Συνέντευξη στήν Ζωή Δενδραμῆ: «Ἀνθρώπων μνῆμες: Μητροπολίτης Ναυπάκτου καὶ Ἁγίου Βλασίου κ.κ. Ἰερόθεος»

Συνέντευξη στὴν δημοσιογράφο τοῦ «Ἐμπρὸς» Ναυπάκτου Ζωὴ Δενδραμή

Ὅσα παιδιὰ γεννήθηκαν τὴν δεκαετία τοῦ '40, ἀναμφίβολα μεγάλωσαν ἔχοντας νὰ παλέψουν πιὸ σκληρὰ στὴν ζωή τους, γιὰ νὰ κατακτήσουν ἀκόμα καὶ τὰ αὐτονόητα γιὰ τὴν ἐπιβίωσή τους, ἀλλὰ καὶ νὰ ἐξασφαλίσουν μιὰ στοιχειώδη μόρφωση. Ἡ φτώχια τοὺς στέρησε πολλά, τὰ ἔκανε ὅμως πιὸ δυναμικά, δημιουργικά, ὑπεύθυνα καὶ ὁπλισμένα μὲ θάρρος καὶ ζῆλο. Κατάφεραν νὰ κάνουν πολὺ περισσότερα ἀπὸ ὅ,τι οἱ σημερινοὶ νέοι. Κάπως ἔτσι, μὲ δυσκολίες, κόπους καὶ μὲ τὴν βοήθεια τοῦ Θεοῦ, κατάφερε νὰ ὑλοποιήση τὰ ὄνειρα καὶ τοὺς στόχους του ὁ Μητροπολίτης μᾶς κ. κ. Ἰερόθεος. Νιώθει εὐλογημένος ποῦ ἡ Ἐκκλησία τὸν ἀνέδειξε στὸν βαθμὸ τοῦ Ἐπισκόπου, ὡς Μητροπολίτη Ναυπάκτου καὶ Ἁγίου Βλασίου, ὅπως νιώθουμε κι ἐμεῖς ποῦ τὸν ἔχουμε κοντά μας

1.Ερώτηση: Σεβασμιώτατε, διακονεῖτε πάνω ἀπὸ 15 χρόνια τὴν Μητρόπολη Ναυπάκτου καὶ Ἁγίου Βλασίου. Ἔχουμε γνωρίσει τὸ ἔργο σας καὶ θὰ θέλαμε νὰ γνωρίσουμε καὶ τὴν διαδρομή σας, ἀπὸ τὰ παιδικά σας χρόνια.

Ἀπάντηση: Εὐχαριστῶ γιὰ τὴν συνέντευξη καὶ ἀπ' ὅ,τι κατάλαβα ἀπὸ τὸν τρόπο ποῦ παίρνετε αὐτὲς τὶς συνεντεύξεις, θέλετε νὰ σᾶς πὼ ἐνθυμήσεις ἀπὸ τὴν ζωή μου. Τὸ ἀποδέχομαι. Λοιπόν, γεννήθηκα στὰ Γιάννενα ἀπὸ γονεῖς ποῦ εἶχαν μεγάλη σχέση μὲ τὴν Ἐκκλησία. Ὁ πατέρας μου ἦταν πολεμιστὴς καὶ τραυματίας τοῦ πολέμου τοῦ 1940, μᾶς διηγόταν πολλὰ περιστατικὰ ἀπὸ τὴν περίοδο ἐκείνη. Οἱ γονεῖς μου παντρεύτηκαν στὴν Γερμανοϊταλικὴ Κατοχὴ καὶ ἔκαναν τέσσερα παιδιά, ποῦ μᾶς μεγάλωσαν μὲ πολλὲς οἰκονομικὲς δυσκολίες. Ἐκεῖνα τὰ χρόνια οἰκογένειες μὲ τέσσερα παιδιὰ δὲν ἐθεωρούντο πολύτεκνες. Ὁ πατέρας μου ἐργάσθηκε ὡς ἐμποροϋπάλληλος καὶ ὡς θυρωρὸς καὶ νυκτοφύλακας στὸ νοσοκομεῖο τῆς πόλεως, «Χατζηκώστα». Παπποῦδες δὲν γνώρισα, ἀλλὰ γνώρισα τὶς δύο γιαγιάδες, οἱ ὁποῖες μᾶς ἔδειχναν πολὺ μεγάλη ἀγάπη. Ἡ μία ἀπὸ αὐτὲς ἔμενε γιὰ μεγάλο χρονικὸ διάστημα στὸ σπίτι μας καὶ ἔχω πολλὲς ἀναμνήσεις ἀπὸ τὴν ζωή της καὶ τὴν ἀγάπη της.

Μεγάλωσα σὲ μιὰ περίοδο στὴν ὁποῖα ἔπαιζε μεγάλο ρόλο ἡ γειτονιά. Κάθε ἀπόγευμα ἔσφυζε ἡ γειτονιὰ ἀπὸ νεανικὴ ζωή. Τὰ κυριότερα παιχνίδια ἦταν τὸ κρυφτό, ἡ γουρούνα, ἡ σκλέντζα, οἱ μπίλιες, ἡ μακρυὰ γαϊδούρα, τὰ κότσια, τὸ λουρί, τὸ ποδόσφαιρο. Πολὺ διασκεδάζαμε μὲ τὶς τζιαμάλες, δηλαδὴ τὶς μεγάλες φωτιὲς ποῦ ἀνάβαμε τὶς ἀποκριὲς καὶ ἔπρεπε μετὰ τὰ Χριστούγεννα νὰ συγκεντρώνουμε ξύλα, παλιὲς ρόδες αὐτοκινήτων καὶ καμμένα λάδια ἀπὸ τὰ συνεργεῖα, κυρίως τῆς ΜΟΜΑ. Μέχρι τὰ δεκαπέντε μου χρόνια μεγάλωσα στὴν ἴδια περιοχὴ τῶν Ἰωαννίνων, δηλαδὴ στὰ Λακώματα, τὸν Ἀηδόν-μαχαλᾶ καὶ τὴν Κιάφα.

Γενικὰ τὰ παιδικά μου χρόνια ἦταν εὐχάριστα καὶ παίζαμε ὅλα τὰ παιδιὰ μὲ ἀθωότητα. Ἐπίσης, εἴχαμε κέντρο τὸν Ἱερὸ Ναὸ τῆς Ἁγίας Μαρίνης, ὅπου ἐκκλησιαζόμασταν κάθε Κυριακή, βοηθούσαμε στὴν καθαριότητα τοῦ Ναοῦ, σχηματίζαμε δυὸ παιδικὲς χορωδίες, μία γιὰ κάθε ἀναλόγιο (δεξιό-ἀριστερὸ) καὶ συναγωνιζόμασταν ποιά χορωδία θὰ ψάλη καλύτερα. Ἦταν χρόνια φτωχικά, ἀλλὰ πλούσια σὲ παράδοση. Ἀπὸ τὰ παιδικά μου χρόνια θυμᾶμαι ἔντονα τὸν γανωτὴ ποῦ γάνωνε τὰ μαχαιροπήρουνα, τὸν ὀμπρελὰ ποῦ διόρθωνε τὶς ὀμπρέλες, τὸν παγωτατζή, τὶς ἅμαξες ποῦ ἦταν τὸ ταξὶ τῆς ἐποχῆς κλπ. Γενικά, τότε ὑπῆρχαν ἐπαγγέλματα ποῦ σήμερα πιὰ ἐξαφανίσθηκαν.

2.Ερώτηση: Σὰν μαθητὴς ἤσασταν ἐπιμελής; Κάνατε ποτὲ κάποια ἀταξία; Πῶς ἦταν τότε οἱ συνθῆκες;

Ἀπάντηση: Τὸ Δημοτικὸ Σχολεῖο καὶ τὶς δυὸ πρῶτες γυμνασιακὲς τάξεις τὶς τελείωσα στὰ Γιάννενα, ἀλλὰ ἀπὸ τὴν Γ' Τάξη μέχρι τὴν Στ' Τάξη τοῦ ἑξαταξίου Γυμνασίου φοίτησα στὸ Ἀγρίνιο, διαμένοντας σὲ ἕνα χριστιανικὸ οἰκοτροφεῖο.

Στὰ Γιάννενα οἱ συνθῆκες ἦταν πολὺ δύσκολες, ἀφοῦ τότε ἦταν ὁ ἐμφύλιος πόλεμος καὶ τὰ μετὰ ἀπὸ αὐτόν. Στὸ σπίτι μᾶς δὲν ὑπῆρχε ἠλεκτρικὸ ρεῦμα καὶ διαβάζαμε μὲ τὶς λάμπες. Δὲν εἴχαμε θέρμανση, ἀλλὰ ἕνα μικρὸ μαγκάλι. Πῶς νὰ ζεσταθῇ τὸ σπίτι; Ὅλα τὰ ἀδέλφια διαβάζαμε στὸ δωμάτιο τῆς κουζίνας, δίπλα στὸ μαγκάλι. Τὸν χειμῶνα φορούσαμε γαλότσες καὶ ὅταν ἔβρεχε φορούσαμε μουσαμᾶδες. Τὰ χέρια μας πάγωναν ἀπὸ τὸ κρύο καὶ δὲν μπορούσαμε νὰ γράψουμε. Δύσκολα χρόνια. Στὸ Γυμνάσιο φορούσαμε τὸ γνωστὸ πηλήκιο, πάνω στὸ ὁποῖο ἦταν γραμμένος ὁ ἀριθμὸς μητρώου μας καὶ τὰ ἀρχικὰ τοῦ Γυμνασίου καὶ ἤμασταν ὑποχρεωμένοι νὰ τὸ φοροῦμε πάντοτε, ἀκόμη καὶ τὶς Κυριακές.

Ἤμουν ἐπιμελὴς μαθητής, διάβαζα πολλὲς ὧρες, σὲ σημεῖο ποῦ ἡ μητέρα μου μὲ παρακινοῦσε νὰ βγαίνω ἔξω ἀπὸ τὸ σπίτι γιὰ νὰ παίρνω λίγο ἀέρα. Οἱ καθηγητὲς τότε δὲν ἔβαζαν βαθμοὺς μεγάλους. Ἡ καθημερινὴ ἐξέταση ἀπὸ μερικοὺς καθηγητὲς ἦταν τρομακτική, προκαλοῦσε φόβο. Ἀγαποῦσα ὅλα τὰ μαθήματα, περισσότερο, ὅμως, τὰ θρησκευτικὰ καὶ τὴν εὐρωπαϊκὴ μουσική. Οἱ ἐκδρομὲς συνήθως ἦταν μόνον μία ἡμέρα καὶ πηγαίναμε σὲ πράσινους χώρους κοντὰ στὸ σχολεῖο γιὰ παιχνίδι. Στὴν δεκαετία τοῦ '50 στὸ σχολεῖο μᾶς ἔδιναν καὶ πρωϊνό, δηλαδὴ γάλα, τυρί, γιατί ὑπῆρχε μεγάλη φτώχεια. Ἰδιαίτερες ἀταξίες δὲν θυμᾶμαι νὰ εἶχα κάνει. Τὸ καλοκαίρι ὁ Ὀργανισμὸς Πρόνοιας διοργάνωνε Κατασκηνώσεις στὰ Ζαγοροχώρια, ὅπου μᾶς ἔδιναν πολὺ φαγητό, ὥστε νὰ μὴν πάθουμε ἀδενοπάθεια ἢ φυματίωση, ποῦ τότε θέριζε.

Στὸ σπίτι βοηθούσαμε τὴν μητέρα μας σὲ διάφορες δουλειές, κάναμε ψώνια, πηγαίναμε τὸ φαγητὸ καὶ τὸ ψωμὶ στὸν φοῦρνο, μεταφέραμε πάγο ἀπὸ τὰ παγοπωλεία γιὰ τὸ ψυγεῖο κλπ. Ὅταν ἤμουν στὸ οἰκοτροφεῖο τοῦ Ἀγρινίου πολλὲς φορὲς μαγειρεύαμε, πλέναμε τὰ πιάτα, καθαρίζαμε τὰ δωμάτια, κλπ.
Κάθε καλοκαίρι ἐργαζόμουν κάπου γιὰ νὰ ἐξοικονομῶ ἕνα ποσὸν χρημάτων γιὰ νὰ ἀγοράσω τὰ βιβλία καὶ τὰ χαρτικὰ τῆς χρονιᾶς. Ἔτσι δούλεψα σὲ πεταλωτήριο, σὲ χρυσοχοεῖο, σὲ ἐργοστάσιο καπλαμάδων, στὰ καπνὰ κλπ. Σπάνια οἱ μαθητὲς ἀγοράζαμε καινούριο βιβλίο, οὔτε, βέβαια, μᾶς ἔδινε τὸ Κράτος, ἀλλὰ τὰ ἀγοράζαμε σὲ πολὺ χαμηλὴ τιμὴ ἀπὸ τοὺς μαθητὲς τῆς προηγούμενης τάξης. Τὶς πρῶτες ἡμέρες στὴν ἔναρξη κάθε χρονιᾶς ἡ αὐλὴ τοῦ Γυμνασίου μετατρεπόταν σὲ παζάρι βιβλίων, ἀφοῦ πωλούσαμε τὰ δικά μας βιβλία σὲ ἄλλα παιδιὰ καὶ ἀγοράζαμε ἄλλα ἀπὸ μεγαλύτερους. Ἡ τιμὴ τῶν βιβλίων καθοριζόταν ἀπὸ τὸ ἐὰν καὶ κατὰ πόσο ἦταν ἐφθαρμένα ἢ μουντζουρωμένα. Δύσκολα χρόνια, ἀλλὰ ἦταν γεμᾶτα ζωντάνια καὶ δημιουργικότητα.

3.Ερώτηση: Μιλῆστε μας γιὰ τὶς σπουδές σας, γιὰ τὰ φοιτητικά σας χρόνια καὶ γιὰ τὸ πότε πήρατε ἀπόφαση νὰ ἀκολουθήσετε τὸν δρόμο τῆς Ἱερωσύνης. Ὑπῆρχαν ἀντιδράσεις ἀπὸ τὴν οἰκογένειά σας; Ἂν ναί, πῶς τὸ ἀντιμετωπίσατε;

Ἀπάντηση: Τελείωσα τὸ ἑξατάξιο Γυμνάσιο χωρὶς νὰ κάνω οὔτε μιὰ ὥρα φροντιστήριο. Ἄλλωστε τότε σπάνιζαν τὰ παιδιὰ ποῦ ἔκαναν φροντιστηριακὰ μαθήματα, μόνον τὰ πιὸ πλούσια εἶχαν αὐτὴν τὴν δυνατότητα. Μὲ τὶς Πανελλήνιες ἐξετάσεις πέρασα στὴν Φιλοσοφικὴ Σχολὴ Ἰωαννίνων ποῦ ἄρχισε τὴν λειτουργία της τότε γιὰ πρώτη χρονιά. Ἐπειδή, ὅμως, μοῦ δόθηκε ἡ εὐκαιρία, γράφτηκα στὴν Θεολογικὴ Σχολὴ Θεσσαλονίκης ποῦ μοῦ ἄρεσε πολύ. Τὰ φοιτητικὰ χρόνια ἦταν δύσκολα, ἦταν ἡ περίοδος μεταξὺ 1964-'68. Ἔτσι, ἔζησα στὴν Θεσσαλονίκη τὰ συλλαλητήρια γιὰ τὴν ἀποστασία τοῦ '65, ἀλλὰ καὶ τὴν δικτατορία τὸ 1967-'68. Μέσα στὰ Πανεπιστήμια γίνονταν πολλὲς ἀναστατώσεις καὶ πολλὲς συζητήσεις γύρω ἀπὸ τὰ θέματα τῆς δημοκρατίας.

Ἡ ἐπιλογὴ νὰ γίνω Κληρικὸς ἦταν μέσα μου ἀπὸ τὴν μικρή μου ἡλικία, ἀλλὰ ἐξελίχθηκε ἀπὸ διάφορες ἐξωτερικὲς ἀφορμές, δηλαδὴ τὴν πρόσκληση τὴν ὁποῖα μοῦ ἔκανε ὁ Σέβ. Μητροπολίτης Ἐδέσσης κυρὸς Καλλίνικος, ὁ ὁποῖος καταγόταν ἀπὸ τὰ Σιταράλωνα τοῦ Θέρμου καὶ τὸν εἶχα γνωρίσει στὸ Ἀγρίνιο, ὅταν ἐκεῖνος ἦταν Πρωτοσύγκελλος τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Αἰτωλοακαρκανίας. Δὲν ὑπῆρξαν ἀντιδράσεις ἀπὸ τὸ σπίτι μου γιὰ τὴν ἐπιλογή μου αὐτή, ἀντίθετα μάλιστα χάρηκαν πολὺ καὶ καμάρωναν. Διάκονος χειροτονήθηκα τὸ 1971 καὶ Πρεσβύτερος τὸ 1972. Ὑπηρέτησα ὡς Ἱεροκῆρυξ στὴν Μητρόπολη Ἐδέσσης καὶ περιόδευα ὅλα τὰ ὀρεινὰ χωριὰ στὰ σύνορα.

4.Ερώτηση: Γιὰ νὰ φθάσετε στὴν θέση ποῦ βρίσκεσθε σήμερα, εἴχατε οἰκονομικὴ βοήθεια ἀπὸ τὴν οἰκογένειά σας;

Ἀπάντηση: Οἱ γονεῖς μου ἦταν πολὺ καλοὶ ἄνθρωποι, μᾶς ἀγαποῦσαν πραγματικὰ καὶ θυσιάζονταν γιὰ μᾶς. Φρόντιζαν νὰ μὴ στερούμαστε ἀπὸ κάτι, καίτοι ἦταν πτωχοί. Συγχρόνως τὸ σπίτι μας ἦταν κέντρο ὅλων τῶν συγγενῶν, ποῦ ἔμεναν στὰ γύρω χωριὰ καὶ ἔρχονταν στὰ Γιάννενα γιὰ νὰ ψωνίσουν. Αὐτὸ σημαίνει ὅτι οἱ γονεῖς μου μᾶς μετέδωσαν τὴν μεγάλη ἀξία τῆς φιλοξενίας. Ὡς πτωχοὶ ποῦ ἦταν δὲν μποροῦσαν νὰ μὲ σπουδάσουν. Ἔτσι χάρηκαν ὅταν ἐπέτυχα στὴν Φιλοσοφικὴ Σχολὴ Ἰωαννίνων, γιατί θὰ ἔμενα στὸ σπίτι χωρὶς ἔξοδα, ἀλλὰ στενοχωρήθηκαν ὅταν ἐπέμενα νὰ σπουδάσω στὴν Θεολογικὴ Σχολὴ Θεσσαλονίκης, γιατί δὲν θὰ μποροῦσαν νὰ μὲ βοηθήσουν οἰκονομικὰ ἂν ἔφευγα ἀπὸ τὰ Γιάννενα.

Παρὰ ταῦτα σπούδασα χωρὶς καμμιὰ οἰκονομικὴ βοήθεια ἀπὸ τὸ σπίτι μου, ἐπειδὴ οἱ γονεῖς μοῦ δὲν εἶχαν νὰ μοῦ δώσουν, παρὰ τὴν ἀγάπη τους. Μὲ τὴν σκληρὴ μελέτη ἔλαβα ἐσωτερικὴ ὑποτροφία ἀπὸ τὸ Ἵδρυμα Κρατικῶν Ὑποτροφιῶν καὶ συγχρόνως ἐξοικονομοῦσα ἕνα χρηματικὸ ποσὸ ἀπὸ τὴν ἐργασία ποῦ ἔκανα στὸ οἰκοτροφεῖο ποῦ ἔμενα καὶ στὸ Πανεπιστήμιο. Ἔτσι εἶχα ἱκανοποιητικὸ εἰσόδημα γιὰ νὰ σπουδάζω καὶ νὰ βοηθῶ καὶ τὸ σπίτι μου, ἀφοῦ ἀγόρασα ψυγεῖο, πλυντήριο κλπ. στὴν μητέρα μου καὶ βοήθησα τὴν ἀδελφή μου γιὰ νὰ ἐτοιμάση τὴν προῖκα της. Μὲ εὐγνωμοσύνη θυμᾶμαι ὅτι στὸ πρῶτο ἔτος, ποῦ ἦταν πράγματι δύσκολο ἀπὸ οἰκονομικῆς πλευρᾶς, μὲ βοήθησε οἰκονομικά, χωρὶς νὰ φαίνεται ὁ ἴδιος, ὁ Πνευματικός μου Πατέρας π. Σεβαστιανός, ὁ μετέπειτα Μητροπολίτης Δρυϊνουπόλεως καὶ Κονίτσης.

5.Ερώτηση: Ἐὰν δὲν ἤσασταν Ἐπίσκοπος, ποιά ἄλλη διαδρομὴ θὰ ἀκολουθούσατε;

Ἀπάντηση: Ὅταν σπούδαζα στὴν Θεολογικὴ Σχολὴ Θεσσαλονίκης καὶ ἐπισκεπτόμουν τὸ Ἅγιον Ὅρος τὴν δεκαετία τοῦ '60 ξεκαθάρισε μέσα μου ἡ ἀπόφαση νὰ γίνω Κληρικός. Ἐὰν δὲν γινόμουν Κληρικός, μᾶλλον θὰ ἀκολουθοῦσα ἀκαδημαϊκὴ ἐξέλιξη, ἀφοῦ ἤμουν ἀπὸ τοὺς πρώτους φοιτητὲς καὶ εἶχα πολλὲς προτάσεις ἀπὸ τοὺς Καθηγητὲς γιὰ νὰ σπουδάσω στὸ ἐξωτερικὸ καὶ νὰ ἐκπονήσω διατριβή. Ὅμως ἐπέλεξα τὴν Ἱερωσύνη. Δὲν τὸ μετάνιωσα ποτέ, αἰσθάνομαι εὐγνωμοσύνη στὸν Θεό, γιατί μὲ βοήθησε νὰ ἐκπληρώσω τὸν στόχο καὶ μὲ ἱκανοποιεῖ παρὰ πολὺ αὐτὸ τὸ ἔργο ποῦ κάνω. Οἱ γονεῖς μου χάρηκαν πολὺ γιὰ τὴν ἐπιλογή μου αὐτή, τὸ εἶχαν καμάρι, καθὼς ἐπίσης τὸ χάρηκαν καὶ τὰ ἀδέλφια μου.

6.Ερώτηση: Στὴν διαδρομὴ τῆς διακονίας σας, ποιά ἦταν τὰ πιὸ σημαντικὰ πρόσωπα, κατὰ ἐσᾶς, ποῦ συναντήσατε;

Ἀπάντηση: Συνάντησα πολλὰ πρόσωπα ποῦ ἔπαιξαν σημαντικὸ ρόλο στὴν ζωή μου. Εὐεργετήθηκα πάρα πολὺ ἀπὸ τὸν Θεό. Ὀφείλω παρὰ πολλὰ στοὺς γονεῖς μοῦ ποῦ μᾶς ἀνέθρεψαν μὲ ἀγάπη, στοργή, θυσία καὶ μὲ ἐκκλησιαστικὲς παραδόσεις. Ἦταν πραγματικὰ ὑπόδειγμα γονέων. Ἐπίσης, ὀφείλω πολλὰ στὴν θεία μου Παρασκευή, ἡ ὁποία ἦταν ὁλοκληρωτικὰ ἀφιερωμένη στὸ ἔργο τῆς ἀγάπης στὰ Γιάννενα, τὸ Ἀγρίνιο καὶ τὴν Ἀθήνα καὶ μὲ ἀγαποῦσε πολύ.
Ἀκόμη, μὲ βοήθησαν πολὺ οἱ Πνευματικοί μου Πατέρες, ὅπως ὁ π. Βενέδικτος Πετράκης, Ἱεροκῆρυξ Ἀγρινίου, ὁ Μητροπολίτης Δρυϊνουπόλεως, Πωγωνιανὴς καὶ Κονίτσης Σεβαστιανός, ὁ κ. Ἠλίας Ξένος, μετέπειτα Ἱερομόναχος στὸ Ἅγιον Ὅρος π. Σπυρίδων Νεοσκητιώτης, ὁ Μητροπολίτης Ἐδέσσης Καλλίνικος, διάφοροι σπουδαῖοι Ἁγιορεῖται Πατέρες, ὅπως ὁ π. Γαβριὴλ Διονυσιάτης, ὁ Ναυπάκτιος π. Θεόκλητος Διονυσιάτης, ὁ π. Παΐσιος, ὁ π. Ἐφραὶμ ὁ Κατουνακιώτης, ὁ π. Ἐφραὶμ Φιλοθεΐτης, ὁ π. Γεράσιμος Μικραγιαννανίτης, οἱ Δανιηλαῖοι Πατέρες, ὁ π. Σωφρόνιος Σαχάρωφ κ.ἄ.

Ἀκόμη, ὠφελήθηκα πολὺ ἀπὸ πολλοὺς φίλους, μὲ πολλοὺς δὲ ἀπὸ αὐτοὺς συνδέομαι ἀκόμη πνευματικά, ἀπὸ ἀνθρώπους τοῦ λαοῦ ποῦ κρατοῦν τὴν λαϊκὴ εὐσέβεια, ἀπὸ τὰ πνευματικά μου παιδιὰ ποῦ μοῦ ἔδειξαν ἐμπιστοσύνη καὶ μὲ ἀγαποῦν πραγματικά. Δὲν ὑπάρχει τέλος στὸν κατάλογο τῶν εὐεργετῶν μου, τοὺς ὁποίους, βέβαια, μνημονεύω σὲ κάθε θεία Λειτουργία ποῦ κάνω καὶ θυμᾶμαι μὲ πολλὴ συγκίνηση διάφορα περιστατικά. Γιὰ πολλοὺς ἀπὸ αὐτοὺς ἔχω γράψει σχετικὰ σὲ διάφορα κείμενά μου.

7. Ἐρώτηση: Πότε γράψατε τὸ πρῶτο σας βιβλίο καὶ πόσα ἔχετε κυκλοφορήσει μέχρι σήμερα; Σὲ πόσες γλῶσσες ἔχουν μεταφρασθῇ;

Ἀπάντηση: Τὸ πρῶτο βιβλίο τὸ ἔγραψα τὸ 1977 σὲ ἡλικία 32 χρονῶν καὶ κυκλοφόρησε τὸ 1978 μὲ τίτλο «Μιὰ βραδυὰ στὴν ἔρημο τοῦ Ἁγίου Ὅρους». Ἐπισκεπτόμουν πολὺ συχνὰ τὸ Ἅγιον Ὅρος, συζητοῦσα μὲ ἐρημῖτες Πατέρες, τῶν ὁποίων ὁ λόγος μὲ ἐντυπωσίαζε καὶ ἕνα τμῆμα αὐτῆς τῆς συζητήσεως κατέγραψα στὸ βιβλίο αὐτό. Δὲν εἶχα σκοπὸ νὰ γράψω βιβλία, ἀλλὰ αὐτὸ ἔγινε ἐπειδὴ αἰσθάνθηκα ἔκπληξη ἀπὸ τὴν ζωὴ καὶ τὴν προσωπικότητα τῶν μοναχῶν ποῦ ζοῦσαν στὴν ἔρημο τοῦ Ἁγίου Ὅρους. Περπατοῦσα ὧρες ὁλόκληρες γιὰ νὰ τοὺς συναντήσω, συμμετεῖχα σὲ ἀγρυπνίες καὶ ὠφελήθηκα πολὺ ἀπὸ τὴν ζωή τους. Πολλοὶ λένε ὅτι αὐτὸ τὸ βιβλίο εἶναι ὁ πυρῆνας ὅλων τῶν ἄλλων βιβλίων ποῦ ἔγραψα.

Συνολικὰ ὁ ἀριθμὸς τῶν βιβλίων ποῦ κυκλοφόρησαν στὴν ἑλληνικὴ γλῶσσα ἀνέρχεται στὰ 77. Χωρὶς νὰ τὸ ἐπιδιώξω μεταφράσθηκαν 64 βιβλία σὲ 21 ξένες γλῶσσες. Οἱ περισσότερες μεταφράσεις ἔγιναν ἄνευ γνώσεώς μου ἀπὸ τοὺς ἴδιους τοὺς μεταφραστές, οἱ ὁποῖοι στὸ τέλος ζήτησαν τὴν ἄδεια νὰ τὰ ἐκδώσουν. Ὑπῆρχαν περιπτώσεις, ὅπως ἡ ἔκδοση ἑνὸς βιβλίου στὴν ἀραβικὴ γλῶσσα, ποῦ ἔγινε χωρὶς ἄδεια, καὶ βρῆκα τὸ βιβλίο τυπωμένο στὰ ἀραβικὰ ὅταν πῆγα στὸν Λίβανο. Αὐτὸς εἶναι ὁ λόγος γιὰ τὸν ὁποῖον μὲ καλοῦν σὲ διάφορα Κράτη νὰ δώσω ὁμιλίες σχετικὰ μὲ τὸ περιεχόμενο τῶν βιβλίων. Φαίνεται ὅτι τὰ βιβλία αὐτὰ ἔχουν ἕνα πανανθρώπινο μήνυμα, ποῦ ἑλκύει τοὺς ἀνθρώπους. Ἔτσι, ἂν στὰ βιβλία ποῦ ἐκδόθηκαν σὲ ὅλες τὶς γλῶσσες προστεθοῦν καὶ τὰ ἀνάτυπα, τότε ὅλα ἀνέρχονται στὸν ἀριθμὸ 255. Τὸ θεωρῶ εὐλογία τοῦ Θεοῦ αὐτὸ τὸ ἔργο, διότι ἔτσι δίδεται ἡ δυνατότητα νὰ ὠφελοῦνται ἄνθρωποι σὲ ὅλο τὸν κόσμο.

8. Ἐρώτηση: Ποιές εἶναι οἱ μεγαλύτερες ἐπιτεύξεις σας ὡς Μητροπολίτης;

Ἀπάντηση: Αὐτὸ δὲν μπορῶ νὰ τὸ κρίνω ἐγώ, ἀλλὰ εἶναι θέμα δικό σας καὶ τῶν ἀνθρώπων ποῦ βλέπουν τὸ ἔργο ποῦ γίνεται μέσα στὴν Ἐκκλησία καὶ τὴν κοινωνία. Ἐγὼ θὰ μποροῦσα νὰ πὼ ποιές ἦταν ἀπὸ τὴν ἀρχὴ οἱ ἐπιδιώξεις μου, ποιός ἦταν ὁ σκοπός μου. Βασικά, ἤθελα νὰ παρουσιάσω τὴν οὐσία τῆς Ὀρθοδόξου Παραδόσεως, ὅπως ἐφαρμόζεται στὴν πράξη καὶ ὄχι στὴν θεωρία, νὰ διδάξω ὅτι ἡ Ἐκκλησία εἶναι ἡ εὐρύτερη οἰκογένειά μας καὶ τὸ πνευματικὸ νοσοκομεῖο ποῦ μᾶς θεραπεύει. Μέσα στὸ πλαίσιο αὐτὸ διοργανώθηκαν οἱ Ἐνορίες, ὡς κέντρα πνευματικῆς ζωῆς, μὲ τὶς ἱερὲς Ἀκολουθίες καὶ τὴν φιλανθρωπικὴ δράση. Ἐπίσης, ἔδωσα μεγάλη σημασία στὴν καλὴ λειτουργία τῶν Ἱδρυμάτων-Κληροδοτημάτων, ὥστε νὰ βοηθήσουν ὅσο εἶναι δυνατὸν τοὺς ἀνθρώπους μέσα στὴν κοινωνία μας. Θὰ χαρῶ πολὺ ὅταν ὁλοκληρωθῇ τὸ Γηροκομεῖο. Ἡ ἐφημερίδα τῆς Μητροπόλεώς μας «Ἐκκλησιαστικὴ Παρέμβαση» δείχνει κάθε μῆνα μερικὲς πτυχὲς τοῦ ἔργου.

9. Ἐρώτηση: Γενικά, εἴσαστε εὐχαριστημένος ἀπὸ τὸ Ποίμνιό σας;

Ἀπάντηση: Ἐπειδὴ ἀγαπῶ τὴν Ρωμηοσύνη, μὲ ὅλη τὴν σημασία τῆς λέξεως, ὡς μιὰ ἰδιαίτερη παράδοση, γι' αὐτὸ καὶ χαίρομαι ποῦ εἶμαι Μητροπολίτης στὴν Ρούμελη καὶ συγκεκριμένα στὴν Ναύπακτο. Γνώρισα τὴν Αἰτωλοακαρνανία ἀπὸ μαθητὴς Γυμνασίου, ὅπως σᾶς εἶπα, ὅταν ἤμουν στὸ Ἀγρίνιο καὶ εἶχα συμμαθητὲς καὶ φίλους ἀπὸ τὴν Ὀρεινὴ Ναυπακτία καὶ αἰσθάνομαι ὡς Αἰτωλοακαρνάν, τώρα δὲ Ναυπάκτιος. Ἀπὸ τότε ἀγάπησα τὸν χαρακτῆρα τῶν Ρουμελιωτὼν καί, βέβαια, ἄκουγα γιὰ τὴν ὄμορφη Ναύπακτο. Περνοῦσα πολλὲς φορὲς ἀπὸ τὴν Ναύπακτο, ὅταν ταξίδευα ἀπὸ τὴν Ἀθήνα στὰ Γιάννενα ἢ ἀπὸ τὴν Λεβαδειὰ στὰ Γιάννενα, ἀλλὰ δὲν μοῦ εἶχε δοθῇ εὐκαιρία νὰ ἐπισκεφθῶ ὅλες τὶς ὀμορφιὲς τῆς Ναυπάκτου καὶ τῆς Ὀρεινῆς Ναυπακτίας. Δοξάζω τὸν Θεὸ γιατί ἡ Ἐκκλησία μὲ ἀνέδειξε στὸν βαθμὸ τοῦ Ἐπισκόπου καὶ μὲ κατέστησε Μητροπολίτη σὲ αὐτὴν τὴν ἱστορικὴ Μητρόπολη, τῆς ὁποίας Ἐπίσκοποι ἦταν μέλη σὲ Οἰκουμενικὲς Συνόδους καὶ ἡ Μητρόπολη Ναυπάκτου ἐπεκτεινόταν μέχρι τὴν Χιμάρα.

Τὸ ὅτι εἶμαι εὐχαριστημένος ἀπὸ τὴν παρουσία μου στὴν Ἱερὰ αὐτὴ Μητρόπολη φαίνεται ἀπὸ τὸ ὅτι ἀρνήθηκα ἐπανειλημμένως προτάσεις νὰ μετατεθῶ σὲ ἄλλες μεγάλες Μητροπόλεις καί, βεβαίως, δὲν ἔχω καμμία ἐπιθυμία μεταθέσεως. Ἐδῶ στὴν Ναύπακτο συνάντησα πολλοὺς καλοὺς ἀνθρώπους, ποῦ ἔχουν ἀγάπη στὸν Θεὸ καὶ τὴν Ἐκκλησία, ἀπέκτησα καλοὺς συνεργάτες, Κληρικοὺς καὶ λαϊκούς, οἱ ὁποῖοι προσφέρονται νὰ βοηθήσουν σὲ ὅ,τι τοὺς ζητήσω. Βεβαίως καὶ ὑπάρχουν προβλήματα, ὅπως ἄλλωστε γίνεται παντοῦ, ἀλλὰ ἐκεῖνο ποῦ καθορίζει τὴν πνευματικὴ καὶ κοινωνικὴ ὑγεία, δὲν εἶναι τὰ προβλήματα καὶ οἱ προβληματικοὶ ἄρρωστοι ἄνθρωποι, ἀλλὰ οἱ ὑγιεῖς πνευματικὰ ἄνθρωποι καὶ οἱ σχέσεις μεταξὺ τῶν ἀνθρώπων ποῦ ἀντέχουν στὸν χρόνο, ἀφοῦ δὲν στηρίζονται σὲ συμφέροντα οἰκονομικὰ καὶ ψυχολογικά. Εἶναι δὲ γνωστὸν ὅτι οἱ λίγοι ἄρρωστοι ἄνθρωποι δημιουργοῦν θόρυβο, ἀλλὰ οἱ περισσότεροι ὑγιεῖς ἄνθρωποι ἀποτελοῦν τοὺς ὑγιεῖς ἀδένες τοῦ σώματος τῆς κοινωνίας, ποῦ βοηθοῦν στὴν ὁμοιοστασία τῆς κοινωνίας καὶ τὴν διατήρηση τοῦ ἱστοῦ της.

Πρέπει δὲ νὰ σᾶς συγχαρῶ γιὰ τὸ ἔργο ποῦ κάνετε καταγράφοντας τὶς «μνῆμες τῶν ἀνθρώπων», τὶς ὁποῖες διαβάζω ἀνελλιπῶς καὶ χαίρομαι, γιατί βλέπω κρυμμένα διαμάντια καὶ μεγάλους θησαυροὺς ποῦ ζοὺν δίπλα μας. Αὐτοὶ οἱ ἄνθρωποι μεγάλωσαν μὲ φτώχεια, ἀλλὰ μὲ ἀξιοπρέπεια, καὶ μὲ τὴν ζωή τους ἐλέγχουν μερικοὺς ἄλλους ποῦ εἶναι πάντοτε στὸ προσκήνιο, ἀλλὰ εἶναι κούφιοι πνευματικὰ καὶ πολιτιστικά.