Στὸ «Briefing News»: Συνθῆκες Χριστουγέννων

Συνέντευξη στὴν ἱστοσελίδα - ἠλεκτρονικὸ πρακτορεῖο εἰδήσεων «Briefing News» (briefingnews.gr), Δεκέμβριος 2011.

Μητροπολίτου Ναυπάκτου κ. Ἱεροθέου

1. Ἐρώτηση: Σεβασμιώτατε, ἡ Ἐκκλησία δὲν βοηθάει ὅσο μπορεῖ ἀλλὰ περιορίζεται σὲ μία συμβολικὴ στήριξη στοὺς ἀναξιοπαθοῦντες, λένε πολλοί. Εἶναι ἔτσι τὰ πράγματα;

Ἀπάντηση: Δὲν ξέρω τί λένε πολλοί, ἀλλὰ ἐγὼ ξέρω ὅτι ἡ Ἐκκλησία εἶναι στήριγμα καὶ ἐλπίδα γι’ αὐτοὺς ποὺ προστρέχουν σὲ αὐτὴν καὶ τὴν ἐμπιστεύονται. Οἱ πολλοὶ κάθονται ἔξω ἀπὸ τὴν Ἐκκλησία καὶ τὴν κρίνουν μὲ τὰ δικά τους κριτήρια καὶ τὶς δικές τους σκέψεις. Ὅλη ἡ ζωὴ τῆς Ἐκκλησίας μὲ τὴν λατρεία, τὴν θεολογία, τὴν ποιμαντική της διακονία εἶναι ἡ παρηγοριὰ τῶν ἀνθρώπων καὶ νοηματοδοτεῖ τὴν ζωή τους. Δίνει φῶς, ζωή, ἐλπίδα, νόημα, προοπτική. Ὅταν κανεὶς ζὴ μέσα στὸν χῶρο της τὰ καταλαβαίνει ὅλα αὐτά. Βεβαίως, ἡ Ἐκκλησία βοηθᾶ καὶ οἰκονομικὰ τοὺς ἀνθρώπους, ἂν καὶ δὲν εἶναι Ὑπουργεῖο Κοινωνικῆς Πρόνοιας. Στοὺς καιροὺς μας ποὺ ἡ Πολιτεία μὲ τὰ ὄργανά της ἔχει ἀπογοητεύσει τὸν λαό, ἡ Ἐκκλησία εἶναι χῶρος πνευματικῆς ὑγείας. Οἱ Κληρικοὶ ποὺ ἔχουν ἰδιαίτερη εὐαισθησία ἐπικοινωνοῦν ὅλη τὴν ἡμέρα μὲ τοὺς ἀνθρώπους, συναναστρέφονται μὲ πολλούς, κυκλοφοροῦν στὰ καταστήματα καὶ τοὺς δημόσιους-κοινωνικοὺς χώρους καὶ βοηθοῦν ποικιλοτρόπως τοὺς ἀνθρώπους.

Οἱ «συμβολικὲς» κινήσεις «ἀγάπης» δὲν γίνονται ἀπὸ τοὺς Κληρικούς, ποὺ ἀσχολοῦνται μὲ τὶς πληγὲς καὶ τὰ τραύματα τῶν ἀνθρώπων, καὶ προσπαθοῦν νὰ τὰ θεραπεύσουν. Δὲν θέλω νὰ ἀναφερθῶ στὰ ἑκατοντάδες Ἱδρύματα ποὺ διαθέτει ἡ Ἐκκλησία, ἀφοῦ εἶναι ὁ μεγαλύτερος φιλανθρωπικὸς φορέας τῆς Πατρίδος μας, ἀλλὰ θέλω νὰ τονίσω ὅτι ὅλοι μας δεχόμαστε τὴν θαλπωρὴ τῆς Ἐκκλησίας, τὸ χάδι τοῦ Θεοῦ. Οἱ Ἐνορίες, τὰ Μοναστήρια, εἶναι χῶροι ἀναψυχῆς. Ἡ θεία Λειτουργία εἶναι κοινωνία μὲ τὸν Θεὸ καὶ τοὺς ἀνθρώπους, εἶναι ἕνα ἀνοιχτὸ παράθυρο τοῦ οὐρανοῦ στὴν γῆ, καὶ ὅταν τὸ πλησιάζουμε παίρνουμε ζωογόνες ἀνάσες. Ὁ ἄνθρωπος δὲν εἶναι μόνο σῶμα, μυαλὸ καὶ αἰσθήσεις, ἀλλὰ ἔχει καὶ ψυχή, ἔχει ὑπαρξιακὲς καὶ πνευματικὲς ἀνάγκες. Μὴν τὰ ἐπιπεδοποιοῦμε ὅλα καὶ μὴν ταυτίζουμε τὴν ὕπαρξη τοῦ ἀνθρώπου μὲ τὴν λογικὴ καὶ τὰ ὑλικὰ ἀγαθά.

2. Ἐρώτηση: Πολλοὶ συνάνθρωποί μας δηλώνουν ὅτι ἀδυνατοῦν νὰ πληρώσουν τὸ χαράτσι γιὰ τὰ ἀκίνητα. Δεδομένου ὅτι δὲν μποροῦν νὰ τὰ βγάλουν πέρα, τί θὰ τοὺς συμβουλεύατε;

Ἀπάντηση: Ἡ Ἐκκλησία εἶναι ἡ μόνη ποὺ δὲν ὁδήγησε τὴν Πατρίδα μας σὲ αὐτὴν τὴν κατάσταση, ἀφοῦ αὐτὸ ποὺ ἐπικρατοῦσε τὰ τελευταῖα χρόνια ἦταν μιὰ φούσκα εὐημερίας καὶ ὑπερκατανάλωσης. Ἀντίθετα, ἡ Ἐκκλησία κηρύττει τὸ Εὐαγγέλιο τοῦ Θεοῦ, ποὺ εἶναι Εὐαγγέλιο ἀσκήσεως καὶ ἐγκρατείας, Εὐαγγέλιο ἐλπίδας καὶ ζωῆς, Εὐαγγέλιο ἀγάπης καὶ φιλανθρωπίας. Ἡ Ἐκκλησία μὲ τὴν προφητική της δύναμη ἐλέγχει κάθε ἀπολυτοποίηση καὶ ἐκκοσμίκευση, κάθε παράβαση καὶ παρακοή, κάθε ὑποκρισία καὶ ψεῦδος. Βέβαια, σήμερα τὸ Κράτος στὴν ἀμηχανία ποὺ τὸ διακρίνει καὶ ἔχοντας ἕνα φοβικὸ σύνδρομο χάνει πολλὲς φορὲς τὸ μέτρο καὶ πέφτει ἐπάνω στοὺς μισθωτοὺς καὶ γενικὰ στὶς ἀδύναμες κοινωνικὰ ὁμάδες τοῦ πληθυσμοῦ. Ἔτσι, γίνονται πολλὲς ἀδικίες. Ἀδικία εἶναι ἡ προτροπὴ γιὰ ὑπερκατανάλωση καὶ οἱ ὑπερβολικὲς δημόσιες σπατάλες, ἀλλὰ ἀδικία εἶναι καὶ ἡ ὑπερβολικὴ καὶ ἀγχώδης φορολογία. Ἐνῷ τὸ Κράτος δὲν ἔχει μηχανισμοὺς εἴσπραξης τῶν φόρων, ἐνῷ δὲν ἔχει κατάλληλα θεσμικὰ ὄργανα γιὰ νὰ πατάξη τὴν φοροδιαφυγή, προσπαθεῖ νὰ εἰσπράξη τοὺς φόρους μὲ τρόπους ἄδικους, ὅπως μέσα ἀπὸ τὸ ἠλεκτρικὸ ρεῦμα ποὺ σήμερα εἶναι ἕνα εἶδος ἀνάγκης. Ἀλλά, ὅπως ἔλεγε ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Θεολόγος, «τὸ βία ὑποτασσόμενον στασιάζει καιροῦ λαβόμενον», δηλαδὴ αὐτὸ ποὺ ὑποτάσσεται μὲ τὴν βία, στασιάζει στὸν κατάλληλο καιρό, ὅταν ξεπερνιοῦνται τὰ μέτρα.

Ἡ Πατρίδα μας θεωρεῖται ἀπὸ τὶς πρῶτες 30 πλούσιες Χῶρες στὸν πλανήτη (ἀκολουθοῦν ἄλλες 170) καὶ ὅμως ἔφθασε σὲ αὐτὴν τὴν κατάσταση, γιατί δὲν ἔχει καλοὺς μηχανισμοὺς εἴσπραξης τῶν φόρων μὲ δικαιοσύνη. Γιὰ παράδειγμα: Πῶς εἶναι δυνατὸν οἱ ἐφοριακοὶ ὑπάλληλοι ποὺ κατὰ τεκμήριο δὲν εἶναι ἀγαπητοὶ στὸν λαό, ἐπειδὴ εἰσπράττουν φόρους, νὰ ψηφίζωνται ἀπὸ τὸν λαὸ λαμβάνοντας μεγάλο ποσοστὸ ψήφων; Καὶ γιατί τὸ Κράτος δὲν θεωρεῖ ἀσυμβίβαστη τὴν θέση τοῦ Ἐφοριακοῦ μὲ τὸ βουλευτικὸ ἀξίωμα; Δὲν εὐθύνεται γι’ αὐτὸ ἡ Πολιτεία; Δὲν δίνει ἕνα μήνυμα στοὺς ἀνθρώπους νὰ ἐπιδιώκουν τὴν φοροδιαφυγή; Μὲ ρωτήσατε νὰ σᾶς πῶ τί θὰ συμβούλευα τοὺς ἀνθρώπους γιὰ τὸ «χαράτσι». Θὰ συμβούλευα τοὺς πολιτικοὺς ἄρχοντες νὰ μὴν προκαλοῦν τοὺς ἀνθρώπους, νὰ μὴν «τοὺς ἀλλάζουν τὰ φῶτα» μὲ τὸ χαράτσι διὰ τῆς ΔΕΗ, ὁ ὁποῖος Ὀργανισμὸς ἔχει σκοπὸ νὰ δίνη φῶς καὶ ὄχι νὰ σκορπᾶ σκοτάδι, νὰ κάνη τοὺς ἀνθρώπους νὰ χαίρωνται, ἔστω καὶ μὲ τὰ ἐλάχιστα ἀγαθὰ ποὺ προσφέρει ἡ τεχνολογία, καὶ νὰ μὴ γίνεται ἐκβιαστικὰ ἕνας εἰσπρακτικὸς μηχανισμός.

Ἀπὸ τὴν ἄλλη μεριὰ ἐγὼ προσωπικά, ὅπως καὶ ἄλλοι τῆς γενιᾶς μου, ἔχουμε ζήσει παρόμοιες περιπτώσεις στὰ μικρά μας χρόνια. Ὅταν ἤμουν περίπου 10 ἐτῶν ἀντιμετώπισα τὸ γεγονὸς ποὺ δὲν εἴχαμε ἠλεκτρικὸ ρεῦμα στὸ σπίτι καὶ διαβάζαμε μὲ λάμπες πετρελαίου καὶ εἶδα τὸν πατέρα μου νὰ φεύγη ἀπὸ τὸ σπίτι αἰφνιδίως γιὰ νὰ ἀποφύγη τὴν προσωποκράτηση, λόγῳ ἀδυναμίας καταβολῆς τῶν φόρων. Δὲν πρέπει ἡ Πολιτεία νὰ μᾶς γυρίζη πίσω 50-60 χρόνια.

3. Ἐρώτηση: Μήπως ἡ οἰκονομικὴ κρίση φέρνει τὸν κόσμο στὴν Ἐκκλησία; Δεδομένου ὅτι οἱ συνάνθρωποί μας σήμερα ἀναζητοῦν ἕνα στήριγμα;

Ἀπάντηση: Σίγουρα οἱ ἄνθρωποι θὰ ἀναζητήσουν στηρίγματα καὶ παρηγοριές. Δὲν τὰ ἀρνοῦμαι αὐτά. Στὶς τρικυμίες ὁ ἄνθρωπος ἀναζητᾶ ναυαγοσῶστες, στὶς θύελλες ἀναζητᾶ κάποιο καταφύγιο καὶ στὸν πόνο παίρνει παυσίπονο. Ἀλλὰ ἡ Ἐκκλησία δὲν ὑπάρχει γιὰ νὰ δίνη μόνον στήριγμα καὶ παρηγοριά. Τότε θὰ λειτουργοῦσε ὡς ψυχοναρκωτικὸ καὶ χαλαρωτικό, θὰ ἦταν «τὸ ὄπιο τοῦ λαοῦ». Ἡ Ἐκκλησία εἶναι γιὰ νὰ δίνη πληρότητα ζωῆς, γιὰ νὰ νοηματοδοτῇ τὸν ἀνθρώπινο βίο, γιὰ νὰ βοηθᾶ τὸν ἄνθρωπο νὰ ἀγαπᾶ τὴν ζωή, νὰ προσφέρη ἐλπίδα καὶ φῶς, νὰ διακατέχεται ἀπὸ θεῖο πόθο καὶ ἀγάπη, γιὰ νὰ ἔχη ὑγιεῖς σχέσεις μὲ τοὺς ἀνθρώπους καὶ μὲ τὸν Θεό, νὰ ἔχη ὁρμὴ γιὰ τὸ ἀγαθό, γιὰ νὰ πεινᾶ καὶ νὰ διψᾶ γιὰ τὴν δικαιοσύνη τοῦ Θεοῦ. Διαβάζουμε τὶς Ἐπιστολὲς ἐκεῖνες τοῦ Ἀποστόλου Παύλου ποὺ εἶναι γραμμένες μέσα στὴν φυλακὴ καὶ θαυμάζουμε γιατί εἶναι γεμᾶτες ἀπὸ χαρὰ καὶ φῶς, ἀπὸ γεύση ἀληθινῆς ζωῆς, ἀπηλλαγμένες ἀπὸ τὴν μιζέρια, τὴν ἀπελπισία καὶ τὰ παράπονα. Τελικά, ὅλος ὁ βίος μας, ἀκόμα καὶ αὐτὴ ἡ κοινωνικὴ ἐλευθερία, παρὰ τὰ θετικά, εἶναι μιὰ φυλακὴ καὶ πρέπει νὰ «ἀναζητοῦμε νόημα ζωῆς καὶ ἐλευθερία σὲ ἕνα στρατόπεδο συγκεντρώσεως», ὅπως εἶναι ὁ τίτλος τοῦ βιβλίου τοῦ Victor Frankl, ὁ ὁποῖος ἔζησε στὰ στρατόπεδα συγκεντρώσεως τοῦ Νταχάου καὶ τοῦ Ἄουσβιτς. Ἡ Ἐκκλησία ὑπάρχει γιὰ νὰ δίνη ζωὴ στὸν κόσμο ἤ, νὰ τὸ πῶ καλύτερα, ὁ κόσμος δημιουργήθηκε ἀπὸ τὸν Θεὸ γιὰ νὰ γίνη Ἐκκλησία καὶ νὰ βρίσκεται μέσα στὸ Φῶς.

4. Ἐρώτηση: Ἡ οἰκονομικὴ κρίση τί ἀντίκτυπο ἔχει στὴν νεολαία; Οἱ νέοι σήμερα πλησιάζουν ἢ ἀπομακρύνονται ἀπὸ τὴν Ἐκκλησία;

Ἀπάντηση: Οἱ νέοι σήμερα δέχονται περισσότερο ἀπὸ τοὺς ἄλλους τὶς συνέπειες τῆς κοινωνικῆς κρίσης. Αὐτὸ μὲ λυπεῖ ἰδιαιτέρως. Δυστυχῶς, ἐμεῖς οἱ μεγαλύτεροι κατασκευάσαμε μιὰ ἄρρωστη κοινωνία, στὴν ὁποία κυριαρχεῖ τὸ συμφέρον, ἡ εὐδαιμονία, τὸ δίκαιο τοῦ ἰσχυροτέρου, ἡ ὑπερκατανάλωση καὶ ἔτσι ὑποχρεώνονται τὰ παιδιὰ νὰ ζήσουν μέσα σὲ αὐτὸ τὸ ἀρρωστημένο περιβάλλον. Κάναμε τὶς οἰκογένειες κλειστές - «πυρηνικὲς οἰκογένειες», ποὺ πολλὲς φορὲς βλέπουν μπροστά τους ἕνα «συναισθηματικὸ διαζύγιο», καὶ τὶς ἐγκαταστήσαμε σὲ σπίτια - «κλουβιά», μὲ τὴν λεγόμενη «οἰκολογικὴ συρρίκνωση», καὶ κάνουμε τοὺς νέους νὰ ἀναπνέουν τὸ δηλητηριασμένο «κοινωνικὸ καυσαέριο» καὶ τοὺς εἴπαμε: «ζῆστε σὲ αὐτὸ τὸ περιβάλλον», χωρὶς ἐλπίδα, χωρὶς ὄνειρα, χωρὶς νόημα ζωῆς, χωρὶς δουλειά. Ποιός εὐθύνεται γι’ αὐτό; Ἡ νεολαία ἢ ἡ «γηραλαία», ποὺ γηράσκει στὴν μιζέρια, τὴν κακοδαιμονία, τὴν ἀδικία; Καὶ τὸ σημαντικὸ εἶναι ὅτι μερικοὶ τῆς λεγόμενης γενιᾶς τοῦ Πολυτεχνείου ποὺ ἀνέλαβαν τὴν ἡγεσία τῆς Χώρας ἔχουν τὸ ποσοστὸ εὐθύνης τους γιὰ τὴν κατάσταση ποὺ ἔφθασε ἡ Πατρίδα μας, ἐνῷ θὰ ἔπρεπε νὰ ὑλοποιήσουν τὰ ὁράματα τῆς γενιᾶς τους.

Ἀπὸ τὴν ἄλλη μεριὰ οἱ νέοι διακρίνονται ἀπὸ τὸ πνεῦμα «τῆς νεοφιλίας» ὅπως ἔλεγε ὁ Λόρεντς, θέλουν κάτι καινούριο, πέρα ἀπὸ τὴν στασιμότητα, καὶ τὸ κάνουν αὐτὸ μὲ τὴν ἐπαναστατικότητα ποὺ διαθέτουν. Οἱ νέοι ἀπὸ τὴν φύση τους εἶναι ἐπαναστάτες καὶ ἔτσι ἀλλάζουν τὰ κοινωνικὰ δεδομένα καὶ βελτιώνονται οἱ καταστάσεις. Αὐτὴ ἡ ἐπαναστατικότητα, ὅσο καὶ ἂν φαίνεται παράξενο, εἶναι ἕνα στοιχεῖο θετικό, εἶναι ἀναζήτηση κάτι ἢ κάποιου, εἶναι ἔξοδος ἀπὸ τὴν φιλαυτία καὶ τὴν ἀπόγνωση, ἀρκεῖ νὰ γίνεται μὲ θετικὸ τρόπο. Ὅταν βλέπω νέους νὰ ἀντιδροῦν στὴν ἐμφάνισή μου ὡς Κληρικοῦ, τὸ ἐκλαμβάνω ὡς κίνηση ἀναζητήσεως καὶ ὡς πρόκληση νὰ τοὺς προσέξω, ὡς προσπάθεια ἀποκτήσεως μιᾶς ἐπικοινωνίας ποὺ τοὺς λείπει. Συνήθως ἡ ἀντίδραση τῶν νέων ἐκφράζει μιὰ κίνηση γιὰ ἀλλαγή, γιὰ βελτίωση, γιὰ ἐπικοινωνία, γιὰ ζωή. Μὴ βλέπουμε σὲ κάθε ἀρνητικὴ κίνηση τὸ κακό. Ἄλλωστε, καὶ τὸ φαινομενικὰ ἀρνητικὸ μποροῦμε μὲ τὴν προσωπική μας ὑγιῆ ἀντιμετώπιση νὰ τὸ μετατρέψουμε σὲ θετικό.

Σὲ αὐτὴ τὴν ἐπαναστατικότητα τῶν νέων μπορεῖ νὰ ἀνταποκριθῇ ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία, ἡ ὁποία ἀπὸ τὴν θεολογία καὶ τὴν ἱστορία της εἶναι ἐπαναστατικὴ ἐναντίον κάθε κατεστημένου, ἀρκεῖ καὶ οἱ Κληρικοὶ καὶ τὰ μέλη τῆς Ἐκκλησίας νὰ μὴν ταυτισθοῦν μὲ τὸ κατεστημένο. Ἡ ἡσυχαστικὴ παράδοση, ὅπως ἐκφράσθηκε ἀπὸ τοὺς ἁγίους τῆς Ἐκκλησίας, εἶναι μιὰ διαρκὴς ἐπανάσταση ποὺ κάνει τὸν ἄνθρωπο πάντα νέο στὸ φρόνημα, τὶς ἐπιθυμίες, τὴν ζωή. Μακάρι νὰ βλέπουμε αὐτὸ τὸ ἐπαναστατικὸ καὶ νεανικὸ πνεῦμα τῆς Ἐκκλησίας, ὅπως τὸ ἐκφράζουν οἱ ἅγιοι.

5. Ἐρώτηση: Ἡ διαφθορὰ στὴν Ἐκκλησία μὲ ἐπίορκους Ἱερεῖς πῶς μπορεῖ νὰ ἀντιμετωπιστῇ;

Ἀπάντηση: Ἡ Ἐκκλησία ἀπὸ τὴν φύση της καὶ τὴν ἀποστολή της πολεμᾶ ἀκατάπαυστα ἐναντίον τῆς διαφθορᾶς τοῦ πνεύματος. Ἡ πτώση τοῦ Ἀδὰμ καὶ τῆς Εὖας ἔφερε στοὺς ἀνθρώπους τὴν φθαρτότητα καὶ τὴν θνητότητα, τὴν διαφθορὰ καὶ τὸν πόνο. Οἱ Πρωτόπλαστοι, μετὰ τὴν ἀπομάκρυνση ἀπὸ τὸν Θεό, φόρεσαν τοὺς δερμάτινους χιτῶνες καὶ ἔχασαν τὴν ἁπλότητα, τὴν ἐλευθερία, τὴν ἀρχοντιά. Καὶ ἔργο τῆς Ἐκκλησίας εἶναι νὰ πολεμᾶ αὐτὴν τὴν διαφθορά, τὴν σκουριὰ τοῦ πνεύματος, ποὺ εἶναι ἡ πιὸ μεγάλη διαφθορά. Ἂν ὅμως ἐννοῆτε καὶ τὴν κοινωνικὴ καὶ οἰκονομικὴ διαφθορά, ὅπως φαίνεται ἀπὸ τὴν ἐρώτησή σας, καὶ αὐτὸ τὸ πολεμᾶ ἡ Ἐκκλησία. Δὲν μπορεῖ κανεὶς νὰ εἶναι μέλος τῆς Ἐκκλησίας, Κληρικὸς ἢ λαϊκός, καὶ νὰ ἀδικῇ, νὰ κλέβη, νὰ φοροδιαφεύγη, νὰ παρανομῇ ποικιλοτρόπως. Ἂν συμβαίνη αὐτό, τότε εἶναι ὑποκριτής, ὅπως οἱ Φαρισαῖοι, καὶ ἰσχύουν τὰ «οὐαὶ» τοῦ Χριστοῦ. Ἂν ὑπάρχουν κάποιοι ἐπίορκοι Ἱερεῖς καὶ Μοναχοὶ ποὺ ἐμπλέκονται στὴν οἰκονομικὴ διαφθορά, στὴν φοροδιαφυγὴ καὶ τὶς παράνομες δραστηριότητες, τότε πρέπει νὰ τιμωροῦνται παραδειγματικά. Δὲν εἶναι δυνατὸν ἐμεῖς ποὺ κηρύττουμε τὴν δικαιοσύνη καὶ τὴν κοινωνικὴ εὐταξία νὰ τὴν καταστρατηγοῦμε. Εἶναι λυπηρὸ ὅταν ἀπὸ ὀρθοδόξους Κληρικοὺς ἐκφράζεται ἡ ἰησουΐτικη ἀρχὴ «ὁ σκοπὸς ἁγιάζει τὰ μέσα». Ἡ ἀλήθεια εἶναι ὅτι τὰ μέσα ποὺ χρησιμοποιοῦμε δίνουν ἀξία καὶ νόημα στὸν σκοπό.

6. Ἐρώτηση: Λέγεται ὅτι ἡ ἐργασιακὴ ἐφεδρεία ἴσως ἐφαρμοστῇ καὶ σὲ μέρος τῶν κληρικῶν. Αὐτὸ τί ἐπίπτωση θὰ ἔχη στὴν λειτουργία τῶν Ναῶν;

Ἀπάντηση: Ὅταν ὁ ἄνθρωπος περνᾶ μιὰ οἰκονομικὴ κρίση καὶ ὅταν ἡ κοινωνία διέρχεται ἀπὸ κοινωνικὴ κρίση, τότε ἀπαιτεῖται αὐτὴ ἡ κατάσταση νὰ ἀντιμετωπισθῇ πνευματικά. Ἄλλωστε, ἡ βάση τῆς οἰκονομικῆς καὶ κοινωνικῆς κρίσης εἶναι ἡ πολιτιστικὴ καὶ πνευματικὴ κρίση. Ἔτσι, πρέπει οἱ Κληρικοὶ νὰ ὑποδεικνύουν στοὺς ἀνθρώπους τὸν ἀποτυχημένο στόχο, νὰ τοὺς ἐμπνέουν ἐλπίδα καὶ αἰσιοδοξία. Στὴν κοινωνία μας ἀπαιτοῦνται ἀντισώματα, ὅπως γίνεται στὸν ἀνθρώπινο ὀργανισμό, προκειμένου νὰ ἀντιμετωπισθοῦν οἱ ἰώσεις καὶ οἱ μικροβιακὲς λοιμώξεις. Ἔπειτα, οἱ Ἱερεῖς εἶναι τὸ κέντρο τοῦ πολιτισμοῦ τοῦ τόπου μας. Ὅταν κλείνουν οἱ Ναοί, τότε σταματᾶ νὰ ὑπάρχη ἕνας πνευματικὸς ἄξονας, παύει νὰ κτυπᾶ ἡ καρδιὰ τοῦ πολιτισμοῦ καὶ τῆς παράδοσης σὲ ἕναν τόπο. Δὲν εἶναι δυνατόν, ὅμως, ἐν ὀνόματι τῆς οἰκονομικῆς κρίσης νὰ διαλύουμε τὶς δυνάμεις τῆς συνοχῆς τῆς κοινωνίας. Θεωρῶ, μάλιστα, ὅτι εἶναι ἀντιφατικὸ ὅταν ἀπὸ τὸ ἕνα μέρος προτρέπουμε τὴν Ἐκκλησία νὰ βοηθήση τοὺς ἀνθρώπους καὶ τὴν κοινωνία στὴν ἀντιμετώπιση τῆς οἰκονομικῆς κρίσης καὶ ἀπὸ τὸ ἄλλο μέρος νὰ ἀποδυναμώνουμε τὰ ὄργανά της. Χρειαζόμαστε τοὺς πολιτιστικοὺς καὶ πνευματικοὺς ἀδένες μέσα στὴν κοινωνία μας. Δὲν πρέπει νὰ εἴμαστε μίζεροι οὔτε ἀκριβοὶ στὰ «πίτουρα» καὶ φτηνοὶ στὸ «ἀλεύρι». Ἡ Ἐκκλησία ὄχι μόνον κρατᾶ τὴν συνοχὴ τῆς κοινωνίας, ἀλλὰ καὶ τὴν νοηματοδοτεῖ.

7. Ἐρώτηση: Τί θὰ κάνετε ἐὰν τεθῇ ἐπίσημα αὐτὸ τὸ θέμα;

Ἀπάντηση: Ὅλα τὰ θέματα, καὶ αὐτὸ ποὺ λέτε, τὰ ἀντιμετωπίζει ἡ Διαρκὴς Ἱερὰ Σύνοδος καὶ ἂν χρειασθῇ θὰ τὸ ἀντιμετωπίση ἡ Ἱεραρχία τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος. Τὸ πολίτευμα τῆς Ἐκκλησίας εἶναι ἱεραρχικῶς συνοδικὸ καὶ συνοδικῶς ἱεραρχικό.

8. Ἐρώτηση: Πλησιάζουν τὰ Χριστούγεννα. Ποιό εἶναι τὸ μήνυμά τους σήμερα;

Ἀπάντηση: Ἡ ἑορτὴ τῶν Χριστουγέννων εἶναι μιὰ σημαντικὴ ἑορτὴ καὶ τὴν ἀναμένουμε μὲ χαρὰ καὶ ἀγάπη. Συνήθως λέμε ὅτι εἶναι οἰκογενειακὴ ἑορτὴ μὲ τὴν γέννηση καὶ τὴν χαρὰ τῆς γεννήσεως. Σκέπτομαι ὅτι κάθε γέννηση συνδέεται μὲ πόνο, καὶ κάθε βίωση τοῦ πόνου εἶναι ὑπόθεση θέασης τῆς ζωῆς μέσα ἀπὸ ἄλλη προοπτική. Ἔτσι, ἡ ψυχολογικὴ καὶ πνευματικὴ γέννηση, ἡ ὡρίμανσή μας, περνᾶ μέσα ἀπὸ τὸν πόνο, ὁ ὁποῖος πόνος θεραπεύει κάθε ἡδονή. Εἶναι χαρακτηριστικὸς ἕνας λόγος τοῦ Ντοστογιέφσκι: «Θέτω ἕνα μάταιο ἐρώτημα: Τί εἶναι προτιμότερο; Ἡ μέτρια εὐτυχία ἢ ὁ ὑψηλὸς πόνος;». Καὶ προτιμοῦσε τὸν πόνο ὡς αἴτιο τῆς ἐλευθερίας. Αὐτὸ σημαίνει ὅτι τὰ Χριστούγεννα ἔχουν ἕνα ὑψηλὸ νόημα ποὺ δὲν μπορεῖ νὰ περικλεισθῇ στὰ φωτάκια, στὸν στολισμὸ τοῦ δένδρου, τὶς ἐκδρομὲς καὶ τὶς αἰσθησιακὲς χαρές. Ὅταν ὁ ἐσωτερικὸς χῶρος μας εἶναι γεμᾶτος ἀπὸ μαυρίλα, εἶναι νεκρὸς ἀπὸ ἐλπίδα, τότε οἱ ἐξωτερικὲς χαρὲς δὲν προσφέρουν τίποτε. Τὸ ὑπαρξιακὸ κενὸ μυρίζει πτωμαΐλα, καὶ χρειαζόμαστε τὸ καινὸ (καινούριο).

Ἔπειτα, τὰ Χριστούγεννα δείχνουν τὸ καθῆκον μσς ποὺ εἶναι πρώτιστη ἀνάγκη μας. Ὁ Χριστὸς γεννήθηκε σὲ μιὰ σπηλιά, σὲ ξένο μέρος, μὲ τὸ μῖσος τῆς ἐξουσίας –τοῦ Ἡρώδη–, ἔγινε ξένος καὶ πρόσφυγας, ἀντιμετώπισε τὴν τραγικότητα τῆς κοινωνίας. Πόσα παιδιὰ στὸν κόσμο σήμερα δὲν γεννιοῦνται καὶ δὲν μεγαλώνουν μέσα στὶς ἴδιες συνθῆκες, ἀκόμη καὶ σὲ Χριστιανικὲς κοινωνίες! Τὸ σκηνικὸ ἐπαναλαμβάνεται, ἡ τραγωδία συνεχίζεται, παρὰ τὰ βερμπαλιστικὰ καὶ συναισθηματικὰ λόγια.

Μέσα σὲ αὐτὴν τὴν τραγικότητα μποροῦμε νὰ προσφέρουμε ὅ,τι καλύτερο ἔχουμε, δηλαδὴ τοὺς λαμπροὺς ὕμνους τῶν ἀγγέλων καὶ τὴν καθαρὴ καρδιὰ τῶν ποιμένων. Ἡ ἑορτὴ τῶν Χριστουγέννων πρέπει νὰ φανερώση τὴν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ πρὸς τοὺς ἀνθρώπους καὶ τὴν τρυφερότητα τῶν ἀνθρώπων πρὸς κάθε ἄλλον ποὺ εἶναι ἀδελφὸς καὶ πονᾶ, ὑποφέρει καὶ ζῆ στὴν ἀπόγνωση. Ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος βάζει στὸ στόμα τοῦ Χριστοῦ τοῦτα τὰ λόγια: «ἐγὼ ἀλήτης διὰ σέ», δηλαδὴ ἔγινα περιπλανώμενος γιὰ σένα. Ἡ λέξη ἀλήτης προέρχεται ἀπὸ τὸ ἀλάομαι-ῶμαι ποὺ σημαίνει περιπλανῶμαι καὶ δείχνει τὴν ἀγάπη Του γιὰ τοὺς ἀνθρώπους.

Ἅς μιμηθοῦμε κι ἐμεῖς αὐτὴν τὴν κενωτικὴ καὶ θυσιαστικὴ ἀγάπη τοῦ Χριστοῦ, ποὺ εἶναι ἡ οὐσία τῆς ἐκκλησιαστικῆς καὶ πνευματικῆς ζωῆς.–