Συνέντευξη Δημήτριος Κουνιάς «Ἡ Χώρα» : Γιὰ τὴν ἐκκλησιαστικὴ ἐπικαιρότητα

Μητροπολίτου Ναυπάκτου & Ἁγίου Βλασίου Ἱεροθέου

(Δόθηκε στὸν δημοσιογράφο Δημήτριο Κουνιὰ τῆς Ἐφημερίδος «Ἡ Χώρα» καὶ δημοσιεύθηκε τὴν Κυριακὴ 22-3-2009)

Ἐρώτηση: Τὸν τελευταῖο καιρὸ ἀπασχολεῖ ἔντονα τὴν ἐπικαιρότητα ἡ ὑπόθεση τοῦ πρώην μητροπολίτη Ἀττικῆς κ. Παντελεήμονα, τὸν ὁποῖον οὐσιαστικὰ "ἀθώωσε" μὲ τὴν ἀπόφασή του τὸ Συνοδικὸ Δικαστήριο. Σχετικὰ μὲ αὐτὸ τὸ ζήτημα ἀναλάβατε πρωτοβουλία σύνταξης ἐπιστολῆς ποῦ ὑπογράφηκε ἀπὸ πολλοὺς μητροπολῖτες. Γιατί προχωρήσατε σὲ αὐτὴ τὴν κίνηση; Πιστεύετε ὅτι πρέπει νὰ ἀλλάξη ἡ ἀπόφαση τοῦ Συνοδικοῦ Δικαστηρίου; Βλέπετε, μετὰ ἀπὸ αὐτὲς τὶς ἐξελίξεις, διασάλευση τῆς ἑνότητας καὶ ἠρεμίας τῆς Ἱεραρχίας;

Ἀπάντηση: Ἡ ὑπόθεση ποῦ σχετίζεται μὲ τὸν πρ. Μητροπολίτη Ἀττικῆς κ. Παντελεήμονα ἀπασχολεῖ τὴν ἐπικαιρότητα τοὐλάχιστον τὰ τελευταία ἑπτὰ (7) χρόνια σὲ διάφορες φάσεις. Ὅταν τὸ 2002-2003 ἤμουν Συνοδικὸς Μητροπολίτης δύο ὑποθέσεις του πῆγαν στὸ Ἀρχεῖο καὶ μειοψήφισα καὶ στὶς δύο περιπτώσεις. Νομίζω ὅτι τόσο οἱ δύο παλαιότερες ὅσο καὶ ἡ νέα ἀρχειοθέτηση ἦταν καὶ εἶναι πρόκληση καὶ σὲ μᾶς τοὺς Ἀρχιερεῖς καὶ στὸν λαό. Κατὰ τὴν γνώμη μου εἶναι ἀδιανόητο ἄνθρωποι τοῦ ποιμνίου μας νὰ πεινοῦν καὶ νὰ δυσκολεύονται νὰ ἀναθρέψουν τὰ παιδιά τους καὶ οἱ Κληρικοί, μάλιστα οἱ ἄγαμοι, νὰ ἔχουν ἀποταμιευμένα ὑψηλὰ ποσά. Ἡ ἐπιστολὴ ποῦ ἐστάλη στὴν Ἱερὰ Σύνοδο καὶ ὑπογράφεται ἀπὸ 28 Ἀρχιερεῖς, καθὼς καὶ ἄλλες ἐπιστολὲς ποῦ ἐστάλησαν, ἦταν μιὰ αὐθόρμητη πράξη, χωρὶς νὰ ὑπάρχη κάτι προσχεδιασμένο καὶ ὀργανωμένο. Ἡ συντριπτικὴ πλειοψηφία τῆς Ἱεραρχίας προκλήθηκε. Ἔτσι ἡ πράξη αὐτὴ ἔγινε γιὰ τὴν διατήρηση τῆς ἑνότητας τῆς Ἱεραρχίας καὶ ὄχι γιὰ τὴν διασάλευσή της. Αὐτὸ ἀποδείχθηκε καὶ ἐκ τῶν ὑστέρων. Τελικά, νομίζω, ὅτι ἡ Ἱερὰ Σύνοδος καὶ ἡ Ἱεραρχία θὰ ἀντιμετωπίση τὸ θέμα αὐτὸ μὲ σοβαρότητα, διάκριση καὶ νηφαλιότητα, σεβόμενη τὸ ἐκκλησιαστικὸ δίκαιο. Ἡ Ἐκκλησία γνωρίζει ἀπὸ κρίσεις, ἀλλὰ καὶ ἀπὸ ὑπερβάσεις τῶν κρίσεων.

Ἐρώτηση: Ποιά εἶναι ἡ ἄποψή σας, ὕστερα ἀπὸ τὴν ἀπόφαση τοῦ Ἀρείου Πάγου, μὲ τὴν ὁποῖα κατέστη ἀμετάκλητη ἡ ἀπόφαση τοῦ Ἐφετείου Ἀθηνῶν γιὰ τὸν Μητροπολίτη πρ. Ἀττικῆς Παντελεήμονα;

Ἀπάντηση: Τὸ ἄρθρο 160 τοῦ Νόμου 5383/1932 «Περὶ τῶν Ἐκκλησιαστικῶν Δικαστηρίων...» εἶναι σαφέστατο καὶ ἐφαρμοστέο. Ἄλλωστε, ἡ Ἐκκλησία μὲ τὸν Νόμο αὐτό, τὸν ὁποῖον ἀποδέχθηκε γιὰ 75 χρόνια, δικάζει ὅλες τὶς ὑποθέσεις τῶν Κληρικῶν της καὶ εἶναι ἐκκλησιαστικὸς νόμος. Δυστυχῶς δὲν μπορεῖ νὰ κάνη στὸ σημεῖο αὐτὸ ἐξαίρεση.

Ἐρώτηση: Μὲ αὐτὰ τὰ φαινόμενα καὶ ἄλλα –ὅπως αὐτὰ ποῦ ἀποκαλύφθηκαν γιὰ τὴν ὑπόθεση τῆς Μονῆς Βατοπαιδίου– οἱ πιστοὶ δείχνουν νὰ σκανδαλίζονται καὶ νὰ ἀπομακρύνονται ἀπὸ τὴν Ἐκκλησία. Πῶς τὸ σχολιάζετε; Πῶς μπορεῖ νὰ ἀποφευχθῇ αὐτό;

Ἀπάντηση: Ἡ Ἐκκλησία εἶναι ἕνας Θεανθρώπινος Ὀργανισμός, στὸν ὁποῖο λειτουργεῖ συνδυασμένα τὸ θεῖο μὲ τὸ ἀνθρώπινο στοιχεῖο. Γίνονται διὰ μέσου τῶν αἰώνων διάφορα λάθη ἀπὸ Κληρικοὺς καὶ λαϊκούς, ἀλλὰ μέσα στὴν Ἐκκλησία ὑπάρχουν καὶ θετικὰ γεγονότα, τὰ ὁποῖα καταγράφονται στὰ συναξάρια τῶν ἁγίων, καὶ αὐτὰ τὴν προσδιορίζουν. Εἶναι ἑπόμενο μερικοὶ νὰ σκανδαλίζονται ἀπὸ ἄστοχες ἐνέργειες Κληρικῶν, μοναχῶν καὶ λαϊκῶν, ἀλλὰ τελικὰ ὅλοι πρέπει νὰ καταλάβουμε ὅτι ἡ Ἐκκλησία εἶναι πνευματικὸ νοσοκομεῖο-θεραπευτήριο, ὅπου ὑπάρχουν ἀσθενεῖς, γίνονται ἐγχειρήσεις, θεραπεύονται κλπ. Τὸ ἐρώτημα εἶναι: Γιατί νὰ σκανδαλίζεται κανεὶς ἀπὸ τὰ νοσοκομεῖα ἐπειδὴ ὑπάρχουν ἀσθενεῖς, οἱ γιατροὶ ἀγωνίζονται γιὰ τὴν θεραπεία, καὶ μάλιστα τελικὰ μερικοὶ πεθαίνουν; Ἔτσι πρέπει νὰ βλέπουμε καὶ τὸν ἐκκλησιαστικὸ χῶρο. Ὑπάρχουν γιατροί, ἄρρωστοι ποῦ θεραπεύονται, γίνονται πνευματικὲς ἐγχειρήσεις, ἀλλὰ μερικοὶ πεθαίνουν πνευματικά. Ὅλα αὐτὰ εἶναι θέματα προσωπικῆς ἐλευθερίας.

Ἐρώτηση: Πρὶν λίγο καιρὸ ὁ κ. Ἱερώνυμος συμπλήρωσε ἕναν χρόνο ἀπὸ τὴν ἐκλογὴ τοῦ στὸν θρόνο τοῦ Ἀρχιεπισκόπου Ἀθηνῶν καὶ πάσης Ἑλλάδος. Τί θεωρεῖτε ὅτι χαρακτηρίζει αὐτὸ τὸ διάστημα; Ἔχει μπεὶ σὲ νέους δρόμους ἡ Ἐκκλησία;

Ἀπάντηση: Ἡ Ἐκκλησία ἀκολουθεῖ τὸν δικό της δρόμο, τὴν δική της πορεία, τὸν δικό της ρυθμό, ὡς Σῶμα Χριστοῦ κατευθύνεται ἀπὸ τὴν κεφαλή της ποῦ εἶναι ὁ Χριστός. Ἐμεῖς τὰ μέλη της, Κληρικοὶ καὶ λαϊκοί, μερικὲς φορὲς χάνουμε τὸν δρόμο μας, ἀποπροσανατολιζόμαστε ἢ ἀγωνιζόμαστε νὰ συντονιστοῦμε στὸν ρυθμὸ τῆς Ἐκκλησίας. Ἂν ἐξετάσουμε τοὺς τρεὶς τελευταίους Ἀρχιεπισκόπους (Σεραφείμ-Χριστόδουλο-Ιερώνυμο) παρατηροῦμε ὅτι εἶχαν καὶ ἔχουν διάφορα χαρίσματα, ἐργάσθηκαν καὶ ἐργάζονται σύμφωνα μὲ τὸν χαρακτῆρα τοὺς καὶ τὴν προσωπικότητά τους, ἀγαποῦν τὸν Θεὸ καὶ τοὺς ἀνθρώπους ποικιλοτρόπως. Ἔτσι φαίνεται τὸ μεγαλεῖο τῆς Ἐκκλησίας, ἀφοῦ ὅλοι ὠφελοῦνται.

Ἐρώτηση: Ὁρισμένοι Ἱεράρχες χαρακτηρίζουν τὸν Ἀρχιεπίσκοπο "σιωπηλό", καθώς, ὅπως λένε, δὲν ἐκφράζει ἀπόψεις γιὰ πολιτικὰ ζητήματα. Συμμερίζεστε αὐτὲς τὶς ἀπόψεις;

Ἀπάντηση: Ὁ Ἀρχιεπίσκοπος Ἱερώνυμος ἔχει κάνει μιὰ σημαντικὴ πορεία μέσα στὸν χῶρο τῆς Ἐκκλησίας, μὲ τὸν δικό του χαρακτῆρα, τὴν δική του προσωπικότητα. Γνωρίζει πότε νὰ ὁμιλῇ ὡς Ἀρχιεπίσκοπος Ἀθηνῶν καὶ πότε ὡς Πρόεδρος τῆς Ἱερᾶς Συνόδου, καθὼς ἐπίσης γνωρίζει πότε νὰ ὁμιλῇ καὶ πότε νὰ σιωπᾶ. Γενικά, δὲν μποροῦμε νὰ ἀναμειγνυόμαστε σὲ πολιτικά-κομματικὰ ζητήματα. Φυσικά, ἄλλο εἶναι ἡ πολιτικὴ ὡς ἐπίθετο –ζωὴ τῆς πόλης– γιὰ τὴν ὁποῖα ἔχουμε λόγο, καὶ ἄλλο εἶναι ἡ πολιτικὴ ὡς οὐσιαστικό –κομματικοποίηση– γιὰ τὴν ὁποῖα εἴμαστε ἀνοικτοί, ἀφοῦ ἡ Ἐκκλησία εἶναι ἑνότητα τῶν πάντων. Ἡ Ἐκκλησία ἀγκαλιάζει καὶ ἀγαπᾶ ὅλα τὰ μέλη της ποῦ ἀνήκουν σὲ ὅλους τοὺς πολιτικοὺς χώρους. Δὲν εἶναι μικρομάγαζο κανενός.

Ἐρώτηση: Οἱ σχέσεις τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος μὲ τὸ Οἰκουμενικὸ Πατριαρχεῖο φαίνεται ὅτι ἔχουν ἀποκατασταθεῖ. Ποῦ πιστεύετε ὅτι ὀφείλεται αὐτό;

Ἀπάντηση: Ἡ ἀποκατάσταση τῶν σχέσεων εἶχε ἀρχίσει ἀπὸ τὸ τελευταῖο διάστημα τῆς ἀρχιεπισκοπείας τοῦ μακαριστοῦ Χριστοδούλου καὶ συνεχίζεται μὲ σταθερὰ καὶ εἰλικρινῆ βήματα. Αὐτὸ ὀφείλεται στὸ ὅτι ὅλοι κατάλαβαν ὅτι δὲν μποροῦν νὰ παίζουν μὲ τοὺς ἐκκλησιαστικοὺς θεσμούς, ἰδίως μὲ τὸ Οἰκουμενικὸ Πατριαρχεῖο.

Ἐρώτηση: Μετὰ τὸν θάνατο τοῦ μακαριστοῦ Ἀλεξίου, στὴν θέση τοῦ Πατριάρχη Μόσχας ἀναδείχθηκε ὁ κ. Κύριλλος, ὁ ὁποῖος παλαιότερα εἶχε διατυπώσει σκληρὲς ἐκφράσεις κατὰ τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου. Πῶς βλέπετε νὰ διαμορφώνονται οἱ σχέσεις τῶν Ὀρθοδόξων Ἐκκλησιῶν, μετὰ τὴν ἐκλογὴ τοῦ κ. Κυρίλλου;

Ἀπάντηση: Ὁ νέος Πατριάρχης Μόσχας κ. Κύριλλος ἔχει μεγάλη ἐκκλησιαστικὴ πεῖρα, ἀφοῦ ἦταν Πρόεδρος τῆς Ἐπιτροπῆς γιὰ τὶς διορθόδοξες καὶ διαχριστιανικὲς σχέσεις, καὶ ἐλπίζω τώρα ὡς Πατριάρχης θὰ χαράξη τὴν δική του ἐκκλησιαστικὴ πολιτική. Γιατί ἄλλο εἶναι τὸ νὰ ἐνεργῆ κανεὶς ἐκτελῶντας ἀποφάσεις τρίτων καὶ ἄλλο νὰ ἔχη οὐσιαστικὸ ρόλο καὶ προσωπικὴ εὐθύνη στὴν διαμόρφωση τῶν σχετικῶν ἀποφάσεων. Τελικὰ πρέπει νὰ γίνη ἀντιληπτὸ ὅτι ἡ θέση τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου ἔχει καθορισθῇ ἀπὸ τὶς Οἰκουμενικὲς Συνόδους, καθὼς ἐπίσης ὅτι ἡ Κωνσταντινούπολη εἶναι ἡ Νέα Ρώμη (ὄχι «δεύτερη») καὶ γι' αὐτὸ δὲν μπορεῖ νὰ ὑπάρξη «Τρίτη» Ρώμη, ἀφοῦ δὲν ὑπάρχει καὶ δεύτερη, δηλαδὴ ὑπάρχει Παλαιὰ καὶ Νέα Ρώμη.