Ἡ ἐπιστήμη τῆς θεολογίας

Οἱ θεούμενοι ἔχουν προσωπικὴ ἐμπειρία τοῦ Θεοῦ, βλέπουν τὴν δόξα τοῦ Θεοῦ. Ὅμως, ἐπειδὴ ὑπάρχει διαφορὰ μεταξὺ κτιστοῦ καὶ ἀκτίστου καὶ ἐπειδὴ ὁ Θεὸς καὶ φανερούμενος παραμένει μυστήριο καὶ ἀπερίγραπτος, γι' αὐτὸ ἡ ὀρθόδοξη θεολογία εἶναι ἀποφατική, ὄχι ὅμως ἀγνωστικιστική. Σὲ αὐτὸ διαφέρει ἡ ὀρθόδοξη θεολογία ἀπὸ τὶς ἐπιστῆμες.

«Στὶς ἄλλες ἐπιστῆμες, αὐτὸ ποὺ περιγράφεται εἶναι περιγραπτὸ καὶ ὅ,τι μπορεῖ κανεὶς νὰ περιγράψη, εἶναι χρώματα, εἶναι σχήματα, εἶναι μαθηματικὰ σύμβολα κλπ. καὶ μπορεῖς νὰ μιλήσης γι’ αὐτὸ τὸ πρᾶγμα. Ξέρεις ὅτι ὑπάρχει ἐν κινήσει καὶ ἔχει ὄγκο, βάρος, ταχύτητα κλπ. Στὴν θεολογία αὐτὸ ποῦ βλέπει κανεὶς στὴν θέωση, ἐκτὸς ἀπὸ τὴν ἀνθρώπινη φύση τοῦ Χριστοῦ, εἶναι ἀπερίγραπτο. Δὲν ἔχει καμμιὰ ὁμοιότητα μὲ τίποτα τὸ κτιστό. Δὲν ὑπάρχει καμμιὰ ὁμοιότητα ὥστε νὰ μπορῇς μὲ τὸ ὅμοιο νὰ περιγράψης τὸ ὅμοιο. Οὔτε χρῶμα ἔχει οὔτε σχῆμα ἔχει οὔτε μέγεθος οὔτε ὕψος οὔτε βάρος, τίποτα. Δὲν ἔχει τίποτα τὸ κοινὸ μὲ ὄ τιδήποτε τὸ κτιστόν, ὅλα αὐτὰ ποῦ ξέρουμε μὲ τὴν ἐμπειρία μας, μὲ τὴν ἁφή, μὲ τὴν ὄσφρηση, μὲ τὰ μάτια μας, μὲ τὴν λογική μας, μὲ τὰ αὐτιά μας, ὄ τιδήποτε ἐμπειρία ἔχουμε εἴτε σωματικὴ εἴτε λογική. Αὐτὸ ποῦ λέγεται Θεὸς εἶναι τελείως διαφορετικό. Καμμία ὁμοιότης.

Οἱ Πατέρες τὸ τονίζουν καὶ τὸ ξανατονίζουν. Καὶ ἀπὸ ποῦ τὸ ξέρουν ὅτι δὲν ἔχει καμμία ὁμοιότητα; Ἀπὸ τὴν ἐμπειρία. Ἡ ἴδια ἡ ἐμπειρία τῆς θεώσεως τοὺς ἐδίδαξε ὅτι δὲν ἔχει καμμία ὁμοιότητα. Οὔτε σκότος εἶναι οὔτε φῶς εἶναι. Καὶ ἔχουμε ὅλα αὐτὰ τὰ ὡραῖα τῆς ἀποφατικῆς θεολογίας. Σ’ αὐτὸ ἀκριβῶς εἶναι ἡ διαφορὰ μὲ τὶς θετικὲς ἐπιστῆμες. Οἱ θετικὲς ἐπιστῆμες ἀσχολοῦνται μὲ περιγραπτὰ καὶ ἡ θεολογία μὲ κάτι τὸ ἀπερίγραπτο».

(Μητροπολίτου Ναυπάκτου Ἱεροθέου: «Ἐμπειρικὴ Δογματική, κατὰ τὶς προφορικὲς παραδόσεις τοῦ π. Ἰωάννου Ρωμανίδη», τόμος Α')