Συνέντευξη στὸ ἠλεκτρονικὸ Περιοδικὸ «Ἁγιορείτικο Βῆμα» (agioritikovima.gr)

Μητροπολίτου Ναυπάκτου & Ἁγίου Βλασίου Ἱεροθέου

1. Ἐρώτηση: Σεβασμιώτατε, ἡ οἰκονομικὴ κρίση ἔχει χτυπήσει σὰν "κεραυνὸς" ἀφ' ἑνός, τὴν Ἑλληνικὴ Οἰκονομία, ἀφ' ἑτέρου καὶ χιλιάδες συνανθρώπους μας ποὺ ἀδυνατοῦν νὰ καλύψουν ἀκόμα καὶ τὰ ἔξοδα τοῦ μῆνα, 90χιλ νοικοκυριὰ ζοῦν χωρὶς ἠλεκτρικό. Χιλιάδες ἀγανακτισμένοι συμπολῖτες μας ἔχουν κατασκηνώσει ἔξω ἀπὸ τὴ Βουλή, οἱ Εὐρωπαῖοι μᾶς πιέζουν νὰ δεχθοῦμε τὰ σκληρότερα μέτρα λιτότητας τῶν τελευταίων ἐτῶν. Μήπως βρισκόμαστε μπροστὰ σὲ ἀδιέξοδο;

Ἀπάντηση: Κατ' ἀρχὰς ἡ οἰκονομικὴ κρίση δὲν κτύπησε τὴν χώρα μας σὰν κεραυνός, ἀφοῦ πολλοὶ εἶχαν προειδοποιήσει γι' αὐτὸ πρὶν ἀπὸ χρόνια. Γνώριζαν τὸ θέμα οἱ πολιτικοί, ἀλλὰ φοβοῦνταν νὰ κάνουν διορθώσεις, τὸ γνώριζαν οἱ εἰδικοὶ οἰκονομολόγοι, ἀλλὰ καὶ ἐμεῖς οἱ Κληρικοὶ τὸ ἐντοπίζαμε, βλέποντας τὴν κατακόρυφη αὔξηση τῆς ψεύτικης εὐμάρειας, τὴν μόδα τῶν καταναλωτικῶν δανείων ποὺ λάμβαναν οἱ ἄνθρωποι, τὴν διαφορὰ μεταξὺ κατανάλωσης καὶ παραγωγῆς, τὴν παραθεώρηση τῆς πνευματικῆς ζωῆς, αὐτῆς ποὺ δίνει νόημα στὴν ζωή μας. Ἔχουν γραφὴ πολλὲς σελίδες γιὰ τὸ θέμα αὐτό. Ἀπὸ τὴν δεκαετία τοῦ '60 τοῦ περασμένου αἰῶνος ὁ Μαρκοῦζε ἔκανε λόγο γιὰ τὴν μονοδιάστατη κοινωνία καὶ τὸν μονοδιάστατο ἄνθρωπο ποὺ στηρίζεται σὲ «πλαστικὲς» ἀνάγκες μιᾶς καταναλωτικῆς ζωῆς καὶ τὴν ὑποδούλωσή του σὲ αὐτές. Σήμερα φαίνονται ἔκδηλα τὰ τραγικὰ αὐτὰ φαινόμενα. Οἱ ἡγέτες ἔπρεπε νὰ ἡγοῦνται τοῦ λαοῦ καὶ ὄχι νὰ ἕπωνται, διαφορετικὰ δὲν εἶναι ἡγέτες, ἀλλὰ ἀγόμενοι καὶ φερόμενοι καὶ ὄχι ἄγοντες καὶ φέροντες. Πάντως, ἡ κατάσταση σήμερα εἶναι δύσκολη, χωρὶς νὰ μπορῶ νὰ πῶ ὅτι ἔχει φθάσει στὸ ἀδιέξοδο, γιατί πάντα ὑπάρχουν λύσεις καὶ διέξοδοι. Ὁ ἄνθρωπος ἔχει μέσα του ἀστείρευτες δυνάμεις, τὸ ἴδιο καὶ ἡ κοινωνία. Ὁ Νίτσε ἔχει πεῖ: «Ἐκεῖνος ποὺ ἔχει ἕναν σκοπὸ στὴν ζωή, μπορεῖ νὰ ἀντέξη σχεδὸν τὸ κάθε τι». Ἡ παράδοση τοῦ τόπου μας εἶναι πολὺ δυνατὴ καὶ θὰ μᾶς βοηθήση, ἀρκεῖ νὰ τὸ θελήσουμε.

2. Ἐρώτηση: Τί μήνυμα θὰ στέλνατε στοὺς "ἀγανακτισμένους " τοῦ Συντάγματος;

Ἀπάντηση: Εἶμαι καὶ ἐγὼ ἕνας ἀπὸ τοὺς «ἀγανακτισμένους» γιὰ τὴν ἀδικία ποὺ ὑπάρχει στὴν κοινωνία, τὴν ὑπονόμευση τῶν προτύπων καὶ τῶν παραδόσεών μας, τὴν νοοτροπία μιᾶς καταναλωτικῆς κοινωνίας, τὰ ἀποτελέσματα τῆς πολιτιστικῆς παγκοσμιοποίησης ποὺ λειτούργησε σὲ βάρος τῶν παραδόσεών μας καὶ τοῦ λαοῦ. Τελικά, ἡ διαμαρτυρία τῶν ἀνθρώπων ἔξω ἀπὸ κομματικοὺς μηχανισμούς, ἡ προσπάθεια νὰ περιφρουρηθοῦν οἱ συγκεντρώσεις, οἱ συζητήσεις ποὺ γίνονται σὲ αὐτὴν τὴν «ἐκκλησία τοῦ Δήμου», εἶναι μιὰ ἐλπίδα, ἀρκεῖ νὰ γίνωνται μὲ σεβασμὸ στὴν δημοκρατία καὶ χωρὶς νὰ ὑπονομευθοῦν οἱ δημοκρατικοὶ θεσμοί. Δὲν θὰ ἤθελα νὰ καταλήξη αὐτὴ ἡ κίνηση σὲ ἀντιδημοκρατικὲς ἐκδηλώσεις, γιατί ἕνας ἀπὸ τοὺς νόμους τῆς ἱστορίας, εἶναι «ἡ ἑτερογονία τῶν σκοπῶν», σύμφωνα μὲ τὴν ὁποία πολλὲς φορὲς ἕνας ἀγῶνας ἀρχίζει μὲ ἀγαθὲς προθέσεις καὶ καταλήγει σὲ διαφορετικὰ ἀρνητικὰ ἀποτελέσματα. Ἔτσι, ἡ κίνηση τῶν «ἀγανακτισμένων» πρέπει νὰ βοηθήση στὴν βελτίωση τῶν δημοκρατικῶν καὶ κοινωνικῶν θεσμῶν καὶ ὄχι στὴν ὑπονόμευσή τους.

3. Ἐρώτηση: Θὰ εἶστε στὸ πλευρὸ τοὺς ἔμπρακτα; Θὰ παροτρύνατε κληρικοὺς τῆς Μητροπόλεώς σας νὰ κατέβουν στὸ Σύνταγμα;

Ἀπάντηση: Ἡ συμμετοχὴ σὲ κάθε δίκαιη κίνηση εἶναι ποικιλότροπη. Προσωπικά, ἐκφράζοντας τὴν ἐκκλησιαστικὴ παράδοση, θὰ ἤθελα ἡ Ἐκκλησία νὰ εἰσέρχεται στὴν διηρημένη κοινωνία γιὰ νὰ τὴν ὁδηγῇ στὴν ἑνότητα καὶ ὄχι νὰ τὴν διατηρῇ στὴν διαίρεση. Ἡ Ἐκκλησία εἶναι ἡ μητέρα ὅλων, τῶν δεξιῶν, τῶν ἀριστερῶν, τῶν κεντρώων καὶ σοσιαλιστῶν, τῶν ἀγανακτισμένων καὶ τῶν πονεμένων, τῶν νικητῶν καὶ τῶν ἡττημένων, τῶν ἀρρώστων καὶ τῶν ὑγιῶν. Διακατέχομαι ἀπὸ ἔντονα δημοκρατικὰ αἰσθήματα, γι' αὐτὸ δὲν προτρέπω κανέναν νὰ κάνη κάτι, δὲν τὸν κατευθύνω σὲ κάποια ἐνέργεια χωρὶς νὰ τὸ θέλη, δὲν στερῶ τὴν ἐλευθερία τῶν ἀνθρώπων οὔτε τοὺς παροτρύνω ἄβουλα σὰν νὰ εἶναι ἄλογα ὄντα. Ὁ κάθε ἄνθρωπος εἶναι ἐλεύθερος νὰ ἐνεργήση κατὰ τὸν τρόπο τῆς σκέψεώς του, δημοκρατικά, ἰδίως οἱ Κληρικοὶ πρέπει νὰ ἐνεργοῦν βάσει τῶν ἀρχῶν τῆς παραδόσεώς μας μὲ ὑπευθυνότητα καὶ διάκριση.

4. Ἐρώτηση: Ὁ κόσμος σήμερα δείχνει νὰ ἔχει χάσει κάτι πολύτιμο, τὴν ἐλπίδα.Τί φταίει ἄραγε;

Ἀπάντηση: Πράγματι, σήμερα κυριαρχεῖ μιὰ ἀβεβαιότητα γιὰ τὸ μέλλον, κυρίως ἀπὸ τὰ ἀντιφατικὰ τὰ ὁποῖα ἀκοῦμε καὶ βλέπουμε. Νομίζω σὲ αὐτὴν τὴν ἀτμόσφαιρα τῆς ἀπογνώσεως εὐθύνονται οἱ ψεύτικες ὑποσχέσεις ποὺ δίνονται καὶ οἱ παταγώδεις διαψεύσεις, ποὺ ἀποτελοῦν μεγάλα προβλήματα καὶ ἐγκυμονοῦν κινδύνους. Πολλὲς φορὲς διερωτῶμαι: Γιατί δὲν εἰσακούονται σώφρονες φωνές, ἀκριβοδίκαιες ἐπισημάνσεις; Γιατί τίθενται στὸ περιθώριο τῆς κοινωνίας καὶ τῆς πολιτικῆς ὅσοι ἀπὸ πολὺ καιρὸ μὲ ἐλευθερία καὶ εὐθύτητα ἔκρουαν τὸν κώδωνα τοῦ κινδύνου; Γιατί οἱ διαμορφωτὲς τῆς κοινῆς γνώμης καθοδηγοῦσαν ἐσφαλμένα τὸν λαό, ἀλλὰ καὶ γιατί ὁ λαὸς παρασύρεται ἀπὸ λανθασμένες ἐνέργειες τῆς «τάξης τῶν Εἰδημόνων»; Εἶναι ἐρωτήματα τὰ ὁποῖα δείχνουν ἐνδεχομένως ἔλλειψη παιδείας, κριτικῆς σκέψης, ἀπουσία ὑψηλῶν προτύπων ζωῆς.

5. Ἐρώτηση: Ἡ Ἐκκλησία σήμερα δὲν φαίνεται νὰ δίνη τὴν ἐλπίδα στὸν κόσμο, ὁ ὁποῖος ἀναζητᾶ ἕναν λόγο παρηγοριᾶς, ὅπως μᾶς γράφουν πολλοὶ ἀναγνῶστες μας ποὺ ἔχουν δυσαρεστηθῇ ἀπὸ αὐτό.

Ἀπάντηση: Ἡ ἴδια ἡ Ἐκκλησία εἶναι ἐλπίδα ζωῆς, γιατί ὁ τρόπος μὲ τὸν ὁποῖο εἶναι διοργανωμένη καὶ ἡ ὅλη θεολογική της διδασκαλία εἶναι ἡ πραγματικὴ «Ἐκκλησία τοῦ δήμου», εἶναι ἡ εὐρύτερη πνευματική μας οἰκογένεια, εἶναι τὸ πνευματικὸ θεραπευτήριο ποὺ θεραπεύει τὶς πνευματικὲς ἀσθένειες καὶ νοηματοδοτεῖ τὸν ἀνθρώπινο βίο. Συγχρόνως ἡ Ἐκκλησία ἱκανοποιεῖ καὶ τὶς οἰκογένειες καὶ τὶς ὑλικὲς ἀνάγκες τῶν ἀνθρώπων. Ἴσως μερικὲς φορὲς νὰ ἀπογοητεύουν οἱ ἄνθρωποι τῆς Ἐκκλησίας καὶ ὄχι ἡ ἴδια ἡ Ἐκκλησία. Ὅμως, ὑπάρχει μιὰ βασικὴ ἀρχή, ὅτι ὁ Χριστιανισμὸς κάνει ὅλες τὶς κοινωνικές του ἐφαρμογὲς κυρίως μέσα στὸν ἐκκλησιαστικὸ χῶρο. Ὅσοι ἐκλαμβάνουν τὴν Ἐκκλησία ὡς ἰδεολογία, ὡς κοινωνικὸ καὶ θρησκευτικὸ σύστημα ἀπογοητεύονται. Ὅσοι ζοῦν ἔξω ἀπὸ τὴν Ἐκκλησία καὶ συμμετέχουν ἐλάχιστες φορὲς τὸν χρόνο στὴν ἐκκλησιαστικὴ ζωή, δὲν γνωρίζουν τί γίνεται μέσα σὲ αὐτήν. Ἀντίθετα, ὅσοι πλησιάζουν τὴν Ἐκκλησία στὸν ἐσωτερικό της χῶρο ὄχι μόνον παρηγοροῦνται, ἀλλὰ γίνονται δυνατοί, γίνονται ἅγιοι μὲ τὴν δύναμη τοῦ Χριστοῦ ὑπερβαίνουν ὅλα τὰ προβλήματα. Τὸ κακὸ εἶναι ὅτι περισσότεροι κάθονται ἔξω ἀπὸ τὴν Ἐκκλησία καὶ τὴν κρίνουν γι' αὐτὸ ποὺ δὲν γνωρίζουν.

6. Ἐρώτηση: Κληρικοὶ τῆς Μητρόπολης Αἰγιαλείας τὶς προάλλες διαδήλωσαν στὸ Σύνταγμα ἐκφράζοντας ἔτσι τὴν συμπαράστασή τους σὲ ὅλους τοὺς ἀγανακτισμένους πολῖτες. Συμφωνεῖτε μὲ αὐτὴ τὴν κίνηση;

Ἀπάντηση: Δὲν μπορῶ νὰ σχολιάσω ἐνέργειες ἄλλων Κληρικῶν, ποὺ ἀνήκουν μάλιστα σὲ ἄλλες Μητροπόλεις. Ἐγὼ ἤδη σᾶς εἶπα τὶς ἀπόψεις μου. Ἄλλωστε, ἡ συμπαράσταση σὲ κάθε κίνηση βελτίωσης τῶν κοινωνικῶν πραγμάτων εἶναι πολύτροπη καὶ δὲν ἐξαντλεῖται μόνον σὲ μιὰ ἐνέργεια, δὲν εἶναι μονοσήμαντη. Κάθε μέλος τῆς Ἐκκλησίας ἔχει τὸν δικό του χαρακτῆρα, τὸν δικό του τρόπο μὲ τὸν ὁποῖον ἐνεργεῖ καὶ δὲν ἀπολυτοποιοῦνται οὔτε μαζοποιοῦνται ὅλοι οἱ ἄνθρωποι.

7. Ἐρώτηση: Τὴν ἴδια ὥρα, στὸ πλαίσιο τοῦ μεσοπρόθεσμου προγράμματος ἀνακοινώθηκε μείωση τῆς κρατικῆς δαπάνης γιὰ τὴν μισθοδοσία τῶν κληρικῶν.

Ἀπάντηση: Δὲν γνωρίζω νὰ ὑπάρχη κάποια ἐπίσημη ἀνακοίνωση γιὰ τὸ θέμα αὐτό. Ἐκεῖνο ποὺ γνωρίζω εἶναι ὅτι τὸ Κράτος ἔκανε κατὰ καιροὺς συμβάσεις μὲ τὴν Ἱερὰ Σύνοδο τῆς Ἐκκλησίας, μὲ τὶς ὁποῖες πῆρε τὴν ἐκκλησιαστικὴ περιουσία μὲ ἀνταλλαγὴ τὴν μισθοδοσία τῶν Κληρικῶν. Καὶ εἶναι γνωστὸν ὅτι τὸ Κράτος πρέπει νὰ σέβεται τὶς συμβάσεις ποὺ ὑπογράφει, γιατί διαφορετικὰ εἶναι ἀναξιόπιστο, δὲν ἐνεργεῖ μὲ δικαιοσύνη καὶ σεβασμὸ στοὺς θεσμοὺς τῆς κοινωνίας. Ἡ οἰκονομική, ὅμως, κρίση ποὺ μαστίζει τὴν πατρίδα μας δὲν προῆλθε ἀπὸ τοὺς μισθοὺς τῶν Κληρικῶν, ἀλλὰ ἀπὸ τὴν ἀλόγιστη διαχείριση τοῦ δημοσίου χρήματος, ἀπὸ τὴν ἔλλειψη δικαίων νόμων καὶ διαφάνειας, ἀπὸ τὴν διαφθορὰ καὶ τὴν φοροδιαφυγή, ἀπὸ τὴν ἀπάτη τοῦ Χρηματιστηρίου, ἀπὸ τὴν κατασπατάληση τῶν ἀσφαλιστικῶν ταμείων κ.ἄ. Ἂς εἴμαστε εἰλικρινεῖς καὶ ὄχι ὑποκριτές. Σὲ αὐτὴν τὴν κατάσταση δὲν εὐθύνονται καθόλου οἱ Κληρικοί, ἀντίθετα μάλιστα, ὅπως πάντα ἔτσι καὶ τώρα, εἶναι συμπαραστάτες τοῦ λαοῦ, πρωταγωνιστοῦν, ἐκτὸς ἀπὸ τὸ ἐκκλησιαστικὸ καθῆκον τους, καὶ στὸν τομέα τῆς φιλανθρωπίας, λειτουργῶντας πάνω ἀπὸ ἑπτακόσια (700) Ἱδρύματα, καθὼς ἐπίσης πρωταγωνιστοῦν σὲ ἔργα πολιτιστικὰ μὲ τὴν συντήρηση τῶν ναῶν ποὺ πολλοὶ εἶναι μνημεῖα πολιτισμοῦ. Οἱ Κληρικοὶ εἶναι οἱ πιὸ θετικοὶ παράγοντες μέσα στὴν κοινωνία. Καὶ στὶς Μητροπόλεις, τὶς Ἐνορίες καὶ τὰ Μοναστήρια ποὺ εἶναι αὐτοχρηματοδοτούμενα, ἐκτὸς ἀπὸ μερικὲς ἐξαιρέσεις, δὲν παρατηρήθησαν καταχρήσεις καὶ κάποια ὑπέρβαση τοῦ προϋπολογισμοῦ τους. Δηλαδή, ἀπὸ πλευρᾶς διαχειριστικῆς οἱ ἐκκλησιαστικοὶ ὀργανισμοὶ εἶναι πρότυπα γιὰ τὴν Πολιτεία.

8. Ἐρώτηση: Ἡ κ. Διαμαντοπούλου στὴν πρόσφατη συνεδρίαση τῆς μικτῆς ἐπιτροπῆς Διαλόγου Πολιτείας καὶ Ἐκκλησίας, οὐσιαστικὰ ζήτησε θυσίες λέγοντας «Αὐτὴ τὴν ἐποχὴ ἔχει σημασία τί προσφέρεις "ἐσὺ" στὴν πατρίδα, ὄχι τί προσφέρει ἡ πατρίδα σοῦ σὲ "ἐσένα"». Ἡ Ἐκκλησία εἶναι διατεθειμένη νὰ ἀνταπεξέλθη σὲ αὐτὴ τὴν πρόκληση;

Ἀπάντηση: Κατ' ἀρχήν, χαίρομαι γιατί σήμερα γίνεται λόγος γιὰ τὴν πατρίδα καὶ ὅλοι ἐνδιαφέρονται γιὰ τὴν σωτηρία της. Πρὶν τὴν οἰκονομικὴ κρίση ὅλοι μιλοῦσαν γιὰ τὰ ἀγαθὰ τῆς παγκοσμιοποίησης, γιὰ τὴν Εὐρωπαϊκὴ Ἕνωση καὶ ὑποχωροῦσε ὅ,τι εἶχε σχέση μὲ τὸ ἔθνος καὶ τὴν πατρίδα. Σήμερα ἄλλαξαν τὰ πράγματα πρὸς τὴν σωστὴ κατεύθυνση, δηλαδὴ γίνεται μιὰ ἰσορροπία μεταξὺ Πατρίδας καὶ οἰκουμενικότητας. Ἡ ἀγάπη μας πρὸς τὴν πατρίδα εἶναι πρωτεῦον ἀγαθό, χωρὶς βέβαια αὐτὸ νὰ μετατρέπεται σὲ σωβινισμό. Ἡ Ἱερὰ Σύνοδος καὶ οἱ κατὰ τόπους Μητροπόλεις μὲ τὴν ὅλη ὀργάνωσή τους κάνουν ὅ,τι μποροῦν περισσότερο γιὰ τὴν ἀνακούφιση τοῦ ἀνθρώπινου πόνου. Ὅπου ὑπάρχουν ὀργανωμένες ἐνορίες οἱ ἄνθρωποι βρίσκουν στὴν Ἐκκλησία λύσεις σὲ πολλὰ θέματα, ἤτοι ψυχολογικά, κοινωνικά, ὑπαρξιακὰ καὶ πάνω ἀπὸ ὅλα πνευματικά. Ὅσοι συνδέονται μὲ τὴν Ἐκκλησία συνήθως ἀγαποῦν στὴν πράξη τὴν Πατρίδα, εἶναι πραγματικοὶ πατριῶτες. Πάνω ἀπ' ὅλα ἀγαποῦν τὸν κάθε πονεμένο ἄνθρωπο καὶ ἀσχολοῦνται μὲ τὸν ἀνθρώπινο πόνο.

9. Ἐρώτηση: Τελικά, οἱ μισθοὶ τῶν κληρικῶν κινδυνεύουν νὰ περικοποῦν; Εἶναι διασφαλισμένοι νὰ καταβάλλωνται ἐξ ὁλοκλήρου ἀπὸ τὸ Κράτος; Δεδομένου ὅτι, τὸ τελευταῖο διάστημα ἐπικρατεῖ μία σύγχυση στοὺς Ἐκκλησιαστικοὺς κύκλους.

Ἀπάντηση: Αὐτὸ τὸ θέμα θὰ τὸ χειρισθῇ ἡ Διαρκὴς Ἱερὰ Σύνοδος καὶ ἂν χρειασθῇ ἡ Ἱεραρχία τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος. Ἐγὼ ἔχω ἐμπιστοσύνη στὰ Συνοδικὰ Ὄργανα ποὺ ἀντιμετωπίζουν τὰ θέματα μὲ ψυχραιμία, νηφαλιότητα καὶ ὑπευθυνότητα. Εἶμαι μέλος τῆς Ἱεραρχίας δεκαέξι χρόνια καὶ συμμετεῖχα τρεῖς φορὲς στὴν Διαρκῆ Ἱερὰ Σύνοδο καὶ μὲ τοὺς τρεῖς τελευταίους Ἀρχιεπισκόπους (Σεραφείμ, Χριστόδουλο, Ἱερώνυμο) καὶ διεπίστωσα τὸν σοβαρὸ τρόπο μὲ τὸν ὁποῖο ἀντιμετωπίζουν τὰ θέματα, χρησιμοποιῶντας κάθε φορὰ τον ἀνάλογο τρόπο. Βρίσκω τὴν εὐκαιρία νὰ ὑπενθυμίσω κάτι τὸ ὁποῖο εἶπα πολλὲς φορές, ὅτι δυστυχῶς ἔχει ἐπικρατήσει ἡ ἄποψη στὸν λαὸ ὅτι ἡ Ἐκκλησία ἔχει ἀμύθητη περιουσία. Αὐτὸ εἶναι ἕνας μῦθος. Τὸ Κράτος κατὰ καιροὺς ἔχει δεσμεύσει τὸ 96% τῆς ἀρχικῆς ἐκκλησιαστικῆς περιουσίας, ἐνῷ ἀπὸ τὸ ἐναπομεῖναν 4%, τὸ 3% εἶναι δεσμευμένο, δηλαδὴ ἡ Ἐκκλησία σήμερα διαθέτει τὸ 1% τῆς ἀρχικῆς τῆς περιουσίας. Ἕνα μεγάλο μέρος τῆς περιουσίας της τὸ ἔχει δώσει γιὰ φιλανθρωπικοὺς καὶ ἐκπαιδευτικοὺς σκοπούς. Ἡ Ἐκκλησία καὶ οἱ Κληρικοί της εἶναι εὐεργέτες τοῦ Ἔθνους καὶ τῆς Κοινωνίας. Ἂν ἐπιστρέψη τὸ Κράτος τμῆμα τῆς περιουσίας ποὺ δέσμευσε στὴν Ἐκκλησία καὶ ἂν τῆς ἐπιτρέψη νὰ ἀξιοποιήση τὴν νόμιμη περιουσία της, τότε ἡ Ἐκκλησία πιθανὸν νὰ μπορέση νὰ ἀντιμετωπίση τὴν μισθοδοσία τῶν Κληρικῶν της ἢ μέρους αὐτῆς.

10. Ἐρώτηση: Νὰ πᾶμε λίγο καὶ στὸ Ἅγιον 'Ὅρος. Πιστεύετε ὅτι ἔχει πληγεῖ σημαντικὰ ἡ εἰκόνα του, μετὰ τὰ ὅσα ἀκούστηκαν γιὰ τὴν πολύκροτη ὑπόθεση Βατοπαιδίου;

Ἀπάντηση: Τὸ Ἅγιον Ὅρος εἶναι ἕνας μεγάλος θησαυρός, ἕνα διαχρονικὸς φωτεινὸς φάρος. Εἶναι ἕνα λαμπρὸ κομμάτι της Ρωμανίας-Βυζαντίου ποὺ διατηρεῖται στὶς ἡμέρες μας. Διασώζει τὴν ἐμπειρικὴ θεολογία, τὶς προϋποθέσεις τοῦ ὀρθοδόξου δόγματος, τὴν μεγάλη πολιτιστικὴ κληρονομιά. Εἶναι ξεγελασμένος ὅποιος νομίζει ὅτι πλήττεται τὸ Ἅγιον Ὅρος ἀπὸ μερικὰ λάθη ἢ παραλείψεις, ὅπως ἀνόητος εἶναι αὐτὸς ποὺ πιστεύει ὅτι θὰ σβήση τὸν ἥλιο μὲ τὸν σίελό του. Τὸ Ἅγιον Ὅρος, ὅπως καὶ ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία, εἶναι ἕνας δυνατὸς ὀργανισμὸς ποὺ χωνεύει καὶ τὶς πιὸ σκληρὲς τροφές. Μὲ ἀξίωσε ὁ Θεὸς γιὰ πολλὰ χρόνια νὰ ἐπισκέπτομαι τὸ Ἅγιον Ὅρος, νὰ ζήσω τὴν κοινοβιακή, τὴν σκητιώτικη καὶ τὴν ἐρημικὴ ζωὴ καί, βέβαια, νὰ γνωρίσω τὸν μυστικὸ κτύπο τῆς καρδιᾶς τοῦ Ἁγίου Ὅρους ποὺ εἶναι ἡ προσευχὴ καὶ μάλιστα ἡ προσευχὴ γιὰ ὅλο τὸν κόσμο. Ἐπίσης, γνώρισα ἁγιασμένους ἀνθρώπους ποὺ φανέρωναν ποιός εἶναι ὁ φυσικὸς ἄνθρωπος ἀπὸ πλευρᾶς θεολογικῆς. Θὰ μποροῦσα νὰ ἀναφέρω πολλὰ παραδείγματα συγχρόνων Γερόντων ποὺ γνώρισα, ποὺ ἔδειχναν ἀγάπη σὲ ὅλους τοὺς προσκυνητές, ἀλλὰ δὲν θὰ τὸ κάνω, γιὰ ἔλλειψη χώρου. Πάντως αὐτοί μας ἔθρεψαν μὲ τὸν λόγο τους καὶ τὴν ἀγάπη τους, μᾶς ἔδειξαν τί εἶναι ὁ Θεὸς καὶ πῶς πρέπει νὰ ζοῦμε ὡς Χριστιανοὶ ὀρθόδοξοι.

Τώρα ποὺ ὑφιστάμεθα τὴν οἰκονομικὴ κρίση καὶ ἐμεῖς οἱ Ἕλληνες γίναμε ἀντικείμενο χλεύης ὅλου τοῦ κόσμου, ἀφοῦ εἴμαστε τὰ πρωτοσέλιδα τῶν ἐφημερίδων καὶ τῶν τηλεοπτικῶν μέσων, μποροῦμε νὰ καταλάβουμε καλύτερα ὅτι ὡς Χώρα δυστυχῶς δὲν ἔχουμε νὰ παρουσιάσουμε στὸν σύγχρονο κόσμο οὔτε πρωτοπόρα ἐπιστήμη οὔτε ὑψηλὴ τεχνολογία, ἀλλὰ μόνον τὴν ὀρθόδοξη θεολογία, ποὺ τὴν ἀναζητοῦν ὅλοι οἱ ἄνθρωποι σὲ Ἀνατολὴ καὶ Δύση, καὶ τὸν θαυμάσιο ρωμαΐικο πολιτισμό, δηλαδὴ τὴν ἁγιογραφία, τὴν ὑμνογραφία, τὴν βυζαντινὴ μουσική, τὴν ναοδομία κλπ. Μέσα ἀπὸ αὐτὴν τὴν προοπτικὴ θεωροῦμε τὸ Ἅγιον Ὅρος, μὲ τοὺς ἁγιασμένους μοναχούς του ἀλλὰ καὶ τὰ ἔργα τους, ὡς ἀτίμητο θησαυρὸ ποὺ δέχεται τὸν σεβασμὸ ἑκατομμυρίων ἀνθρώπων. Εἶναι ὅ,τι ἐκλεκτὸ ἔχουμε νὰ παρουσιάσουμε στὴν Εὐρώπη καὶ τὸν κόσμο, ποὺ δείχνει ποιός εἶναι ὁ γνήσιος ὀρθόδοξος ἀνθρωπισμὸς καὶ ποιός εἶναι ὁ βαθύτερος σκοπὸς τοῦ ἀνθρώπου. Τοὐλάχιστον αὐτὸ δὲν πρέπει νὰ τὸ ξεχνᾶμε.

11. Ἐρώτηση: Οἱ Βατοπαιδινοὶ πατέρες ὑποστηρίζουν, βασιζόμενοι σὲ σχετικὰ ἔγγραφα, ὅτι ἡ Λίμνη Βιστωνίδα ἀνήκει στὴν Μονὴ καὶ ὅτι ὅλα ἔγιναν νόμιμα. Μάλιστα, κάνουν λόγο γιὰ σκευωρία. Τί λέτε;

Ἀπάντηση: Ἐκεῖνο ποὺ ξέρω εἶναι ὅτι τὸ ἄρθρο 181 τοῦ Νομοθετικοῦ Διατάγματος τῆς 10/16-9-1926 «Περὶ κυρώσεως τοῦ Καταστατικοῦ Χάρτου τοῦ Ἁγίου Ὅρους» διαγορεύει: «Πᾶσα ἡ ἀκίνητος περιουσία τῶν ἱερῶν Μονῶν εἶναι ἀπολύτως ἀναπαλλοτρίωτος ὡς πρᾶγμα θείῳ δικαίῳ». Καὶ τὸ ἄρθρο 188 τοῦ ἰδίου Νομοθετικοῦ Διατάγματος διαγορεύει: «Ὁ παρὼν Καταστατικὸς Χάρτης τίθεται ἐν ἰσχύι ἀπὸ τῆς ἐγκρίσεως αὐτοῦ ὑπὸ τῆς Κοινότητος καὶ τῆς ἐπικυρώσεως τοῦ Κράτους. Ἀπορρέει δὲ ἐκ τῶν αὐτοκρατορικῶν Χρυσοβούλλων τε καὶ τυπικῶν, Πατριαρχικῶν Σιγιλλίων, Σουλτανικῶν Φιρμανίων, ἰσχυόντων Γενικῶν Κανονισμῶν καὶ ἀρχαιοτάτων Μοναχικῶν θεσμῶν καὶ καθεστώτων». Αὐτὸ σημαίνει ὅτι τὸ ἴδιο τὸ Κράτος ἀποδέχθηκε νομοθετικῶς τὴν ἰσχὺ τῶν Χρυσοβούλλων, τῶν Σιγιλλίων, τῶν Φιρμανίων, τῶν ἰσχυόντων Γενικῶν Κανονισμῶν καὶ ἀρχαιοτάτων Μοναχικῶν θεσμῶν καὶ καθεστώτων. Βέβαια, ἡ γνησιότητα τῶν ἐγγράφων ἐλέγχεται ἀπὸ ἁρμόδια Κρατικὰ Ὄργανα καὶ ὁ Καταστατικὸς Χάρτης τοῦ Ἁγίου Ὅρους, βάσει τοῦ 105 ἄρθρου τοῦ ἰσχύοντος Συντάγματος, συντάσσεται καὶ ψηφίζεται ἀπὸ τὶς εἴκοσι Μονὲς τοῦ Ἁγίου Ὅρους μὲ σύμπραξη τῶν ἀντιπροσώπων τοῦ Κράτους καὶ ἐπικυρώνεται ἀπὸ τὸ Οἰκουμενικὸ Πατριαρχεῖο καὶ τὴν Βουλὴ τῶν Ἑλλήνων. Εἶναι φανερό, λοιπόν, ὅτι τὸ περιουσιακὸ καθεστὼς τοῦ Ἁγίου Ὅρους καθορίζεται μὲ νόμους τοῦ Κράτους καὶ ὄχι μὲ συναισθηματισμούς, προκαταλήψεις καὶ ποικίλες σκοπιμότητες.

Τὸ ἐρώτημα τὸ ὁποῖο ὅμως τίθεται εἶναι, μήπως οἱ πολιτικοί, ὅλων τῶν κομμάτων, γιὰ δικούς τους λόγους, ἐνεπλάκησαν στὴν ὑπόθεση τοῦ Βατοπαιδίου ἀρνητικὰ ἢ θετικά. Πιστεύω μὲ τὴν πάροδο τοῦ χρόνου ἡ ἱστορία θὰ φανερώση τὸ τί πραγματικὰ συνέβη τὴν περίοδο ἐκείνη. Ἤδη ἔρχονται μερικὰ στοιχεῖα στὸ φὼς τῆς δημοσιότητος. Πάντως, ὑπάρχει ἕνας ἀδήριτος πνευματικὸς νόμος σύμφωνα μὲ τὸν ὁποῖον οἱ ἀδικίες ποὺ προξενεῖ κάποιος στοὺς ἄλλους ἐπιστρέφουν πάνω του. Αὐτὸ ἰσχύει καὶ γιὰ ἐκκλησιαστικὲς καὶ γιὰ πολιτικὲς ὑποθέσεις. Ὅσο περνοῦν τὰ χρόνια, βλέπουμε συνεχῶς τὴν ἐκπλήρωση αὐτοῦ τοῦ πνευματικοῦ νόμου.

12. Ἐρώτηση: Καὶ νὰ κλείσουμε μὲ τὸ ἔργο στὴ Μητρόπολή σας. Μιλῆστε γιὰ αὐτό;

Ἀπάντηση: Ἡ Ἱερὰ Μητρόπολή εἶναι ἀπὸ τὶς μικρότερες καὶ τὶς πτωχότερες Ἱερὲς Μητροπόλεις, ἀλλὰ ἀγωνιζόμαστε νὰ δείξουμε τὸ πραγματικὸ πρόσωπο τῆς Ἐκκλησίας στὴν κοινωνία μας. Αὐτό, ἐκτὸς ἀπὸ τὰ Μυστήρια, γίνεται μὲ τὸν ὀρθόδοξο θεολογικὸ λόγο ποὺ θεραπεύει τὸν ἄνθρωπο καὶ δίνει φῶς, ζωὴ καὶ προοπτική, μὲ τὴν διοργάνωση τῆς Ἐνορίας ὡς μιᾶς οἰκογένειας καὶ θεραπευτικῆς κοινότητας, μὲ τὴν διατήρηση τῆς πολιτιστικῆς κληρονομιᾶς μὲ τὰ πολλὰ μνημεῖα τὰ ὁποῖα διαθέτει, μὲ τὴν ἐπικοινωνία μὲ τοὺς ἀνθρώπους καὶ τὴν ἐξάσκηση τοῦ φιλανθρωπικοῦ ἔργου κλπ. Εἰδικότερα, σὲ κάθε Ἐνορία τῆς πόλεως ἔχουν συστηθῇ Σύνδεσμοι Ἀγάπης ποὺ ἀσχολοῦνται ἐθελοντικὰ μὲ τὸ φιλανθρωπικὸ ἔργο σὲ ἐπίπεδο Μητροπόλεως λειτουργοῦν οἱ παιδικὲς Κατασκηνώσεις μὲ τὴν φιλοξενία διαφόρων ποιμαντικῶν ἐκδηλώσεων εἶμαι πρόεδρος σὲ ἕνδεκα Ἱδρύματα-Κληροδοτήματα, τὰ ὁποῖα ἐξασκοῦν ἀνεγνωρισμένο κοινωνικὸ καὶ φιλανθρωπικὸ ἔργο κ.π.ά. Γιὰ ὅλες τὶς δραστηριότητες τῆς Μητροπόλεως τὸ κοινὸ ἐνημερώνεται κάθε μῆνα ἀπὸ τὴν Ἐφημερίδα μας Ἐκκλησιαστικὴ Παρέμβαση (www.parembasis.gr), ἡ ὁποία ἔχει ὡς ἀρχὴ νὰ παρεμβαίνη σὲ διάφορα θέματα μὲ θεολογικὸ λόγο, ποὺ εἶναι ἡ διδασκαλία τῆς Ἐκκλησίας μας.

Βέβαια, ὑπάρχουν σήμερα πολλὰ προβλήματα, ἀλλὰ πάνω ἀπ' ὅλα αὐτὰ ὑπάρχει ὁ Θεὸς ποὺ εὐλογεῖ κάθε προσπάθεια καὶ ἐνδυναμώνει τὴν διάθεσή μας. Πρέπει νὰ καταλάβουμε ὅτι δὲν εἴμαστε ὀρφανοὶ πάνω στὴν γῆ, ἀλλὰ ἔχουμε Θεὸ Πατέρα, οὔτε μοναχοπαίδια τοῦ Θεοῦ, ἀφοῦ ἔχουμε καὶ ἄλλα ἀδέλφια, καθὼς ἐπίσης ἡ πραγματικὴ πατρίδα μας εἶναι ὁ Παράδεισος, ἐνῷ ἐδῶ εἴμαστε ξένοι καὶ πάροικοι. Μέσα σὲ αὐτὰ τὰ πλαίσια ἀγωνιζόμαστε νὰ ἀποφεύγουμε τὴν φιλαυτία καὶ νὰ ἀποκτοῦμε φιλοθεΐα καὶ φιλανθρωπία. Ἡ ἐπίλυση τῶν θεολογικῶν προβλημάτων ποὺ ἀπασχολοῦν τὸν ἄνθρωπο ἐπιλύουν καὶ τὰ κοινωνικὰ προβλήματα, διαφορετικὰ θὰ εἴμαστε δυστυχισμένοι.Εἶναι γνωστὸν ὅτι στὸν Γαλλικὸ Μάη τοῦ '68 ἐπικρατοῦσαν μερικὰ συνθήματα, ὅπως: «καταναλώνετε περισσότερο, ζῆτε λιγότερο», «τελικὰ θὰ σκάσετε ὅλοι ἀπὸ τὴν καλοπέραση». Εἶναι χαρακτηριστικὸ δὲ ἕνα ἀπὸ τὰ συνθήματα ποὺ ἐπικρατοῦσε τότε: «ἀρνούμαστε ἕναν κόσμο ὅπου ἡ βεβαιότητα ὅτι θὰ πεθάνουμε ἀπὸ τὴν πεῖνα ἀνταλλάσσεται μὲ τὸν κίνδυνο νὰ σβήσουμε ἀπὸ ἀνία», «ἡ ἀνία ἐξαπλώνεται, ἡ ἀνία εἶναι ἀντιεπαναστατική». Τὸ ἐρώτημα εἶναι: πεῖνα ἢ ἀνία; Ἀσφαλῶς πρέπει νὰ φροντίσουμε γιὰ τὸν περιορισμὸ τῆς πείνας, ἀλλὰ χειρότερη εἶναι ἡ ἀνία, ποὺ ἐκδηλώνεται καὶ μέσα στὴν καλοπέραση. Τὸ μεγαλύτερο πρόβλημα εἶναι ὁ καταναλωτισμός.

Κλείνοντας τὴν συνέντευξη αὐτή, θὰ ἤθελα νὰ σᾶς εὐχαριστήσω καὶ νὰ ὑπενθυμίσω στοὺς ἀναγνῶστες ὅτι στὴν καθημερινή μας ζωὴ ἔχουμε πάρα πολλὰ νὰ κάνουμε θετικά, ἀντὶ νὰ κλαῖμε τὴν μοῖρα μας. Μποροῦμε νὰ βοηθοῦμε ὅσους ἔχουν ἀνάγκη, νὰ συνεργοῦμε στὴν βελτίωση τῶν κοινωνικῶν συνθηκῶν μὲ τὴν πάταξη τῆς διαφθορᾶς καὶ τῆς φοροδιαφυγῆς, νὰ προσευχόμαστε στὸν Θεό, νὰ ἀπαλλασσόμαστε ἀπὸ τὴν ἀνία καὶ τὴν ἀκηδία, νὰ ἀποκτοῦμε νόημα ζωῆς. Δὲν ταυτίζεται τὸ «εἶναι» τοῦ ἀνθρώπου μὲ τὸ «ἔχειν», δὲν ταυτίζεται ἡ εὐτυχία τοῦ ἀνθρώπου μὲ τὴν κατανάλωση καὶ τὴν εὐδαιμονία. Πρέπει νὰ ἀγωνιζόμαστε γιὰ τὴν ἀνόρθωση τῆς κοινωνίας, ἀλλὰ τελικὰ μπορεῖ κανεὶς νὰ εἶναι ἐλεύθερος ζῶντας καὶ στὶς χειρότερες κοινωνικὲς συνθῆκες ἢ μπορεῖ νὰ εἶναι δοῦλος καὶ ἀπελπισμένος ζῶντας στὶς καλύτερες κοινωνικὲς συνθῆκες. Πάντα ὑπάρχει μιὰ δυνατότητα ὑπέρβασης τῶν κοινωνικῶν συνθηκῶν καὶ αὐτοῦ τοῦ θανάτου. Ὁ ἄνθρωπος δὲν μπορεῖ νὰ εἶναι αἰχμάλωτος τῶν κοινωνικῶν συνθηκῶν, ἀλλὰ νὰ κυριαρχῇ πάνω σὲ αὐτές. Τὸ μεγαλύτερο κοινωνικὸ πρόβλημα εἶναι ὁ θάνατος. Καὶ μέσα στὸν ἀγῶνα γιὰ τὴν ἀπόκτηση τῆς ὑλικῆς εὐμάρειας, βλέπω τὸν φόβο τοῦ θανάτου. Ποιός θὰ μᾶς ἐλευθερώση ἀπὸ αὐτόν; Εὐτυχῶς ἡ Ἐκκλησία εἶναι ὁ χῶρος τῆς ἀναστάσεως.–