Συνέντευξη στὸν Δημοσιογράφο Γιάννη Ξύδη: Ἐποχὴ γιὰ φιλανθρωπία

Μητροπολίτου Ναυπάκτου & Ἁγίου Βλασίου Ἱεροθέου

(Δημοσιεύθηκε στὴν Ἐφημερίδα «Ἐμπρὸς» Ναυπάκτου)

Ἐρώτηση: Θεωρεῖτε ὅτι σήμερα, στὴν ἐποχὴ τῆς παγκοσμιοποίησης καὶ ταυτόχρονα τοῦ ἀπόλυτου ἀτομικισμοῦ, ὑπάρχει χῶρος γιὰ τὴν φιλανθρωπία;

Ἀπάντηση: Πράγματι, ζοῦμε σὲ μιὰ ἐποχή, ὅπως τὸ διατυπώνετε, παγκοσμιοποίησης καὶ ἀπόλυτου ἀτομικισμοῦ. Παγκοσμιοποίηση σημαίνει τὴν «μετατροπὴ τοῦ κόσμου σὲ μιὰ ἑνιαία οἰκονομική, πολιτικὴ καὶ πολιτιστικὴ ἐπικράτεια» καὶ εἶναι συνώνυμο τῆς διεθνοποίησης. Ἀτομικισμὸς σημαίνει «νὰ ἀσχολῆται κάποιος ἀποκλειστικὰ μὲ τὸν ἑαυτό του» καὶ τελικὰ «ἡ θεωρία ποὺ προβάλλει τὴν ἀξία τοῦ ἀτόμου ἔναντι τοῦ κοινωνικοῦ συνόλου» (Μπαμπινιώτης). Σὲ αὐτὴν τὴν ἐποχὴ δημιουργεῖται οἰκονομικὴ κρίση καὶ μεγάλο οἰκονομικὸ πρόβλημα καὶ ἑπομένως ἀνάγκη φιλανθρωπίας. Στὴν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία δίνουμε μεγάλη σημασία στὸ πρόσωπο, τὸ ὁποῖο βρίσκεται στὸ μέσον μεταξὺ παγκοσμιοποίησης καὶ ἀτομισμοῦ, δηλαδὴ βλέπουμε τὸν κάθε ἄνθρωπο ὡς ἕνα ἰδιαίτερο πρόσωπο, μιὰ ἰδιαίτερη ὀντότητα ποὺ εἶναι παιδὶ τοῦ Θεοῦ καὶ ἔχει δικαιώματα πάνω στὴν περιουσία τοῦ Πατέρα του. Πέρα ἀπὸ αὐτό, στὴν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία καλλιεργοῦμε σὲ μεγάλο βαθμὸ τὴν φιλανθρωπία ὡς ἀγάπη πρὸς τὸν ἄνθρωπο, ἀφοῦ ὁ κάθε συνάνθρωπος εἶναι ἀδελφός μας. Πρέπει δὲ ἀκόμη νὰ προστεθῇ ὅτι μέσα στὴν Ἐκκλησία ἐπιδιώκουμε νὰ ἐργαζόμαστε ὅσο τὸ δυνατὸν ἐθελοντικά, δηλαδὴ καλλιεργεῖται σὲ μεγάλο βαθμὸ ὁ ἐθελοντισμός, ἡ ἐθελούσια προσφορὰ ἀγάπης καὶ ἀλληλεγγύης στὸν συνάνθρωπο.

Ἐρώτηση: Δὲν νομίζετε ὅτι τὸ Κράτος εἶναι ἁρμόδιο γιὰ τὴν φιλανθρωπία, ἐνῷ ἡ Ἐκκλησία πρέπει νὰ ἀσχοληθῆται μὲ τὶς πνευματικὲς ἀναζητήσεις τῶν ἀνθρώπων;

Ἀπάντηση: Βεβαίως κάθε ὀργανωμένη Πολιτεία εἶναι ὑποχρεωμένη νὰ σέβεται τοὺς πολῖτες της καὶ νὰ ἐνδιαφέρεται γι' αὐτούς. Δὲν πρέπει νὰ ὑπάρχη κανένας συμπολίτης μᾶς ποὺ νὰ στερῆται τῶν ἀναγκαίων. Οἱ ἄνθρωποι σήμερα ἔχουν ἀνάγκη ἀπὸ ἐργασία, δικαιοσύνη καὶ ὄχι ἀπὸ τὶς κατὰ διαστήματα φιλανθρωπίες. Ἐπειδὴ γιὰ μεγάλο χρονικὸ διάστημα εἶχα διαρκῆ ἐπαφὴ μὲ τὴν Ἀγγλία, διεπίστωσα ὅτι ἐκεῖ ναὶ μὲν ἡ ψαλίδα μεταξὺ πλουσίων καὶ πτωχῶν ἔχει μεγάλο ἄνοιγμα, ἀλλ' ὅμως ὑπάρχει κοινωνικὴ πρόνοια, ὥστε κανεὶς ἄνθρωπος νὰ μὴν πεθαίνη ἀπὸ τὴν πεῖνα. Ἑπομένως, μακάρι ἡ Πολιτεία νὰ εἶναι σὲ μεγάλο βαθμὸ ὀργανωμένη, ὥστε νὰ μὴ χρειάζεται καμμία ἄλλη παρέμβαση ἀπὸ τὴν Ἐκκλησία καὶ τοὺς φιλανθρωπικοὺς φορεῖς. Ὅμως, αὐτὸ δὲν μπορεῖ γιὰ διαφόρους λόγους νὰ πραγματοποιηθῇ πλήρως, ὁπότε πάντοτε θὰ ὑπάρχουν ἀνάγκες ποὺ πρέπει νὰ ἱκανοποιηθοῦν. Ἡ Ἐκκλησία μὲ τὴν θεολογία της ἱκανοποιεῖ τὶς ὑπαρξιακὲς καὶ πνευματικὲς ἀναζητήσεις τῶν ἀνθρώπων. Ἀλλὰ βλέπει τὸν ἄνθρωπο στὸ σύνολό του, ποὺ ἀποτελεῖται ἀπὸ ψυχὴ καὶ σῶμα καὶ δὲν μπορεῖ νὰ ἀγνοῇ οὔτε τὰ πνευματικὰ οὔτε τὰ ὑλικά. Ἐὰν ἐνδιαφέρεται μόνον γιὰ τὰ πνευματικὰ ζητήματα, ἐκφράζει ἕναν ἐκκλησιαστικὸ μονοφυσιτισμό. Ἐὰν ἀσχολῆται μόνον μὲ τὸ φιλανθρωπικὸ ἔργο, ἀγνοῶντας τὶς ὑπαρξιακὲς ἀναζητήσεις τῶν ἀνθρώπων, τότε ἐκφράζει μιὰ ἐκκοσμίκευση καὶ μιὰ κοινωνικοποίηση τοῦ Εὐαγγελίου, γιατί ἐξαντλεῖ τὴν ταυτότητά της καὶ τὴν ὀντολογία της μόνον σὲ κοινωνικὲς ἐκδηλώσεις. Ὁπωσδήποτε χρειάζεται συνδυασμὸς τῶν δύο παραγόντων.

Ἐρώτηση: Μέσα ἀπὸ ποιές δράσεις ἡ Μητρόπολη Ναυπάκτου καὶ Ἁγίου Βλασίου συμβάλλει μὲ τὴν φιλανθρωπική της προσφορὰ στὴν κοινωνία;

Ἀπάντηση: Ἡ ἀπάντηση στὰ προηγούμενα ἐρωτήματα δείχνει τὸ πῶς αἰσθανόμαστε ὅσοι ἐργαζόμαστε στὴν τοπικὴ Ἐκκλησία καὶ στὸν τομέα αὐτό. Ἀπὸ τὴν ἀρχὴ τῆς ἐλεύσεώς μου στὴν Ναύπακτο ἔδωσα μεγάλη βαρύτητα στὴν διοργάνωση τῆς Ἐνορίας ὡς μιᾶς ζωντανῆς κοινότητας, ὡς μιᾶς «θεραπευτικῆς» κοινότητας. Θεωρῶ ὅτι κάθε Ἐνορία πέρα ἀπὸ τὴν λατρευτικὴ ζωὴ πρέπει νὰ ἀναπτύξη τὴν αἴσθηση τῆς οἰκογενειακῆς ζωῆς καὶ ἔτσι ἡ δράση τῆς Ἐνορίας νὰ μὴν περιορίζεται μόνον στὴν λατρεία καὶ τὴν λειτουργία τῆς Κυριακῆς, ἀλλὰ νὰ ἐπεκτείνεται καὶ σὲ ἄλλους τομεῖς τοῦ ἀνθρώπινου βίου. Ἔτσι, στὶς τρεὶς Ἐνορίες τῆς Ναυπάκτου ὑπάρχει ἕνας ἀριθμὸς προσώπων ποὺ ἐργάζονται κατὰ κύριον λόγο ἐθελοντικὰ γιὰ τὴν σωστὴ λειτουργία τῆς Ἐνορίας. Τὰ πενταμελῆ Ἐκκλησιαστικὰ Συμβούλια, οἱ δωδεκαμελεῖς Σύνδεσμοι Ἀγάπης ἀπὸ γυναῖκες, τὰ πρόσωπα τὰ ὁποῖα ἐργάζονται γιὰ τὴν νεότητα κλπ. περίπου 25 ἄτομα σὲ κάθε Ἐνορία, ἐργάζονται ἐθελοντικὰ γιὰ τὴν βοήθεια τῶν συνανθρώπων μας. Ἐπίσης, οἱ Ἱερεῖς καὶ τὰ Ἐκκλησιαστικὰ Συμβούλια ὅλων τῶν Ἱερῶν Ναῶν τῆς Ἐπαρχίας μας ἐργάζονται μὲ πολλὴ ἀγάπη γιὰ τοὺς Ἱεροὺς Ναοὺς ποὺ πολλοὶ ἀπὸ αὐτοὺς εἶναι πολιτιστικὰ μνημεῖα καὶ γιὰ τοὺς διαμένοντες γέροντες καὶ γερόντισσες στὰ χωριά. Εἰδικότερα στὸ φιλανθρωπικὸ ἔργο λειτουργοῦν συγκεκριμένες δράσεις στὴν Ἱερά μας Μητρόπολη, ἤτοι τὸ Γενικὸ Φιλόπτωχο Ταμεῖο, τὸ Ταμεῖο Εὐποιΐας τοῦ Μητροπολίτου, οἱ Σύνδεσμοι Ἀγάπης τῶν Ἱερῶν Ναῶν. Τὸ παρελθὸν ἔτος δόθηκαν περίπου 150.000 εὐρὼ γιὰ τὴν ἀνακούφιση τῶν συμπολιτῶν μας, χωρὶς στὸ ποσὸ αὐτὸ νὰ συνυπολογίζεται ἡ προσωπικὴ βοήθεια ἡ ὁποία προσφέρεται σὲ ἀνήμπορους συμπολῖτες μας.

Ἐρώτηση: Σὲ ἐποχὲς κρίσης, γενικὰ ὁ ἄνθρωπος πλησιάζει τὴν Ἐκκλησία. Κατὰ πόσο αὐτὸ συμβαίνει σήμερα;

Ἀπάντηση: Γίνεται συνεχῶς λόγος γιὰ τὴν οἰκονομικὴ κρίση στὴν ἐποχή μας. Κρίση εἶναι «ἡ διατάραξη τῆς ὁμαλῆς πορείας» καὶ «ἡ κακὴ λειτουργία τῆς κοινωνίας» μας. Ὁπότε ἡ κρίση δὲν εἶναι μόνον οἰκονομική, εἶναι πνευματική, πολιτιστική, κοινωνικὴ καὶ θεσμική. Ἐκεῖνο ποὺ παρατηρεῖ κανεὶς στὴν ἐποχή μας εἶναι ὅτι γίνεται μιὰ ἀνατροπὴ τῆς κλίμακας τῶν ἀξιῶν καὶ ὁ κάθε ἄνθρωπος, ἀντὶ νὰ αἰσθάνεται τὸν ἄλλον ὡς ἀδελφό του, τὸν αἰσθάνεται ὡς ἀντικείμενο ἐκμεταλλεύσεως. Ὁπωσδήποτε ὑπάρχουν πολλοὶ ἄνθρωποι ποὺ προστρέχουν στὴν Ἐκκλησία καὶ ζητοῦν βοήθεια πνευματικὴ καὶ οἰκονομικὴ καὶ προσπαθοῦμε νὰ κάνουμε ὅ,τι εἶναι δυνατὸν μὲ τὶς μικρὲς δυνατότητες ποὺ ἔχουμε. Πρέπει δὲ νὰ σᾶς πὼ ὅτι ἡ Ἱερὰ Μητρόπολη δὲν ἔχει νόμιμες κατ' ἔτος ἐπιχορηγήσεις ἀπὸ τὸ Κράτος, ἀλλὰ ἐπειδὴ οἱ ἄνθρωποι τὴν ἐμπιστεύονται, γι' αὐτὸ καὶ δίδουν δωρεὲς γιὰ νὰ προσφερθοῦν στοὺς ἀδελφούς μας. Βεβαίως, τὸ πρόβλημα δὲν λύνεται μὲ μερικὰ τρόφιμα καὶ βοηθήματα ποὺ δίδονται σὲ ἀνθρώπους ποὺ ἔχουν ἀνάγκη. Μακάρι τὸ Κράτος νὰ ἀναλάβη τὶς εὐθύνες του. Ἀλλὰ κάνουμε ὅ,τι μποροῦμε γιὰ νὰ ἀντιμετωπίσουμε τὶς ἐλλείψεις τῆς κοινωνίας μας.

Ἐρώτηση: Μὲ τὶς κατὰ καιροὺς «φωνὲς» γιὰ φορολόγηση τῆς ἐκκλησιαστικῆς περιουσίας, θεωρεῖτε ὅτι μπορεῖ ἡ Ἐκκλησία νὰ προσφέρη περισσότερα;

Ἀπάντηση: Βεβαίως ἡ Ἐκκλησία ζὴ καὶ ἐργάζεται σὲ μιὰ ὀργανωμένη Πολιτεία καὶ πρέπει νὰ σέβεται τοὺς νόμους ποὺ ἐκείνη θεσπίζει γιὰ τὴν καλὴ λειτουργία τῆς κοινωνίας. Ἀπαιτοῦμε ὅμως ἀπὸ τὴν Πολιτεία, μαζὶ μὲ τὴν φορολογία, νὰ κάνη καὶ καλὴ διαχείριση τῶν ἐσόδων, πρᾶγμα τὸ ὁποῖο δὲν συνέβη στὶς τελευταῖες δεκαετίες. Καὶ παρατηρεῖται τὸ φαινόμενο, ἐνῷ ἔρχονται στὸ φὼς διάφορα σκάνδαλα, ἐν τούτοις νὰ μὴ ζητοῦνται εὐθύνες ἀπὸ τοὺς ὑπεύθυνους ποὺ ἀσκοῦσαν διοίκηση. Ἐν πάσῃ περιπτώσει, ἡ Ἐκκλησία δὲν ἀρνεῖται τὴν δίκαιη φορολόγηση, μὲ ὁρισμένες βέβαια προϋποθέσεις. Ἡ πρώτη προϋπόθεση εἶναι ὅτι πρέπει νὰ γίνη ἀντιληπτὸ ὅτι ἡ λεγόμενη ἀμύθητη ἐκκλησιαστικὴ περιουσία εἶναι ἕνας μῦθος. Γιὰ παράδειγμα, ἡ Ἐκκλησιαστικὴ Κεντρικὴ Ὑπηρεσία Οἰκονομικῶν, ἡ ὁποία διαχειρίζεται τὴν μοναστηριακὴ περιουσία, ἔχει ἐτήσιο προϋπολογισμὸ ποὺ ἰσοδυναμεῖ μὲ τὸν προϋπολογισμὸ ἑνὸς μεσαίου ἐπαρχιακοῦ Δήμου (23 ἑκατομ. Εὐρώ). Ἡ δεύτερη προϋπόθεση εἶναι ὅτι τὸ Κράτος πρέπει νὰ καταλάβη ὅτι ἡ Ἐκκλησία ἐπιτελεῖ ἕνα μεγάλο κοινωνικὸ ἔργο, θὰ ἔλεγα ὅτι εἶναι ὁ μεγαλύτερος φιλανθρωπικὸς φορέας τῆς πατρίδας μας, γιατί λειτουργεῖ καὶ συντηρεῖ ἑπτακόσια περίπου Ἱδρύματα, στὰ ὁποῖα βρίσκουν θαλπωρὴ χιλιάδες συνάνθρωποί μας. Αὐτὸ τὸ ἀναγνώρισε πρόσφατα μὲ ἐπίσημο τρόπο καὶ ὁ Πρωθυπουργὸς στὸ Ὑπουργικὸ Συμβούλιο. Ἂν κάποτε ἡ Ἐκκλησία δυσκολευτεῖ γιὰ τὴν συντήρηση καὶ τὴν λειτουργία τῶν Ἱδρυμάτων αὐτῶν, τότε τὸ Κράτος θὰ βρεθῇ σὲ δύσκολη θέση. Αὐτὸς εἶναι ὁ λόγος γιὰ τὸν ὁποῖον ἡ Πολιτεία πρέπει νὰ δὴ μὲ ἀνοικτὸ ὁρίζοντα τὸ φιλανθρωπικὸ ἔργο τῆς Ἐκκλησίας καὶ νὰ τὴν διευκολύνη, ὥστε νὰ προσφέρη περισσότερα στοὺς ἀνθρώπους.–