Οἱ ἀποφάσεις τῆς Ἱεραρχίας τῆς 16ης Νοεμβρίου 2018

Συνέντευξη στήν δημοσιογράφο Μαρίνα Ζιώζιου γιά τήν Ἐφημερίδα «ΕΘΝΟΣ» 25 Νοεμβρίου 2018

τοῦ Μητροπολίτου Ναυπάκτου καί Ἁγίου Βλασίου κ. Ἱεροθέου

1. Ἐρώτηση: Σεβασμιώτατε, ποιά εἶναι ἡ δική σας ἄποψη γιά τό σχέδιο συμφωνίας τῶν 15 σημείων μεταξύ τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος-Κράτους; Εἴχατε ἐνημερωθεῖ γιά τίς συζητήσεις πού γινόντουσαν μεταξύ τοῦ Πρωθυπουργοῦ καί τοῦ Ἀρχιεπισκόπου;

Ἀπάντηση: Ἦταν καρπός πολύχρονων ἤ πολύμηνων συζητήσεων μεταξύ τοῦ Ἀρχιεπισκόπου καί τοῦ Πρωθυπουργοῦ. Γνωρίζω ὅτι τόν Ἀρχιεπίσκοπο πάντα τόν ἀπασχολοῦσε τό θέμα τῆς ἐκκλησιαστικῆς περιουσίας, ὥστε ἡ Ἐκκλησία νά γίνη οἰκονομικά ἀνεξάρτητη. Ἤδη στίς 27 Σεπτεμβρίου κατέθεσε γραπτῶς ὑπόμνημα μέ τήν «προσωπική πρόταση», μέ τήν ὁποία «πρέπει νά ὑπογραφῆ μία νέα σύμβαση Πολιτείας καί Ἐκκλησίας», πού ἔχει τά βασικά σημεῖα τῆς σύμβασης πού ἦρθε στήν ἐπιφάνεια.

Ὅμως, γιά τήν τελική συμφωνία μᾶς ἐνημέρωσε λίγες ἡμέρες πρίν τήν συζήτηση στήν Διαρκῆ Ἱερά Σύνοδο τῆς 6ης Νοεμβρίου 2018 καί τότε τοῦ ἐξέφρασα τίς σοβαρές ἐπιφυλάξεις μου. Παρά ταῦτα, δέν περίμενα ὅτι θά γίνη τόσο σύντομα καί ἐπίσημα ἡ ἀνακοίνωση καί μάλιστα στό pontium ὅπου ὑποδέχεται ὁ Πρωθυπουργός τούς ἀρχηγούς τῶν Κρατῶν.

2. Ἐρώτηση: Ὅλοι μιλοῦν γιά μιά θυελλώδη συνεδρίαση τῆς Ἱεραρχίας τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος τήν περασμένη Παρασκευή. Κάποιοι διάλογοι πού διέρρευσαν, στήν πλειοψηφία τους διαψεύστηκαν. Τί ἀκριβῶς εἰπώθηκε στήν συνεδρίαση καί ποιές ἦταν οἱ ἐνστάσεις τῶν μητροπολιτῶν;

Ἀπάντηση: Ἡ Συνεδρίαση αὐτή δέν ἦταν συνηθισμένη κατά τήν περίοδο τῆς Ἀρχιεπισκοπείας τοῦ Ἱερωνύμου, γιατί καί τό θέμα ἦταν πολύ σοβαρό. Οἱ περισσότεροι διάλογοι πού δημοσιεύθηκαν ἦταν ἤ ἀνύπαρκτοι ἤ ἀλλοιωμένοι. Ἀκούστηκαν καί βαρύτερες ἐκφράσεις. Ὅμως, οἱ Ἱεράρχες ἐξέφρασαν τίς ἀπόψεις τους μέ σεβασμό στόν Ἀρχιεπίσκοπο, τοὐλάχιστον ἔτσι ἰσχυρίζονταν.

Τό πρόβλημα γιά μένα εἶναι ποιός διαρρέει ἀνύπαρκτες ἤ δευτερεύουσες πληροφορίες καί γιά ποιόν σκοπό. Πιθανόν αὐτό, ἐκτός τῶν ἄλλων, εἶναι μέσα στήν νοοτροπία τοῦ «τακτικισμοῦ», πού σημαίνει προβάλλονται ἐλάσσονα ζητήματα καί παραθεωροῦνται τά πρωτεύονται καί βασικά.

3. Ἐρώτηση: Τί λάθη νομίζετε ἔγιναν στό θέμα αὐτό ἀπό πλευρᾶς Πρωθυπουργοῦ καί Ἀρχιεπισκόπου;

Ἀπάντηση: Νομίζω ἔγιναν σοβαρά λάθη τακτικῆς. Δηλαδή, παραθεωρήθηκε τό Οἰκουμενικό Πατριαρχεῖο, ἀγνοήθηκε ἡ Ἐκκλησία τῆς Κρήτης καί οἱ Μητροποίλεις τῶν Δωδεκανήσων καί ὑποτιμήθηκαν τόσο οἱ Ἱεράρχες τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος ὅσο καί οἱ Κληρικοί τούς ὁποίους ἀφοροῦσε τό θέμα, δηλαδή ἀγνοήθηκε τό συνοδικό σύστημα τῆς Ἐκκλησίας καί ἡ ἐπίδραση πού ἔχει αὐτό στόν λαό. Καί, βεβαίως, παραθεωρήθηκε ὅτι ἡ Ἐκκλησία εἶναι ἕνας εὐαίσθητος ὀργανισμός, πού δέν ἐπιδέχεται κομματικές παρεμβάσεις.

4. Ἐρώτηση: Ἡ κυβερνητική πρόταση γιά τήν ἐπικείμενη Συνταγματική Ἀναθεώρηση περιλαμβάνει καί τήν ἀλλαγή τοῦ ἄρθρου 3 πού ἡ Ἑλλάδα μετατρέπεται σέ «οὐδετερόθρησκο» κράτος. Δέν ἔχουμε ἀκούσει τήν ἄποψη τῆς Ἱερᾶς Συνόδου γιά τό συγκεκριμένο ζήτημα. Γιά ποιό λόγο;

Ἀπάντηση: Πολλοί Ἀρχιερεῖς ἔθεσαν αὐτό τό θέμα. Προσωπικά, ἔγραψα γι’ αὐτό καί εἶπα τά σχετικά στήν Ἱεραρχία καί τό θεωρῶ τό σοβαρότερο θέμα, ἀφοῦ τό Ἔθνος μας ποτέ δέν ἦταν οὐδετερόθρησκο, ἀπό τόν Ὅμηρο, τήν προσωκρατική φιλοσοφία, τήν κλασσική μεταφυσική, τήν στωϊκή φιλοσοφία, τόν νεοπλατωνισμό κλπ. Στήν ἀπόφαση τῆς Ἱεραρχίας γίνεται λόγος καί γιά τό θέμα αὐτό ὅταν τονίζεται ὅτι θά συνεχισθῆ ὁ διάλογος σέ θέματα ἀμοιβαίου ἐνδιαφέροντος. Τό ἐρώτημα εἶναι γιατί οἱ δημοσιοφράφοι δέν τό ἀνέδειξαν;

Πάντως ἡ ἀπόφαση δύο Συνεδριάσεων τῆς Ἱεραρχίας (Ὀκτώβριος 2017 καί Ὀκτώβριος 2018) εἶναι νά μή συζητήσουν αὐτό τό θέμα μέ ἐκπροσώπους τῆς Κυβέρνησης, ἀλλά μέ τήν Διακομματική Ἐπιτροπή τῶν Κοινοβουλευτικῶν Κομμάτων.

5. Ἐρώτηση: Ἐκκλησιαστικοί κύκλοι ἐμφανίζουν τήν Ἱεραρχία διχασμένη καί ἀφήνουν ὑπόνοιες γιά τή στάση τοῦ Προκαθημένου τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος. Ταυτόχρονα ὑπάρχουν καί ἱεράρχες πού δέν κρύβουν τή φιλοδοξία τους γιά τή μελλοντική διεκδίκηση τοῦ Ἀρχιεπισκοπικοῦ Θρόνου. Μπορεῖ αὐτό τό ζήτημα νά ὁδηγήσει σέ δυσμενεῖς ἐξελίξεις εἰς βάρος τοῦ Ἀρχιεπισκόπου;

Ἀπάντηση: Δέν νομίζω ὅτι ἡ Ἱεραρχία ἐμφανίσθηκε διχασμένη, ἀντίθετα μέ τήν ὁμόφωνη ἀπόφασή μας ἀποδείξαμε τήν ἑνότητά μας γύρω ἀπό τόν Ἀρχιεπίσκοπο, ἀφοῦ καί ἐκεῖνος ἀποδέχθηκε αὐτήν τήν προσπάθεια πού κάναμε μερικοί ἀπό ἐμᾶς νά βγῆ μιά ἀπόφαση ἑνωτική.

Μιά λεπτομέρεια εἶναι σημαντική. Ὅταν ἀνακοίνωσα τά τρία σημεῖα τῆς ἐνδεχόμενης ἀπόφασης πού ἀπαρτίσαμε μέ πρόταση τοῦ Ἀρχιεπισκόπου μέ τούς Μητροπολίτες Σύρου, Πατρῶν καί Σερρῶν, καί ἔγινε ἀποδεκτή, στήν συνέχεια ἐρώτησα: «Νά προσθέσω καί τό ὁμοφώνως;». Τότε ὅλοι μέ ἐνθουσιασμό ἐπικρότησαν τήν πρόταση.

Ὡς πρός τήν διαδοχή τοῦ Ἀρχιεπισκόπου, θεωρῶ «ἄηθες ἦθος» τό νά ὑπάρχουν, ἄν ὑπάρχουν ἐνσυνειδήτως, τέτοιες «φιλοδοξίες» ὅταν ὁ Ἀρχιεπισκοπικός Θρόνος εἶναι καλυμμένος. Εἶναι λυπηρόν νά χρησιμοποιοῦνται σοβαρά ζητήματα γιά νά ἐκφρασθοῦν τέτοιες «φιλοδοξίες», πού παρατηροῦνται σέ ἄλλους χώρους.

6. Ἐρώτηση: Ὁ Μακαριώτατος δήλωσε ὅτι θά μιλήσει τελευταῖος. Θεωρεῖτε ὅτι αὐτό εἶναι δεῖγμα ἀδυναμίας ἤ ὁ Ἀρχιεπίσκοπος καταγράφει αὐτή τή στιγμή προθέσεις, ἐνστάσεις, ἀντιδράσεις προκειμένου νά διαμορφώσει τή στρατηγική του γιά τήν ἐπιτυχῆ ἔκβαση τοῦ σχεδίου συμφωνίας μέ τήν κυβέρνηση;

Ἀπάντηση: Τήν φράση αὐτή τήν δανείσθηκε ἀπό τόν Μακαριστό Ἀρχιεπίσκοπο Σεραφείμ., ὁ ὁποῖος πράγματι μιλοῦσε τελευταῖος καί αὐτό δέν εἶναι θέμα ἀδυναμίας, ἀλλά συνέσεως. Ὅμως, ὁ Ἀρχιεπίσκοπος Ἱερώνυμος ἦταν ὁ πρῶτος πού συζήτησε τό θέμα μέ τόν Πρωθυπουργό, ἀλλά καί ἐκεῖνος πού συμφώνησε μέ τήν τελική ἀπόφαση τῆς Ἱεραρχίας. Πιθανόν χρησιμοποίησε αὐτήν τήν φράση, ἐπειδή γνωρίζει μερικά πράγματα πού ἐμεῖς ἀγνοοῦμε. Αὐτό θά φανῆ στήν συνέχεια τῶν ἐξελίξεων.

7. Ἐρώτηση: Μετά τή δική σας «κόκκινη γραμμή» γιά τό ζήτημα τῆς ἀλλαγῆς τοῦ τρόπου μισθοδοσίας τῶν κληρικῶν καί τήν ἀπόφαση τῆς κυβέρνησης νά καταθέση σχετικό σχέδιο νόμου πού οὐσιαστικά θά ἀφήνει ἐκτός Δημοσίου τούς κληρικούς πιστεύετε ὅτι ἡ ἐπιτροπή πού θά συγκροτηθεῖ θά κάνει οὐσιαστικό διάλογο μέ τήν κυβέρνηση γιά τήν ἐπίλυση τῆς διαφωνίας αὐτῆς;

Ἀπάντηση: Ἡ ὁμόφωνη ἀπόφαση τῆς Ἱεραρχίας χρησιμοποιεῖ τρία ρήματα: «Νά συνεχισθῆ» ὁ διάλογος, «νά ἀναθέση» στήν Διαρκῆ Ἱερά Σύνοδο γιά νά συγκροτήση τήν Ἐπιτροπή διαλόγου καί «νά ἐμμείνη» στό σημερινό καθεστώς μισθοδοσίας. Ἀσφαλῶς οἱ δύο Ἐπιτροπές ἔχουν νά κάνουν σημαντικό ἔργο σέ ὅλα τά κοινοῦ ἐνδιαφέροντος θέματα, μέσα στά πλαίσια τῆς εἰλικρίνειας καί τῆς ἑνότητος.

8. Ἐρώτηση: Ἡ ἑπόμενη μέρα πῶς βρίσκει τήν Ἱεραρχία τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος καί τί γίνεται ἀπό δῶ καί πέρα;

Ἀπάντηση: Θεωρῶ ὅτι ἡ Ἱεραρχία βγῆκε ἑνωμένη ἀπό αὐτήν τήν κρίση, ἄλλωστε εἶναι γνωστόν ὅτι «ὁ πιό δυνατός ὀργανισμός παράγει καί ὑψηλό πυρετό». Καί εἶναι δυνατός ὀργανισμός, ἀφοῦ ἀποτελεῖται ἀπό δυναμικούς Ἱεράρχες πού γνωρίζουν νομική, ἱστορία, θεολογία καί ἔχουν μεγάλη πείρα. Εὔχομαι, ὅλα αὐτά τά χαρίσματα νά ἐνεργοποιηθοῦν σέ μεγαλύτερο βαθμό γιά τό καλό τῆς Ἐκκλησίας καί τῆς κοινωνίας. Νομίζω ὅτι ἡ Ἱεραρχία πρέπει νά ἀσχολῆται μέ τά μεγάλα θεολογικά καί ἐκκλησιολογικά θέματα, διαφορετικά δέν θά εἶναι ἀξία τῆς ἀποστολῆς της.

9. Ἐρώτηση: Σᾶς ἱκανοποιεῖ ἡ εἰκόνα πού παρουσιάζει αὐτές τίς μέρες ἡ Ἐκκλησία;

Ἀπάντηση: Τό ὅτι ἔγινε μιά «σύγκρουση» μέ τήν Κυβέρνηση σέ αὐτά τά οἰκονομικά θέματα, καί ὄχι στά θεολογικά καί ἐκκλησιολογικά δέν μέ ἱκανοποιεῖ. Τό ὅτι περιορίσθηκε τό ἐνδιαφέρον τῶν δημοσιογράφων στό ποιοί Ἀρχιερεῖς ἀποχώρησαν ἀπό τήν Συνεδρίαση καί ὄχι στό ποιοί παρέμειναν καί ἀγωνίστηκαν γιά νά ληφθῆ ὁμοφώνως ἡ ἀπόφαση τῆς Ἱεραρχίας μέ προβλημάτισε ἔντονα. Τελικά, μέσα ἀπό αὐτόν τόν προβληματισμό μπορεῖ νά προέλθη μιά ὥριμη κατάσταση, γιατί ἰσχύει πάντοτε, σύμφωνα μέ τήν ἡρακλείτεια φιλοσοφία καί τόν λόγο τοῦ Νίκου Πεντζίκη, «ἡ γονιμότητα τοῦ μηδενός» ἤ ἡ ὡριμότητα ἀπό τίς συγκρούσεις.