Ἅγιοι Πατέρες καὶ Νεοελληνικὸ Κράτος

Ἀπὸ τὴν δημιουργία τοῦ νεοελληνικοῦ Κράτους διατυπώθηκε ἡ ἄποψη ὅτι οἱ Πατέρες ποὺ γνώριζαν τὴν φιλοσοφία ἀνήγαγαν τὴν ἁπλὴ πίστη σὲ φιλοσοφία καί, μέσα σὲ αὐτὸ τὸ κλίμα, ἑορτάζεται ἡ ἑορτὴ τῶν Τριῶν Ἱεραρχῶν.

«Ὁποιοδήποτε ἄρθρο, ἀπὸ τὸν καιρὸ ποὺ ἱδρύθηκε τὸ Ἑλληνικὸ Κράτος μέχρι σήμερα, ἂν διαβάσετε, θὰ δῆτε πόσα ἀπ' αὐτὰ ἀσχολοῦνται μὲ τοὺς Πατέρες σὰν νὰ ἦταν μεγάλοι φιλόσοφοι, οἱ ὁποῖοι δὲν δέχονταν νὰ μείνουν μὲ τὴν ἁπλοϊκὴ πίστη τῆς μαμᾶς καὶ τῆς γιαγιᾶς καὶ τοῦ παπποῦ, ποὺ δὲν πῆγαν στὸ Πανεπιστήμιο, ποὺ ἦταν πολὺ καλοὶ ἄνθρωποι, ποὺ ὁμοιάζουν μὲ αὐτὰ ποὺ ἔλεγε ὁ Αὐγουστῖνος, ὅτι ξέρουν τὴν ὁδὸ ἀλλὰ δὲν ξέρουν ποὺ πᾶνε. Δηλαδή, ἁπλῶς ἦταν καλοὶ ἄνθρωποι.

Κι ἔρχονται τώρα οἱ Μεγάλοι Πατέρες ποὺ εἶχαν μιὰ φιλοσοφικὴ παιδεία πάρα πολὺ ἰσχυρὴ καὶ παίρνουν τὴν ἁπλοϊκὴ πίστη τῆς Ἁγίας Γραφῆς καὶ τὴν ἀναγάγουν σὲ φιλοσοφική, ἔτσι σνομπίστικη πίστη δηλαδή, ὥστε μποροῦμε νὰ προσελκύσουμε καὶ τοὺς διανοούμενους στὴν Ἐκκλησία. Διότι πρῶτα ἡ Ἐκκλησία προσήλκυσε τοὺς ἀγραμμάτους καὶ τώρα πᾶμε νὰ προσελκύσουμε τοὺς διανοούμενους. Καὶ ὑπάρχει πολὺ αὐτὴ ἡ τάση καὶ δημιουργήθηκε καὶ ἐξ αἰτίας ἑνὸς πατριωτισμοῦ ποὺ ἀναπτύχθηκε στὴν Ἑλλάδα γύρω ἀπ' τοὺς ἀρχαίους ἡμῶν προγόνους, ποὺ ἦταν μεγάλοι φιλόσοφοι καὶ πρέπει νὰ ἐπανέλθουμε κι’ ἐμεῖς σ’ αὐτούς, νὰ γίνουμε κι’ ἐμεῖς σὰν αὐτοὺς φιλόσοφοι.

Καὶ κατήντησαν οἱ Μεγάλοι Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας νὰ εἶναι φιλόσοφοι πιά. Κατὰ τὴν ἑορτὴ τῶν Τριῶν Ἱεραρχῶν, πόσες φορὲς ἀκοῦμε γιὰ τὴν φιλοσοφικὴ δεινότητα τοῦ Γρηγορίου, τοῦ Βασιλείου, τοῦ Χρυσοστόμου κλπ. Καὶ ἕνα μεγάλο μέρος εἶναι ὅλα συνθήματα...».

(Μητροπολίτου Ναυπάκτου Ἱεροθέου: Ἐμπειρικὴ Δογματική, κατὰ τὶς προφορικὲς παραδόσεις τοῦ π. Ἰωάννου Ρωμανίδη, τόμ. Α')