ τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος πρέπει νὰ τεθῇ στὴν ὑπηρεσία τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου γιὰ νὰ ἐπιτελῆ τὸν διορθόδοξο ρόλο του, ὥστε ἔτσι νὰ ἀντιμετωπισθοῦν ὅλοι οἱ ἐθνοφυλετικοὶ κίνδυνοι ποὺ ἐγκυμονοῦν στὴν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία. Αὐτὴ δὲ ἡ συνεργασία μὲ τὸ Οἰκουμενικὸ Πατραρχεῖο πρέπει νὰ εἶναι εἰλικρινής, διαχρονική, μόνιμη, ἀπηλλαγμένη ἀπὸ σκοπιμότητες καὶ καιροσκοπισμούς, βεβαιωμένη στὴν πράξη, χωρὶς μεταπτώσεις. Ὅλοι μας πρέπει νὰ θεωροῦμε τὸ Οἰκουμενικὸ Πατριαρχεῖο ὡς καύχημα καὶ «καμάρι» μας, γιατί ἔχει εὐλογηθῇ ἀπὸ τοὺς Πατέρας τῶν Οἰκουμενικῶν Συνόδων καὶ ἔχει ἁγιασθῇ ἀπὸ αἵματα μαρτυρίου.–