Κύριο ἄρθρο: Ποιμαντορικὴ Ἐγκύκλιος Χριστουγέννων: Μήνυμα αἰσιοδοξίας, ἐλπίδας καὶ ἐλευθερίας

Καὶ ἐφέτος ἑορτάζουμε τὴν Γέννηση τοῦ Χριστοῦ μέσα στὴν θαυμάσια ἀτμόσφαιρα τῶν φωτισμένων Ἱερῶν Ναῶν, μέσα στὴν λαμπρὰ ἀτμόσφαιρα ποῦ δημιουργήθηκε ἀπὸ τὰ καταπληκτικὰ καὶ θεσπέσια τροπάρια ποὺ ψάλαμε στὴν ἀκολουθία τοῦ Ὄρθρου καὶ τὸ ἐξαίρετο ἀπολυτίκιο τῶν Χριστουγέννων, καθὼς ἐπίσης καὶ μέσα στὴν κατανυκτικὴ καὶ λαμπρὰ θεία Λειτουργία τῆς ἑορτῆς τῶν Χριστουγέννων. Ὅλα φαίνονται ὡραῖα καὶ σκορποῦν μιὰ γαλήνη στὶς ψυχές μας, ἀλλὰ καὶ ὅλα εἶναι ἑορταστικὰ καὶ αἰσθανόμαστε γαλήνη ἀπὸ τὴν παρουσία τῆς Χάριτος τοῦ Τριαδικοῦ Θεοῦ μέσα στὸν Ναό.

Ὅμως, τότε ποὺ γεννήθηκε ὁ Χριστὸς δὲν ὑπῆρχε αὐτὴ ἡ ἀτμόσφαιρα ποῦ ἐμεῖς σήμερα ἀπολαμβάνουμε. Ἡ Παλαιστίνη ἦταν ὑπόδουλη στοὺς Ρωμαίους. Μὲ τὴν σύγχρονη ὁρολογία μποροῦμε νὰ ποῦμε ὅτι ἦταν ἕνα προτεκτορᾶτο τῆς Ρωμαϊκῆς Αὐτοκρατορίας. Οἱ φόροι ποῦ εἶχαν ἐπιβληθῇ στὸν λαὸ ἦταν δυσβάστακτοι. Αὐτὸς ἦταν καὶ ὁ λόγος γιὰ τὸν ὁποῖον γινόταν καὶ ἡ ἀπογραφὴ ποῦ ἔφερε τὴν Παναγία ἔγκυο μαζὶ μὲ τὸν δίκαιο Ἰωσὴφ στὴν Βηθλεέμ. Οἱ Ραβίνοι, οἱ Γραμματεῖς καὶ Φαρισαῖοι καὶ οἱ Ἱερεῖς τῶν Ἰουδαίων καταδυνάστευαν τὸν λαὸ μὲ τὶς ἑρμηνεῖες καὶ τὶς διατάξεις τοῦ νόμου, ἀλλὰ καὶ μὲ τὴν θρησκευτικὴ ἐξουσία τους. Ἡ φτώχεια καὶ ἡ ἀδικία πλεόναζαν. Ὅλα αὐτὰ μπορεῖ κανεὶς νὰ τὰ διαπιστώση ἐὰν διαβάση διάφορα βιβλία ποῦ περιγράφουν τὴν ζωὴ τῶν ἀνθρώπων στὴν Παλαιστίνη κατὰ τὴν ἐποχὴ τοῦ Χριστοῦ.

Ἡ Γέννηση τοῦ Χριστοῦ ἔγινε μέσα σὲ τραγικὲς συνθῆκες, ἀφοῦ ἡ κοινωνία ἐκείνη, ἀλλὰ γενικότερα καὶ ἡ ἀνθρωπότητα ἦταν ἀφιλόξενη νὰ δεχθῇ μιὰ ἔγκυο γυναῖκα ποὺ ἦταν ἕτοιμη νὰ γεννήση. Δὲν ὑπῆρχε κανένας τόπος γιὰ νὰ καταλύση, ὁπότε χρειάσθηκε νὰ μείνη σὲ μιὰ σπηλιὰ καὶ ἐκεῖ νὰ γεννηθῇ ὁ Χριστός, μέσα σὲ πρωτόγονες συνθῆκες ζωῆς, χωρὶς ἰατρικὴ παρακολούθηση, χωρὶς ἄλλες διευκολύνσεις, ὅπως γίνεται σὲ τέτοιες περιπτώσεις. Ὁ Χριστὸς γεννήθηκε μέσα σὲ ἕναν σταῦλο, μεταξὺ τῶν ζώων, μέσα σὲ μεγάλη φτώχεια, ἔξω ἀπὸ τὴν κοινωνία καὶ τὸ ἐνδιαφέρον τῶν ἀνθρώπων, ἄγνωστος ἐν μέσῳ ἀγνώστων. Καὶ τὸ κυριότερο, ἀντιμετώπισε ἀπὸ τὴν πρώτη στιγμὴ τὸ μῖσος τοῦ Βασιλιᾶ Ἡρώδη, ὁ ὁποῖος ἀπὸ φόβο καὶ τρόμο φόνευσε χιλιάδες νεογέννητα παιδιά, ἐλπίζοντας ὅτι σ’ αὐτὰ θὰ συγκαταλεγόταν καὶ Ἐκεῖνος ποῦ, κατὰ τὶς προφητεῖες καὶ τὴν πληροφορία τῶν μάγων ποῦ ἦλθαν ἀπὸ τὴν Ἀνατολή, θὰ γινόταν βασιλιᾶς. Ὅλα αὐτὰ δείχνουν τὴν τραγικότητα τῶν συνθηκῶν μέσα στὶς ὁποῖες γεννήθηκε ὁ Χριστός. Τὸ ἀστέρι τῶν μάγων καὶ ὁ ὕμνος τῶν ἀγγέλων ἀποτελοῦν μιὰ ἐξαίρεση σὲ ὅλες αὐτὲς τὶς δύσκολες καὶ τραγικὲς συνθῆκες, δείχνουν ὅμως τὴν ἐλπίδα τῆς μετέπειτα κυριαρχίας τοῦ Χριστοῦ στὸν κόσμο.

Ὁ Χριστὸς μὲ τὴν γέννησή Του, τὴν ὅλη Του ζωή, τὴν διδασκαλία Του, τὰ θαύματά Του, κυρίως τὸν Σταυρό, τὴν Ἀνάσταση καὶ τὴν Ἀνάληψή Του στοὺς οὐρανούς, ἀλλὰ καὶ τὴν ἀποστολὴ τοῦ Παναγίου Πνεύματος θεράπευσε ὅλες τὶς τραγικὲς καταστάσεις, δημιούργησε μιὰ καινούρια πραγματικότητα –τὴν Ἐκκλησία μὲ τὴν ζωὴ ποῦ διαθέτει– ἀνέδειξε ἑκατομμύρια ἁγίους ποῦ ἔζησαν σὲ ὅλα τὰ μέρη τῆς γῆς καὶ ἀγωνίσθηκαν ἐναντίον ὅλων τῶν δυσκολιῶν, ἀνέτρεψε τὴν εἰδωλολατρικὴ Αὐτοκρατορία καὶ τὴν ἔκανε Χριστιανική, δημιούργησε ἕναν θαυμάσιο πολιτισμὸ καὶ πολλὰ ἄλλα. Αὐτὸ τὸ θεῖον Βρέφος ποὺ γεννήθηκε μέσα στὸ κρύο καὶ τὸ παγερὸ σπήλαιο τῆς Βηθλεὲμ ἔγινε ἡ ἐλπίδα καὶ ἡ ζωὴ ὅλου τοῦ κόσμου, ποῦ ἀνέτρεψε ὅλα τὰ μέχρι τότε δεδομένα καὶ ἔδωσε προοπτικὴ στοὺς ἀνθρώπους.

Κι ἐμεῖς σήμερα περνᾶμε δύσκολες ἡμέρες. Βέβαια, δὲν μποροῦν νὰ γίνουν συγκρίσεις, ἀλλὰ δεχόμαστε ἀνάλογους πειρασμούς. Καὶ σήμερα ὑπάρχουν κυρίαρχα καὶ ὑπόδουλα κράτη, θεσπίζεται ὑψηλὴ φορολογία ποῦ προκαλεῖ φτώχεια στοὺς ἀνθρώπους, ἐπικρατεῖ ἀδικία στὶς κοινωνίες, κυριαρχεῖ τὸ δίκαιο τοῦ ἰσχυροτέρου, οἱ ἄνθρωποι προσκολλῶνται στὸ χρῆμα καὶ τὰ ἐπίγεια πράγματα, δηλαδὴ στὴν πράξη παρατηρεῖται μιὰ εἰδωλολατρικὴ στάση ζωῆς ἀπὸ τοὺς ἀνθρώπους ποῦ εἶναι βαπτισμένοι Χριστιανοί. Ἄνθρωποι στεροῦνται τὰ στοιχειώδη ἀγαθά, ὅπως τὴν ἀνεκτὴ διαβίωση καὶ τὶς ἀπαραίτητες συνθῆκες ἰατροφαρμακευτικῆς περίθαλψης. Στὴν κοινωνία μας ἐπικρατοῦν ἀδικίες, γεννιοῦνται παιδιὰ μέσα σὲ τραγικὲς συνθῆκες ζωῆς, μεγαλώνουν σὲ ἕναν ἀνάλγητο κόσμο καὶ ἀντιμετωπίζουν τὸ μῖσος καὶ τὴν ἀδιαφορία τῶν συγχρόνων δομῶν ποῦ ὑπάρχουν στὴν κοινωνία. Οἱ ἄνεργοι, οἱ φτωχοί, οἱ ἄστεγοι, οἱ ἀδικούμενοι, οἱ μετανάστες, οἱ πρόσφυγες, οἱ ἄρρωστοι, οἱ ἀπροστάτευτοι, καταλαβαίνουν πολὺ καλὰ τὸν τρόπο μὲ τὸν ὁποῖο γεννήθηκε ὁ Χριστός.

Αὐτὴ ἡ σύγχρονη τραγικότητα, πέρα ἀπὸ τὶς ἐξωτερικὲς δυσκολίες, ὁδηγεῖ τοὺς ἀνθρώπους στὴν ἀπελπισία, τὴν κατάθλιψη, τὸν βαθύτατο πόνο, ὅπως τὸ διαπιστώνουν καὶ οἱ εἰδικοὶ ἐπιστήμονες. Σήμερα στὴν κοινωνία μας συναντᾶμε ἀνθρώπους ποῦ βρίσκονται σὲ ἀπελπιστικὴ κατάσταση, σὲ ἀπόγνωση, βλέπουμε γονεῖς ποῦ δὲν μποροῦν νὰ μεγαλώσουν τὰ παιδιά τους, ζοῦμε σὲ μιὰ κοινωνία ποῦ εἶναι ἕτοιμη νὰ ἐκραγῇ. Οἱ νέοι, ἐνῷ θὰ ἔπρεπε νὰ εἶναι γεμᾶτοι ἀπὸ ἐλπίδα γιὰ ζωὴ καὶ δημιουργικότητα ἀντιμετωπίζουν τὸ φάσμα τῆς ἀνεργίας ποῦ πληγώνει τὰ ὄνειρα καὶ τὶς προσδοκίες τους γιὰ τὸ μέλλον καὶ τὴν ζωή. Τὴν σύγχρονη κρίση δὲν πρέπει νὰ τὴν βλέπουμε μόνον στὴν οἰκονομία, ἀλλὰ καὶ στὴν ψυχολογία καὶ τὴν πνευματικὴ ζωή.

Ἡ Πολιτεία πρέπει νὰ ἐνδιαφέρεται γιὰ τὰ κοινωνικὰ καὶ οἰκονομικὰ ζητήματα τῶν ἀνθρώπων, πρέπει νὰ ἐξισορροπῇ τὶς κοινωνικὲς ἀντιθέσεις ποῦ δημιουργεῖ ἡ φιλαυτία καὶ ἡ ἀπελπισία τῶν ἀνθρώπων, ἀφοῦ αὐτὸ εἶναι τὸ ἔργο μιᾶς εὐνομούμενης Πολιτείας. Πέρα, ὅμως, ἀπὸ ὅλα αὐτὰ οἱ ἄνθρωποι σήμερα ζητοῦν ἐλπίδα, αἰσιοδοξία, προοπτικὴ γιὰ τὴν ζωή.

Ἡ Ἐκκλησία, μὲ τοὺς ἀνθρώπους της, μπορεῖ νὰ βοηθήση στὴν κρίσιμη αὐτὴ περίοδο ποῦ περνᾶμε. Ὅσοι εἶναι πραγματικὰ μέλη τῆς Ἐκκλησίας καὶ ἔχουν βαθειὰ αἴσθηση τῆς ἀδελφότητας, πρέπει νὰ ἀναπτύξουν σὲ ὑψηλὸ βαθμὸ τὸ αἴσθημα τῆς ἀλληλεγγύης καὶ τῆς ἀγάπης. Ἀλλὰ ἡ Ἐκκλησία ἐκεῖνο ποῦ μπορεῖ ὁπωσδήποτε νὰ προσφέρη εἶναι ἡ ἐλπίδα, ἡ αἰσιοδοξία, ἡ τρυφερότητα, ἡ ἀγάπη, γιὰ νὰ ξεπερασθοῦν τὰ προβλήματα. Εἶναι χαρακτηριστικὸς ὁ λόγος τοῦ Ἀποστόλου Πέτρου στὸν χωλὸ ποῦ τοῦ ζητοῦσε ἐλεημοσύνη: «ἀργύριον καὶ χρυσίον οὐχ ὑπάρχει μοὶ ὃ δὲ ἔχω τοῦτό σοι δίδωμι ἐν τὼ ὀνόματι Ἰησοῦ Χριστοῦ τοῦ Ναζωραίου ἔγειρε καὶ περιπάτει» (Πρ. γ', 6). Δὲν εἶχε νὰ τοῦ δώση χρήματα, ἀλλὰ εἶχε τὴν Χάρη τοῦ Χριστοῦ καὶ τοῦ ἔδωσε τὴν ὑγεία, ὁπότε δὲν χρειάσθηκε νὰ ζητιανεύη. Ὁ ἄνθρωπος δὲν χρειάζεται μόνο τὸ φαγητό, ἂν καὶ αὐτὸ εἶναι ἀναγκαῖο, ἀλλὰ καὶ τὴν ὑγεία, τὸν καλὸ λόγο, κυρίως τὴν Χάρη τοῦ Θεοῦ ποῦ τρέφει τὴν ψυχή. Τότε ὁ ἄνθρωπος ἀντιμετωπίζει νικηφόρα ὅλες τὶς δυσκολίες καὶ τοὺς πειρασμοὺς καὶ δὲν ἔχει ἀνάγκη ἀπὸ πολλὰ πράγματα.

Ὅπως τὸ ἀδύνατο θεῖο Βρέφος στὴν Βηθλεέμ, δηλαδὴ ὁ Χριστός, ἀνέτρεψε ὅλες τὶς τραγικὲς κοινωνικὲς συνθῆκες τῆς ἐποχῆς Του, ἔτσι καὶ ἐκεῖνος ποῦ συνδέεται μαζί Του μπορεῖ νὰ ξεπεράση, μὲ τὴν ἐλπίδα καὶ τὴν ἀγάπη, ὅλα τὰ προβλήματα. Οἱ Ἀπόστολοι καὶ ὅλοι οἱ ἅγιοι μὲ τὴν δύναμη τοῦ Χριστοῦ ἀντιμετώπισαν τὴν σκληρὴ καὶ ἀπάνθρωπη ρωμαϊκὴ ἐξουσία, τὶς φυλακίσεις, τοὺς διωγμούς, τὰ μαρτύρια καὶ τόσες ἄλλες δυσκολίες καὶ ἀποδείχθηκαν νικητές. Ὁ Εὐαγγελιστὴς Ἰωάννης στὴν Καθολική του ἐπιστολὴ γράφει: «ὅτι πὰν τὸ γεγεννημένον ἐκ τοῦ Θεοῦ νικᾶ τὸν κόσμον καὶ αὕτη ἐστιν ἡ νίκη ἡ νικήσασα τὸν κόσμον, ἡ πίστις ἡμῶν» (Α' Ἰω. ε', 4).

Στὴν ζεστὴ αὐτὴ καὶ ἑορταστικὴ ἀτμόσφαιρα τῶν Χριστουγέννων, δεχθῆτε τὸ μήνυμα τῆς Ἐκκλησίας, ποῦ εἶναι μήνυμα αἰσιοδοξίας, ἐλπίδας καὶ ἐλευθερίας. Δὲν πρέπει νὰ ἀπογοητευόμαστε ἀπὸ τίποτε καὶ δὲν πρέπει νὰ χάνουμε τὸ θάρρος μας. Ὅλα θὰ περάσουν. Ὅσοι ἔχουν μέσα στὴν καρδιά τους τὴν πίστη στὸν Χριστὸ μποροῦν νὰ ἀνατρέψουν τὰ σχέδια τῶν ἰσχυρῶν τῆς γῆς. Ἡ ψυχικὴ καὶ πνευματικὴ δύναμη νικᾶ τὰ πάντα. Κανένας δὲν μπορεῖ νὰ μᾶς στερήση τὴν αἰσιοδοξία γιὰ τὴν ζωή, ἐκτὸς κι ἂν ἐμεῖς μόνοι μᾶς στερηθοῦμε αὐτὴν τὴν ἐλπίδα. Κανένας δὲν μπορεῖ νὰ μᾶς κλέψη τὴν χαρὰ ποῦ βρίσκεται στὴν καρδιά μας καὶ τὴν ζωντανὴ πίστη μας, ἐκτὸς κι ἂν μόνοι μας τὴν χάσουμε. Κανένας δὲν μπορεῖ νὰ μᾶς στερήση τὸ δικαίωμα καὶ τὴν ἀνάγκη νὰ ἀγαπᾶμε τοὺς ἄλλους. Κανένας δὲν μπορεῖ νὰ μᾶς ἀποσυνδέση ἀπὸ τὸν Χριστό, ἐκτὸς κι ἂν ἐμεῖς χάσουμε αὐτὴν τὴν δωρεά. Ὅλα ἔρχονται καὶ παρέρχονται, ὅλοι μπορεῖ νὰ μᾶς προδώσουν, ἀλλὰ ὁ Χριστὸς ποτὲ δὲν θὰ μᾶς ἐγκαταλείψη. Ἐκεῖνος ποῦ ἑνώνεται μὲ τὸν Χριστὸ μένει στὸν αἰῶνα. Ὅποιος ζὴ μέσα στὴν Ἐκκλησία καὶ συνδέεται μὲ τὸν Χριστὸ εἶναι δυνατός, ὅπως ἔγραφε ὁ Ἀπόστολος Παῦλος, μέσα ἀπὸ τὴν φυλακὴ ποῦ βρισκόταν: «πάντα ἰσχύω ἐν τὼ ἐνδυναμούντί με Χριστῷ» (Φίλ. δ' 13). Καὶ στοὺς Κορινθίους ἔγραφε: «ὅταν ἀσθενῶ τότε δυνατὸς εἰμι» (Β’ Κόρ. ἰβ’, 10). Τὸ κάθε σύγχρονο σπήλαιο μπορεῖ νὰ γεμίση ἀπὸ ἀγγελικοὺς ὕμνους, καὶ ὁ κάθε σύγχρονος Ἡρώδης μπορεῖ νὰ ταπεινωθῇ, νὰ χάση τὴν ἐξουσία του.

Σὲ ἕνα τροπάριο τῆς Ἐκκλησίας ψάλλουμε θριαμβευτικά: «θαρσείτω λαὸς τοῦ Θεοῦ καὶ γὰρ Αὐτὸς πολεμήσει τοὺς ἐχθροὺς ὡς παντοδύναμος». Λάβετε θάρρος, ἀδελφοί, μὴ ἀποκάμνετε, μὴ χάνετε τὴν πίστη καὶ τὴν ἐλπίδα σας, γιατί ὁ Χριστός, τὸ θεῖο Βρέφος, μπορεῖ νὰ νικήση τὰ πάντα. Μὴν ἀφήνετε τὴν λεγόμενη οἰκονομικὴ κρίση νὰ σκοτώση τὴν ἐλπίδα, τὴν πίστη καὶ τὴν ἀγάπη γιὰ τὴν ζωή. Ὅπως ἔχει λεχθῇ τὰ Κράτη δὲν πεθαίνουν ἀπὸ πτώχευση, ἀλλὰ ἀπὸ τὴν ἀπελπισία καὶ τὴν ἀπόγνωση τῶν πολιτῶν τους.

Εὔχομαι σὲ ὅλους σας χρόνια πολλά, ἅγιες καὶ εὐλογημένες ἑορτές, μὲ πίστη, δύναμη, ἔμπνευση, αἰσιοδοξία καὶ φῶς.