Συνέντευξη τοῦ Μητροπολίτου Ναυπάκτου κ. Ἱεροθέου στὴν «Δάφνη»

Συνέντευξη στὸν κ. Μᾶρκο Μεντζᾶ. Δημοσιεύθηκε στὸ Περιοδικὸ «Δάφνη».

Εὐχαριστοῦμε θερμὰ τὸν Σεβασμιώτατο κ. Ἰερόθεο γιὰ τὴν δεύτερη συνέντευξη ποῦ δέχθηκε νὰ μᾶς παραχωρήση. Ἐπειδὴ γνωρίζουμε καλά, τόσο τὸ μεγάλο φάσμα γνώσεων τοῦ Σεβασμιωτάτου, ὅσο καὶ τὴν ἄνεση νὰ διεισδύη μὲ ἐπιτυχία στὸν πυρῆνα τῶν θεμάτων ποῦ καταπιάνεται, δὲν θὰ τὸν ἀπασχολήσουμε μόνο μὲ θεολογικὰ θέματα.

 ***

1. Ἐρώτηση: Σεβασμιώτατε, ὑπάρχει διαφορὰ μεταξὺ τῆς Ναυπάκτου καὶ τῆς Ναυπακτίας ποῦ συναντήσατε, καὶ τῆς Ναυπάκτου καὶ τῆς Ναυπακτίας ποῦ περιμένατε νὰ συναντήσετε ὅταν γίνατε Μητροπολίτης;

Ἀπάντηση: Ὅπως γνωρίζετε, τελείωσα τὸ ἑξατάξιο Γυμνάσιο στὸ Ἀγρίνιο (1959-1963) καὶ ἀπὸ τότε ἄκουγα γιὰ τὴν Ναύπακτο, τὴν Ναυπακτία καὶ τοὺς Ναυπακτίους. Οἱ Ἀγρινιῶτες ἀγαποῦσαν καὶ μιλοῦσαν μὲ τὰ καλύτερα λόγια γιὰ τὸν Μητροπολίτη Ναυπακτίας καὶ Εὐρυτανίας κυρὸ Χριστοφόρο ποῦ τότε εἶχε πρόσφατα κοιμηθῇ. Ἐπίσης, στὴν Κατασκήνωση τοῦ Ἁγίου Βλασίου, ὡς μαθητής, γνώρισα τὸν τότε Μητροπολίτη Ναυπακτίας καὶ Εὐρυτανίας κυρὸ Δαμασκηνό. Ἀκόμη, ἄκουγα γιὰ τὴν ὀρεινὴ Ναυπακτία ἀπὸ τὸν Διευθυντὴ τοῦ Οἰκοτροφείου τοῦ Ἀγρινίου κ. Ἠλία Ξένο, ποῦ ἀργότερα ἔγινε μοναχὸς στὸ Ἅγιον Ὅρος μὲ τὸ ὄνομα π. Σπυρίδων Νεοσκητιώτης, καὶ ὁ ὁποῖος καταγόταν ἀπὸ τὴν Περίστα τῆς ὀρεινῆς Ναυπακτίας. Ἀλλὰ καὶ στὴν ὑπόλοιπη ζωή μου μάθαινα πολλὲς πληροφορίες γιὰ τὴν Ναυπακτία ἀπὸ τὸν μακαριστὸ Γέροντά μου Μητροπολίτη Ἐδέσσης, Πέλλης καὶ Ἀλμωπίας κυρὸ Καλλίνικο Ποῦλο, τοῦ ὁποίου ἡ καταγωγὴ ἦταν ἀπὸ τὸν Πλάτανο Ναυπακτίας, ἀλλὰ καὶ ἀπὸ τὸν συντοπίτη μοῦ Ἀρχιμ. π. Ἰερόθεο Κατσάνο, Πρωτοσύγκελλο τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Ναυπακτίας καὶ Εὐρυτανίας.

Ὅπως ἀντιλαμβάνεσθε ἐγνώριζα πολλὰ γιὰ τὸν χῶρο αὐτόν, γιὰ τὴν ἱστορία, τὴν ἐξυπνάδα τῶν κατοίκων, τὶς παραδόσεις, χωρὶς νὰ τὸν ἔχω ἐπισκεφθῇ. Καὶ ὅταν ὁ Θεός, διὰ τῆς Ἐκκλησίας, μὲ κατέστησε Μητροπολίτη τῆς ἱστορικῆς καὶ παλαιφάτου αὐτῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως ἐπιβεβαίωσα ὅλες τὶς πληροφορίες ποῦ εἶχα, ἔμαθα καινούρια πράγματα, γιατί γνώρισα ἀξιόλογους ἀνθρώπους, συνδέθηκα μαζί τους, ἔμαθα ἐκ πείρας τὶς παραδόσεις τοῦ τόπου καὶ πολλὰ ἄλλα. Ἄλλωστε, ἡ ζωὴ τῆς περιοχῆς ὁμοιάζει μὲ τὴν γενέτειρά μου Ἤπειρο. Μέσα μου ἔχω πολλὰ στοιχεῖα ἀπὸ τὴν Ἤπειρο καὶ τὴν Ρούμελη. Βέβαια, σήμερα πολλὰ στοιχεῖα ἔχουν ἐν πολλοῖς ἀλλάξει, ἀλλὰ πρέπει νὰ βλέπουμε τὴν παράδοση ὡς μιὰ δυναμικὴ ἐνέργεια καὶ ὄχι ὡς συντήρηση. Ἐπειδὴ ἀγαπῶ πολὺ τὴν Ρωμηοσύνη, γι’ αὐτὸ αἰσθάνομαι εὐλογία ποῦ εἶμαι Μητροπολίτης σὲ ἕνα ζωντανὸ κομμάτι τῆς Ρούμελης, ποῦ ξέρει νὰ συνδυάζη τὴν παράδοση μὲ τὴν σύγχρονη ζωή, τὴν ἐλευθερία τοῦ ἀνθρώπου μὲ τὴν ἑνότητα τῆς κοινωνίας, τὴν συμμετοχὴ στὸν πόνο καὶ τὴν χαρά, τὸν συνδυασμὸ τοῦ αὐθορμητισμοῦ μὲ τὴν δημιουργία. Βέβαια, συναντῶ διάφορα προβλήματα ἀλλὰ πρέπει νὰ μαθαίνουμε στὴν ὑπομονή, γιατί οἱ κρίσεις βοηθοῦν τὸν ἄνθρωπο στὴν ὡρίμανση.

2. Ἐρώτηση: Σεβασμιώτατε, πῶς ἑρμηνεύετε τὸ γεγονὸς ὅτι οἱ Ἕλληνες ἂν καὶ διαθέτουμε δύο φοβερὰ πνευματικὰ ὁπλοστάσια: τὸ ἀρχαῖο ἑλληνικὸ πνεῦμα καὶ τὴν Ὀρθοδοξία, ἐν τούτοις τὰ ἀποτελέσματα δὲν εἶναι τὰ ἀναμενόμενα;

Ἀπάντηση: Χαίρομαι ποῦ ἐπισημάνατε αὐτὰ τὰ δύο μεγάλα πολιτιστικὰ καὶ θεολογικὰ μεγέθη. Οἱ λαοὶ τῆς Εὐρώπης δὲν ἔχουν αὐτὴν τὴν μεγάλη ἱστορία, μὲ τὴν φιλοσοφία, τὸν πολιτισμό, τὴν θεολογία, τὸν κοινοτισμὸ κλπ. Δὲν αἰσθάνομαι μειονεκτικὰ σὲ σύγκριση μὲ τοὺς ἄλλους λαοὺς τῆς Εὐρώπης, γιατί ξέρω ὅτι ὅλα τὰ μεγάλα ρεύματα ποῦ πέρασαν ἀπὸ τὴν Εὐρώπη τὶς δύο τελευταῖες χιλιετίες ἔχουν ἐπηρεασθῇ ἀπὸ τὴν προσωκρατικὴ φιλοσοφία, τὴν κλασικὴ μεταφυσικὴ καὶ τὴν ἑλληνορθόδοξη παράδοση. Βέβαια, ὅλα τὰ πολιτιστικὰ καὶ θεολογικὰ μεγέθη δὲν ἐπιβάλλονται, ἀλλὰ προβάλλονται, δὲν καταργοῦν τὴν ἐλευθερία τοῦ ἀνθρώπου. Ὁ ἄνθρωπος ἔχει τὸ δικαίωμα τῆς ἐπιλογῆς, τῆς προτίμησης, τῆς προαίρεσης. Πάντως, οἱ θησαυροὶ ὑπάρχουν καὶ χρειάζεται κατάλληλο ἔδαφος γιὰ νὰ εὐδοκιμήσουν. Τόσο ὁ Ἑλληνισμὸς ὅσο καὶ ἡ Ὀρθοδοξία ἔχουν μεγάλη δυναμικότητα, θαυμαστὴ διαχρονικότητα καὶ ἰσχυρὴ γονιμότητα. Στὴν ἐποχή μας χρειάζεται νὰ προσεγγισθῇ ὅλος αὐτὸς ὁ πλοῦτος, γιὰ νὰ βλέπουμε τὴν ζωὴ μὲ ἄλλον τρόπο καὶ ἄλλη ματιά. Γιὰ νὰ πᾶμε καλὰ πρέπει νὰ στηρίζουμε ὅλη τὴν προσωπικὴ καὶ κοινωνικὴ ζωὴ στὴν παιδεία μας καὶ τὸν πολιτισμό μας. Αὐτὸ εἶναι θέμα ἐλευθερίας.

3. Ἐρώτηση: Σεβασμιώτατε, ποῦ ὀφείλεται τὸ γεγονὸς ὅτι ἡ ἁρμονικὴ σχέση τοῦ Μοναστηριοῦ τῆς Μεταμορφώσεως Σκάλας μὲ τὴν Μητρόπολη δὲν ἔχει ἀκόμα ἐπιτευχθῇ;

Ἀπάντηση: Ὁ Ἐπίσκοπος κατὰ τὴν παράδοση τῆς Ἐκκλησίας εἶναι διδάσκαλος καὶ Ἰατρὸς ποῦ πρέπει νὰ διδάσκη καὶ νὰ θεραπεύη τὶς ἀρρώστιες τῶν ἀνθρώπων, κυρίως τὴν φιλαυτία, ἀλλὰ καὶ τὶς ἐκκλησιολογικὲς ἀσθένειες. Ὅμως, κάθε ἀρρώστια ἀπαιτεῖ διάθεση καὶ ἀπὸ τὶς δύο πλευρές. Ἐκεῖνα ποῦ πρέπει νὰ τονισθοῦν εἶναι δύο σημεῖα. Πρῶτον, ὅτι ἡ δυσαρμονία αὐτὴ ἄρχισε σχεδὸν ἀπὸ τὴν ὕπαρξη τῆς Ἱερᾶς Μονῆς καὶ τὴν δοκίμασαν τρεὶς (3) Μητροπολῖτες πρὶν ἀπὸ μένα, καὶ αὐτὸ λέει πολλά. Δεύτερον, γύρω ἀπὸ τὴν Ἱερὰ Μονὴ ὑπάρχουν πέντε (5) τοὐλάχιστον δορυφορικὰ Σωματεῖα καὶ Ἑταιρεῖες ποῦ δὲν συνάδουν μὲ τὸ κανονικὸ ἐκκλησιαστικὸ δίκαιο. Τρίτον, ἡ δυσαρμονία εἶναι μεταξὺ Ἱερὰς Μονῆς Μεταμορφώσεως καὶ Ἐκκλησίας. Τὸ θέμα ἔφθασε στὴν Ἱερὰ Σύνοδο, τὰ Συνοδικὰ ὄργανα ἐξέδωσαν πάνω ἀπὸ ἑξῆντα (60) ἀποφάσεις, οἱ ὁποῖες δὲν τηροῦνται ἀπὸ τὴν Ἱερὰ Μονή. Τέταρτον, δὲν ὑπάρχει διαφάνεια στὶς διαχειρίσεις τῆς Ἱερᾶς Μονῆς, δὲν δηλώνονται οἱ ἀπολογισμοί της. Ἂν νομίζουν ὅτι τοὺς ἀδικοῦμε ἅς τοὺς δημοσιοποιήσουν, καθὼς καὶ τῶν Σωματείων τους, γιὰ νὰ δὴ ὁ κόσμος τὸ ἔργο τους. Προσωπικὰ δὲν μπορῶ νὰ καλύψω ἀδιαφάνειες καὶ παράνομες πράξεις. Πάντως, τὸ πρόβλημα εἶναι ὅτι κανένας ὀργανισμὸς στὸ Κράτος δὲν εἶναι αὐτόνομος καὶ ἀνεξάρτητος. Ὅλοι κάπου λογοδοτοῦν καὶ κάπου ἔχουν ἀναφορά. Κατὰ τοὺς Κανόνες τῆς Ἐκκλησίας καὶ τῆς Πολιτείας οἱ Ἐνορίες καὶ τὰ Μοναστήρια ὑπάγονται στὸν Μητροπολίτη. Ἡ ἀναρχία δὲν ἔχει θέση σὲ νόμιμες καὶ κανονικὲς Πολιτεῖες.

4. Ἐρώτηση: Σεβασμιώτατε, γιατί καὶ οἱ θρησκεῖες ἐκεῖνες ποῦ εἶναι ἀνθρώπινα δημιουργήματα, ἐξακολουθοῦν νὰ ὑφίστανται καὶ νὰ ἔχουν ἑκατομμύρια ὀπαδούς;

Ἀπάντηση: Ἡ ἐρώτηση εἶναι εὔστοχη. Ἡ ὀπαδοποίηση δείχνει ἀναμφισβήτητα ἔλλειψη νοημοσύνης, δημοκρατικότητος καὶ πολιτισμοῦ. Ὑπάρχει διαφορὰ μεταξὺ πολίτη καὶ ὀπαδοῦ, μεταξὺ μαθητοῦ καὶ ὀπαδοῦ. Ὁ ὀπαδὸς δὲν ἔχει δική του βούληση, δέχεται τὴν παράνοια ἑνὸς μεσσία, δρὰ μέσα στὸν μυστικισμὸ καὶ τὸν μεσσιανισμὸ τοῦ ἀρχηγοῦ, ἀποδέχεται συνθήματα καὶ πύρινους λόγους ἐμπαθῶν ἡγετῶν καὶ καταλήγει σὲ ἀντικανονικότητες, σὲ ταραχές, καὶ πολλὲς φορὲς ὁ ἴδιος καταλήγει νὰ γίνη ψυχοπαθής, ἂν δὲν ἔχει προηγουμένως τέτοια συμπτώματα. Αὐτὸ τὸ βλέπουμε σὲ σέκτες καὶ σὲ καταστροφικὲς λατρεῖες, πολλὲς φορὲς καὶ σὲ χριστιανικὰ περιβάλλοντα. Αὐτὸ ποῦ λέγω εἶναι ὅτι γιὰ ὅλα τὰ θέματα χρειάζεται ἐνημέρωση, νηφαλιότητα, λογικὴ ἐπεξεργασία, πολιτισμός. Εἰδικὰ στὴν Ἐκκλησία πρέπει νὰ λειτουργοῦμε ὡς μαθητὲς καὶ ὄχι ὡς ὀπαδοί, νὰ σεβόμαστε τὸ συνοδικὸ σύστημα, τοὺς ἱεροὺς κανόνες, διαφορετικὰ λειτουργεῖ ὁ νόμος τῆς πολιτιστικῆς καὶ πνευματικῆς ἀλλοτρίωσης.

5. Ἐρώτηση: Σεβασμιώτατε, τί θὰ πρέπει νὰ ἀλλάξη στὴν διοίκηση τῆς Ἐκκλησίας, γιὰ νὰ ἔχουμε καλύτερα ἀποτελέσματα;

Ἀπάντηση: Νομίζω, ἐκεῖνο ποῦ πρέπει νὰ ἀλλάξη εἶναι ἡ νοοτροπία μας. Νὰ παύσουμε νὰ βλέπουμε τὰ πράγματα ὠφελιμιστικά, ὀπορτουνιστικά, ἀτομικά. Ἡ διοίκηση ἔχει τὰ δικά της προβλήματα, ἀλλὰ τὸ θέμα εἶναι οἱ ἄνθρωποι ποῦ τὴν ἀσκοῦν καὶ οἱ ὁποῖοι πολλὲς φορὲς ἐνεργοῦν κάτω ἀπὸ τὴν ἐνέργεια τῶν παθῶν. Οἱ ἄρρωστοι ἄνθρωποι ἀρρωσταίνουν πιὸ πολὺ τὸ σύστημα καὶ τὸ ἀρρωστημένο σύστημα ἀρρωσταίνει πιὸ πολὺ τοὺς ἀνθρώπους. Γενικά, στὴν Ἐκκλησία ἐκεῖνο ποῦ μπορεῖ νὰ γίνη εἶναι νὰ ἀποδεσμευθῇ ἀπὸ τὶς ἀσφυκτικὲς πιέσεις τοῦ Κράτους καὶ ἀπὸ τὴν παρέμβαση τῶν πολιτικῶν προσώπων. Ἡ πρακτικὴ δείχνει ὅτι δὲν μποροῦν νὰ θεραπευθοῦν νοσογόνα στοιχεῖα, διότι παρεμβαίνουν πολιτικοὶ ποῦ ἐπιδιώκουν τὴν ψηφοθηρία καὶ ἔτσι δὲν ἀφήνουν τὴν Ἐκκλησία νὰ διοικῆται βάσει τῶν ἱερῶν Κανόνων της.

6. Ἐρώτηση: Ποιά ἡ σημασία τῶν ὀνείρων ἀπὸ θεολογικῆς πλευρᾶς;

Ἀπάντηση: Στὴν διδασκαλία τῶν Πατέρων τῆς Ἐκκλησίας μπορεῖ κανεὶς νὰ βρὴ στοιχεῖα ὅτι μερικὰ ἀπὸ τὰ ὄνειρα δείχνουν τὴν ὕπαρξη τῶν παθῶν (ἐγωϊσμοῦ, ὑπερηφάνειας, θυμοῦ κλπ.), ἀκόμη καὶ ἐνοχικῶν καταστάσεων. Ὑπάρχουν καὶ ἐλάχιστα ἀπὸ τὰ ὄνειρα ποῦ εἶναι θεϊκά, δηλαδὴ φανερώσεις τοῦ θελήματος τοῦ Θεοῦ. Ὅμως, ἐκεῖνο ποῦ τονίζουν οἱ Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας εἶναι νὰ μὴ προσέχουμε τὰ ὄνειρα, οὔτε νὰ ἀσχολούμαστε μὲ ὀνειροπολήσεις, ἀλλὰ νὰ βλέπουμε τὴν ζωή, τὴν πραγματικότητα, νὰ ἀγωνιζόμαστε γιὰ τὴν κοινωνικὴ δικαιοσύνη καὶ τὴν μεταμόρφωση τοῦ ἑαυτοῦ μας. Ἐπίσης, νὰ χρησιμοποιοῦμε καλοὺς λογισμούς, ὅπως τὸ συνιστᾶ καὶ ἡ γνωσιακὴ ψυχολογία.

7. Ἐρώτηση: Σεβασμιώτατε, πῶς σχολιάζετε κάποιους ψιθύρους ποῦ ἀκούγονται κατὰ καιροὺς ὅτι ἐνδέχεται νὰ γίνετε ἢ Ἀρχιεπίσκοπος ἢ Μητροπολίτης Θεσσαλονίκης ἢ Ἀρχιεπίσκοπος Ἀμερικῆς;

Ἀπάντηση: Δὲν θέλω νὰ ἀσχολοῦμαι μὲ «ψιθύρους» καὶ «ψιθυριστὰς» ποῦ συνήθως κινοῦνται στὸ σκοτάδι, ἀπρόσωπα, χρησιμοποιῶντας μάσκες καὶ «κουκοῦλες». Ἄλλωστε, αἰσθάνομαι ἀηδία νὰ διαψεύδω συνέχεια «σενάρια» ποὺ γίνονται ἀπὸ «κουκουλοφόρους». Ἦρθα στὴν Ναύπακτο γιὰ νὰ μείνω σὲ αὐτήν. Ἔπειτα, ἐσύ, Μᾶρκο, γνωρίζεις, ἀπὸ τότε ποὺ ἤμασταν συγκάτοικοι στὰ φοιτητικά μας χρόνια, ὅτι δὲν ταυτιζόμουν μὲ τὸ κατεστημένο, ἀλλὰ ἤμουν ἐλεύθερος ἄνθρωπος, ἐπιδίωκα πάντοτε τὸ γνήσιο, τὸ ἀληθινό, τὸ αὐθεντικό. Μὲ ἐνδιέφερε ἡ οὐσία τῶν πραγμάτων, ἡ ἀλήθεια τῆς ζωῆς καὶ ἡ πληρότητα τῆς ὕπαρξης καὶ ὄχι οἱ εὐκαιριακὲς ἀπολαύσεις.–