Γραπτὰ Κηρύγματα: Φιλανθρωπία και σκληροκαρδία

Κυριακή 31 Αυγούστου (ΙΑ Ματθαίου)

Το σημερινό ευαγγελικό ανάγνωσμα είναι η γνωστή παραβολή των μυρίων ταλάντων που είπε ο Χριστός. Σύμφωνα με την παραβολή ο άρχοντας χάρισε στον δούλο του τα μύρια τάλαντα που του χρωστούσε, όμως στην συνέχεια ο δούλος αυτός όχι μόνον δεν χάρισε στον σύνδουλό του το ευτελέστερο ποσό των εκατό δηναρίων, αλλά φάνηκε και πολύ σκληρός απέναντί του. Αυτή η παραβολή φανερώνει την φιλανθρωπία του Θεού απέναντί μας, αλλά και την σκληροκαρδία που δείχνουμε εμείς στους συνανθρώπους μας. Δεν συγκινούμαστε καθόλου από την αγάπη και την φιλανθρωπία του Θεού και είμαστε σκληροί.

Όμως η παραβολή αυτή δείχνει και την κοινωνική κατάσταση που επικρατούσε την εποχή εκείνη, αφού ο Χριστός για να δείξη την φιλανθρωπία και την σκληροκαρδία χρησιμοποιεί εικόνες από την εποχή του. Μια τέτοια κατάσταση ήταν η φτώχεια που επικρατούσε και για να την αντιμετωπίσουν οι άνθρωποι εξαναγκάζονταν να δανείζωνται χρήματα από διαφόρους που εκμεταλλεύονταν αυτήν την ανέχεια και την δεινή κατάσταση των συνανθρώπων τους. Αυτή η τραγική κατάσταση φαίνεται από όλο το περιεχόμενο της παραβολής.

Επειδή ο οφειλέτης του ποσού δεν μπορούσε να το επιστρέψη, γι’ αυτό ο άρχοντας διέταξε να πουλήσουν τον ίδιο, την γυναίκα του και τα παιδιά του και όλα τα υπάρχοντά του προκειμένου να εξοφλήση το χρέος του. Φοβερό πράγμα ολόκληρη η οικογένεια να πουληθή! Αλλά και ο δούλος εκείνος, επειδή ο σύνδουλός του δεν του επέστρεφε το χρέος, τον έπιασε από τον λαιμό και τον έσφιγγε και έπειτα τον έβαλε στην φυλακή. Και όταν ο άρχοντας πληροφορήθηκε αυτό το γεγονός, τον παρέδωκε στους βασανιστές έως ότου εξοφλήσει τα οφειλόμενα. Φαίνονται, λοιπόν, οι σκληροί τρόποι που μεταχειρίζονταν οι άνθρωποι την εποχή εκείνη για την εξόφληση των δανείων, και αυτοί οι τρόποι ήταν η πώληση των σωμάτων και των οικογενειών τους, η βία εναντίον τους, η φυλακή και ο βασανισμός. Τραγική όντως κατάσταση.

Οι άγιοι Πατέρες της Εκκλησίας, ιδιαιτέρως ο Μ. Βασίλειος, ο άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος και ο άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος, αναφέρονται στις ομιλίες τους, στην τάση των ανθρώπων της εποχής τους να δανείζωνται, στην αναλγησία των τοκογλύφων και τις συνέπειες του διανεισμού από την αδυναμία των ανθρώπων να εξοφλήσουν το δάνειο και τους υπερβολικούς τόκους. Και καυτηριάζουν τόσο την ευκολία με την οποία οι άνθρωποι δανείζονται χρήματα, όσο και την σκληρότητα που εκδήλωναν οι τοκογλύφοι. Και πάνω από όλα συνιστούσαν στους ανθρώπους να επιδιώκουν να αποβάλλουν την φιλαργυρία και την φιληδονία, γιατί τα περισσότερα έξοδα και η μεγαλύτερη κατανάλωση γίνεται όχι επειδή υπάρχει ανάγκη, αλλά για να ικανοποιηθούν τα πάθη της φιλαργυρίας, της φιληδονίας και της φιλοδοξίας. Αλλά και όταν υπάρχη πραγματική ανάγκη, θα πρέπη όσοι έχουν χρήματα να δανείζουν τους συνανθρώπους τους, χωρίς να ζητούν τόκους.

Σε μια μικρότερη κλίμακα τα ίδια επικρατούν και σήμερα. Πόσοι άνθρωποι δεν υποφέρουν από το ότι δεν μπορούν να εξοφλήσουν τα δάνεια που έχουν λάβει, και πόσες οικογένειες ταλαιπωρούνται από τους δανεισμούς! Χάνουν τα σπίτια τους, τις περιουσίες τους, την αξιοπρέπειά τους, την ειρήνη τους. Όλα αυτά σημαίνουν ότι θα πρέπη να ελαττώνουμε τις πολλές ανάγκες μας, αλλά και να είμαστε ελεήμονες σε αυτούς που δυσκολεύονται να συντηρήσουν την οικογένειά τους.

† Ο Ναυπάκτου και Αγίου Βλασίου ΙΕΡΟΘΕΟΣ