Ἀφιέρωμα στὸν π. Ἰωάννη Σ. Ρωμανίδη: Π. Γεωργίου Μεταλληνοῦ, «Πρό καί Μετά Ρωμανίδη Ἐποχή»

Πρωτοπρεσβύτερου Γεωργίου Μεταλληνοῦ, Ὁμοτίμου Καθηγητοῦ Παν/μίου

Ἂν τὸ πέρασμα τοῦ μακαριστοῦ π. Ἰωάννη Ρωμανίδη ἀπὸ τὴν ἑλληνικὴ πραγματικότητα ὑπῆρξε σεισμὸς ἀναστάσιμος, ποὺ μᾶς ἔβγαλε ἀπὸ τὴν θεολογικοεκκλησιαστικὴ βαβυλώνεια αἰχμαλωσία μας, τὸ ἴδιο ἰσχύει καὶ γιὰ τὸ δίτομο ἔργο τοῦ Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Ναυπάκτου καὶ Ἁγίου Βλασίου κ. Ἱεροθέου γιὰ τὴν θεολογία τοῦ π. Ἰωάννη, τὸ ὁποῖο ἔχουμε τὴν τιμὴ σήμερα νὰ παρουσιάζουμε.

Μὲ τὸ σπουδαῖο ἐγχείρημα τοῦ ὁ Σεβασμιώτατος προσφέρει στὸ ἑλληνικὸ καὶ ἑλληνόφωνο ἀναγνωστικὸ κοινὸ τὴν πεμπτουσία τῆς θεολογίας τοῦ μεγίστου τῶν νεωτέρων δογματολόγων μας, σὲ μία ἔκδοση ὑποδειγματικὴ καὶ ἀπὸ πλευρᾶς διατάξεως τοῦ περιεχομένου, ἀλλὰ καὶ ἐμφανίσεως, ποὺ πληροῖ ὅλες τὶς προϋποθέσεις σεμνότητος καὶ καλαισθησίας. Πιστεύω δὲ ὅτι ὁ Ἅγιος Ναυπάκτου ἦταν ὁ καταλληλότερος γιὰ τὴν σύνθεση αὐτοῦ τοῦ μνημειώδους ἔργου καὶ θεολογικὰ ὡς ὁ ἄριστος συνεχιστὴς τοῦ π. Ἰωάννη καὶ ἐκκλησιαστικὰ ὡς Ἱεράρχης, ποὺ ἔστω καὶ ἀνεπίσημα ἐκφράζει τὴν Ἱερὰ Σύνοδο τῆς Ἐκκλησίας μας διακηρυκευόμενος τὴν ἐμπειρικὴ θεολογία τῆς Ὀρθοδοξίας, τὴν ὄντως δηλαδὴ Θεολογία μας. Ἡ φιλόφρων δὲ ἀφιέρωση τοῦ ἔργου στὸν κ. Ἀθανάσιο Σακαρέλλο καὶ στὴν ταπεινότητά μου δὲν μᾶς περιποιεῖ μόνο ἰδιαίτερη τιμή, ἀλλὰ λειτουργεῖ γιὰ μᾶς καὶ ὡς ὑπόμνηση τοῦ χρέους μας ἀπέναντι στὸν μακαριστὸ Διδάσκαλο καὶ τὴν ἱερὴ παρακαταθήκη ποὺ μᾶς ἄφησε.

Ἡ ἔκδοση κυκλοφορεῖται σὲ μιὰ ἐποχὴ κρίσεως -καὶ δὲν ἐννοῶ ἐδῶ τὴν οἰκονομικὴ καὶ ἐθνικὴ κρίση, ποὺ καὶ αὐτὴ ἔχει τὴν σημασία της. Ἐννοῶ τὴν πνευματικὴ κρίση, ποὺ διερχόμεθα, καὶ κυρίως στὸν χῶρο τῆς Θεολογίας, ὅταν μὲ ἀνούσια καὶ ψυχοφθόρα ὑποκατάστατα, μὲ τὰ καινοφανῆ μάλιστα ὀνόματα "μεταπατερικὴ θεολογία" ἢ "συναφειακὴ θεολογία" -θέματα γιὰ τὰ ὁποῖα πάλι ἔχει καταθέσει τὴν σοφὴ καὶ ἀκριβοδίκαιη ἄποψή του ὁ Σεβασμιώτατος Ποιμενάρχης- ἐπιδιώκεται κατάφωρα περιθωριοποίηση τῆς ἀποστολικοπατερικὴς θεολογίας μας, μὲ σκοπὸ τὴν κατίσχυση τοῦ οἰκουμενισμοῦ, τῆς μεγαλύτερης ἀνὰ τοὺς αἰῶνες ἀρνήσεως καὶ ἀναιρέσεως τῆς σωζούσης Πίστεώς μας. Θὰ συμπληρώσω δὲ ὅτι ἡ ἔκδοση ἀποτελεῖ τὸ εὐλαβικότερο μνημόσυνο στὸν π. Ἰωάννη, τὸν μεγάλο διδάσκαλό μας, πρὸς τὸν ὁποῖο στρέφεται πάντοτε μὲ εὐγνωμοσύνη ἡ σκέψη καὶ ἡ καρδιά μας.

Ἐπειδὴ θὰ ἀκολουθήσουν σημαντικὲς ἀναφορὲς στὸ παρουσιαζόμενο ἔργο καὶ τὸ περιεχόμενό του, θὰ περιορισθῶ ἀπὸ τὴν διακονικὴ θέση τοῦ συντονιστοῦ, ποὺ τιμητικὰ μοῦ ἀνετέθη, στὴν σύντομη ὑπενθύμιση κάποιων ἐκφράσεων τῆς ταπεινῆς ἀποτιμήσεως ἐκ μέρους μοῦ τῆς παρουσίας καὶ προσφορᾶς τοῦ π. Ρωμανίδη στὸν τόπο μας. Μένω, κατ' ἀρχάς, ἀμετακίνητος στὴν πεποίθησή μου ὅτι μπορεῖ ἄνετα νὰ γίνεται λόγος γιὰ ἐποχὴ "πρὸ Ρωμανίδη" καὶ "μετὰ Ρωμανίδη" στὸν χῶρο τῆς Θεολογίας μας, καὶ μάλιστα τῆς πανεπιστημιακῆς. Διότι αὐτὸς μὲ τὴν Χάρη τοῦ Θεοῦ καὶ τὴν βαθειὰ πατερικότητά του, μᾶς ἄνοιξε τὸν δρόμο τῆς ἀπελευθερώσεως ἀπὸ τὴν σχολαστικὴ αἰχμαλωσία μας, ὁδηγῶντας μας καὶ πάλι στὴν ἐμπειρικὴ θεολόγηση τῶν Ἁγίων μας, Προφητῶν, Ἀποστόλων καὶ Πατέρων. Ἐπανέφερε ἔτσι τὴν ἀληθινὴ κατανόηση τῶν ὅρων θεολογία καὶ θεολόγος, προσδιορίζοντας συνάμα τὸ ἀντικειμενικὸ περιεχόμενο τῶν ὅρων Ἀνατολή-Δύση, στὴν πνευματική τους διάσταση. Συχνὰ διερωτῶμαι, πλήρης εὐγνωμοσύνης, τί θὰ ἤμαστε θεολογικὰ χωρίς τον π. Ρωμανίδη.

Ὁ π. Ἰωάννης ἐξάλλου ἀνέτρεψε ὅλα τὰ αὐτονόητα, τὸν εὐσεβισμὸ καὶ τὴν μαγικὴ ἀντίληψη ποὺ εἴχαμε γιὰ τὴν Ἐκκλησία καὶ τὴν ἀποστολή της στὸν κόσμο. Ἔφερε καὶ πάλι στὴν ἐπιφάνεια τὴν ἄσκηση ὡς ἁγιοπνευματικὴ ζωή, τὴν ἀνάγκη τῆς ἄκτιστης θείας χάρης καὶ τὸν τρόπο προσλήψεώς της, στὰ ὅρια τῆς συνεργείας μας μὲ τὸν Θεό. Κυρίως δέ, ἀποσπῶντας μας ἀπὸ τὴν διανοητικὴ θεολόγηση, ἐπανασύνδεσε τὸ δόγμα μὲ τὴν λατρεία καὶ ἀμφότερα αὐτὰ μὲ τὴν ἱστορία, φωτίζοντας μὲ τὸ φὼς τῆς παραδόσεώς μας καὶ αὐτὸν τὸν ἤδη ἐκδυτικισμένο ἀκαδημαϊκὸ χῶρο. Ὁμολογῶ δὲ ὅτι θεωρῶ ἀληθινὴ εὐλογία τὴν ἀνάγνωση, στὰ 1973, τῆς δακτυλογραφημένης Δογματικῆς τοῦ π. Ἰωάννη, ποὺ μοῦ ἔστειλε στὴν Γερμανία ἡ μακαρίτισσα μητέρα μου. Ἀμέσως διεπίστωσα ὅτι ἦταν Δογματικὴ ἄλλου εἴδους, διαφορετικὴ ἀπὸ τὴν Δογματικὴ ποὺ γνωρίσαμε στὶς σπουδές μας. Αὐτὴ ἦταν ἡ πρώτη γνωριμία μου μὲ τὸν π. Ἰωάννη καὶ δοξάζω τὸν Θεὸ γι' αὐτό.

Δὲν εἶμαι δὲ ὁ μόνος ποὺ δέχθηκε αὐτὴν τὴν εὐεργετικὴ ἐπίδραση τοῦ π. Ἰωάννη, ὥστε νὰ θεωρῶ τὸν ἑαυτό μου μαθητῆ του καὶ νὰ καυχῶμαι ἐν Χριστῷ γι' αὐτό. Σημασία ἔχει ὅτι καὶ ὁ Σεβασμιώτατος ἅγιος Ναυπάκτου, ὁμολογεῖ τὸ ἴδιο γιὰ τὸν ἑαυτό του, ὅπως καὶ ὁ λίαν ἀγαπητὸς "συνιωαννίτης" -κατὰ τὸ συλλουκιανιστής- κ. Ἀθανάσιος Σακαρέλλος. Ὑπάρχουν μαθηταί του ποὺ θεωροῦν τιμὴ νὰ τὸ ὁμολογοῦν, ἀλλὰ καὶ κρυφοὶ μαθηταί του, ποὺ τὸ ἀποφεύγουν, ἀλλὰ τὸν καταλεηλατοῦν ἀνομολογήτως. Ὑπάρχουν ὅμως καὶ ἐκεῖνοι ποὺ τὸν κατηγοροῦν καὶ τὸν ἀπορρίπτουν, μετέχοντες σὲ μιὰ θλιβερὴ συνωμοσία ἐναντίον του, διότι ἡ "θεολογία" τους, καθαρὰ φράγκικη καὶ οἰκουμενιστική, ἀνατρέπεται κυριολεκτικὰ ἀπὸ τὴν θεολογία ἐκείνου. Ἀναζητοῦν δὲ συστηματικὰ λάθη τοῦ καὶ παραλείψεις, ποὺ ὡς ἄνθρωπος καὶ αὐτὸς μπορεῖ νὰ ἔχη, διὰ νὰ ἀκυρώσουν, ἀντιμαχόμενοι στὸ πρόσωπο καὶ τὸ ἔργο τοῦ ἀειμνήστου διδασκάλου μας, τὴν ἴδια τὴν θεολογικὴ παράδοση τῶν Ἁγίων μας Πατέρων. Αὐτὸς εἶναι ὁ στόχος τους καὶ ὄχι ὁ π. Ἰωάννης.

Ἡ ἔκδοση ἔχει καὶ ἕνα ἄλλο προσόν. Ἀποκαλύπτει τὸν φυσικὸ καὶ ἄμεσο, τὸν ἄνθρωπο, π. Ἰωάννη. Μολονότι καὶ στὸ πανεπιστημιακὸ βῆμα ἦταν πάντα φυσικὸς καὶ αὐθόρμητος, στὶς ἐκτὸς Πανεπιστημίου παραδόσεις-διδαχές του εἶχε ὅλη τὴν ἄνεση νὰ προσφέρη τὴν βιωματικὴ θεολογία του "ἐν ἀφελότητι καρδίας", ἀποκαλύπτοντας τὸν ἀνθρώπινο καὶ πατερικὸ π. Ἰωάννη, ποὺ συνεδύαζε τὸ ἐκκλησιαστικὸ βάθος τῆς σκέψης του μὲ τὴν ἁπλότητα καὶ σαφήνεια τῆς ὄντως σοφίας, προδίδοντας ἐμπειρικὴ γνώση τῆς πατερικῆς θεολόγησης.

Ὅσοι γνωρίσαμε ἀπὸ πολὺ κοντὰ τὸν π. Ἰωάννη εἴμεθα σὲ θέση νὰ προσυπογράψουμε τὸν λόγο γι' αὐτὸν τοῦ μακαριστοῦ π. Θεοκλήτου Διονυσιάτη: "Εἶναι κυριολεκτικῶς καλόγηρος, φερόμενος ἀπὸ τοὺς Πατέρας καὶ μὲ τὴν ἁγίαν λειτουργικὴν ζωὴν τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας, ὑμνῶν τὸν Θεὸν "ἐπτάκις τῆς ἡμέρας".

Εἴη ἡ μνήμη του αἰωνία!