«Ὁ Διάκονος» - 18 Ἰουλίου 2021 - Γραπτὰ Κηρύγματα Καλοκαιριοῦ 2021

Γραπτὰ Κηρύγματα Καλοκαιριοῦ 2021

Κυριακή, 18 Ἰουλίου.   «Ὁ Διάκονος»

Ὁ Διάκονος εἶναι ὁ πρῶτος βαθμός τῆς Ἱερωσύνης, δηλαδή εἶναι ὁ εἰσαγωγικός βαθμός, πού σημαίνει πρῶτα γίνεται κανείς Διάκονος, ἔπειτα γίνεται Πρεσβύτερος καί στήν συνέχεια λίγοι ἀπό τούς Πρεσβυτέρους ἐκλέγονται Ἐπίσκοποι.

Ἤδη ἀπό τήν ἀρχαία Ἐκκλησία, ὅπως περιγράφεται στίς «Πράξεις τῶν Ἀποστόλων», εἰσάγεται ὁ βαθμός τοῦ Διακόνου. Στό ἕκτο κεφάλαιο τῶν «Πράξεων τῶν Ἀποστόλων» γράφεται ὅτι, ἐπειδή αὐξήθηκε ὁ ἀριθμός τῶν πρώτων μαθητῶν, ἄρχισαν νά ἐμφανίζωνται παράπονα ἀπό τούς ἑλλη-νόφωνους ὅτι παραθεωροῦντο ἀπό τούς ἑβραιόφωνους οἱ χῆρες τους κατά τήν διανομή τῶν καθημερινῶν τροφίμων. Τότε οἱ Ἀπόστολοι θεώρησαν ὅτι δέν ἦταν καλό νά ἀφήσουν τό κήρυγμα τοῦ λόγου τοῦ Θεοῦ καί νά ἀσχολοῦνται μέ τήν διακονία τῶν τραπεζιῶν. Ἔτσι, προέτρεψαν τούς Χριστιανούς νά βροῦν ἑπτά ἄνδρες πού νά εἶναι γεμάτοι ἀπό Ἅγιον Πνεῦμα καί σοφία, τούς ὁποίους αὐτοί θά ὁρίσουν νά κάνουν αὐτό τό ἔργο.

Ὅταν οἱ Χριστιανοί ἄκουσαν αὐτόν τόν λόγο, ἐξέλεξαν ἑπτά ἄνδρες, μεταξύ τῶν ὁποίων συμπεριλαμβανόταν ὁ Στέφανος πού ἦταν «πλήρης πί-στεως καί Πνεύματος Ἁγίου», τούς ὁποίους ἔφεραν μπροστά στούς Ἀποστόλους, οἱ ὁποῖοι ἀφοῦ προσευχήθηκαν ἔβαλαν τά χέρια τους πάνω στά κεφάλια τους (Πράξ. στ΄, 1-6) καί τούς χειροτόνησαν.

Στό γεγονός αὐτό φαίνεται ἡ πρώτη χειροτονία τῶν Διακόνων. Παρατηροῦμε ὅτι οἱ Χριστιανοί, κατά προτροπή τῶν Ἀποστόλων, ἐπιλέγουν καί οἱ Ἀπόστολοι χειροτονοῦν, θέτοντας τά χέρια τους πάνω στά κεφάλια τους, ὁπότε ὑπάρχει σαφέστατη διάκριση τῶν ρόλων μεταξύ τῶν Ἀποστόλων καί τῶν Χριστιανῶν. Δέν ἐπιλέγουν οἱ Ἀπόστολοι γιά νά χειροτονήσουν οἱ Χριστιανοί, οὔτε χειροτονοῦν οἱ Ἀπόστολοι χωρίς τήν ἐπιλογή τῶν Χριστια-νῶν ἔπειτα ἀπό προτροπή τῶν Ἀποστόλων.

Ἔπειτα, καταγράφονται καί τά οὐσιαστικά προσόντα γιά νά γίνη κάποιος Διάκονος, ὅτι δηλαδή πρέπει νά εἶναι «πλήρης Πνεύματος Ἁγίου». Ἄν ἀναλυθῆ τό τί σημαίνει αὐτή ἡ φράση, μπορεῖ νά καταλάβη κανείς πῶς εἰσάγεται κάποιος στήν Ἱερωσύνη. Τό νά ἔχη κάποιος τό Ἅγιον Πνεῦμα καί νά εἶναι «πλήρης Πνεύματος Ἁγίου» σημαίνει ὅτι πρέπει νά ἔχη αἴσθηση τῆς παρουσίας τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, πού ἐκφράζεται μέ μεγάλη ἀγάπη γιά τόν Θεό, μέ νοερά-καρδιακή προσευχή καί μέ θεοπτία.

Αὐτό τό βλέπουμε στόν Πρωτοδιάκονο Στέφανο, ὁ ὁποῖος, ὅταν βρέθηκε μπροστά στό Συνέδριο, εἶδε τήν δόξα τοῦ Θεοῦ, δηλαδή τό Φῶς τοῦ Θεοῦ, καί τόν Χριστό νά στέκεται στά δεξιά τοῦ Πατρός καί τό πρόσωπο αὐτοῦ νά λάμπη ὅπως τό πρόσωπο τοῦ ἀγγέλου (Πράξ. ζ΄, 55-56 καί Πράξ. στ΄, 15).
Ἐπίσης, ἡ ἀνάδειξη τῶν Διακόνων δέν ἦταν μιά πράξη ἐπιλογῆς καί διορισμοῦ, ἀλλά χειροτονίας, πού εἶναι Μυστήριο. Αὐτήν τήν σημασία ἔχει ἡ φράση «οὕς ἔστησαν ἐνώπιον τῶν ἀποστόλων‧ καί προσευξάμενοι ἐπέθηκαν αὐτοῖς τάς χεῖρας» (Πράξ. στ΄, 6).

Βεβαίως, πρέπει νά προσδιορισθῆ ὅτι ὁ σκοπός τῶν χειροτονίας τῶν Διακόνων ἦταν γιά νά διοκονήσουν στήν καθημερινή διανομή τῶν ἀναγκαίων τροφίμων, στήν «διακονία τῶν τραπεζῶν», πού σημαίνει ὅλα τά ἔργα πού γίνονται στήν Ἐκκλησία εἶναι ἱερά καί εὐλογημένα. Καί τό ἔργο τῆς διακονίας στίς ὑλικές ἀνάγκες τῶν Χριστιανῶν ἀπαιτεῖ ἀνθρώπους πού ἔχουν Ἅγιον Πνεῦμα καί πολλές ἄλλες πνευματικές προϋποθέσεις, ὅπως τό βλέπουμε στίς Ἐπιστολές τοῦ Ἀποστόλου Παύλου (βλ. Α΄ Τιμ. γ΄, 8-10).

Ἔτσι, οἱ Διάκονοι διακονοῦν τούς Χριστιανούς, ἀλλά διακονοῦν καί τούς Ἐπισκόπους καί τούς Πρεσβυτέρους. Φυσικά, προστέθησαν καί ἄλλα καθήκοντα, ὅπως νά διακονοῦν στήν Ἁγία Τράπεζα καί νά βοηθοῦν τούς Ἐπισκόπους καί Πρεσβυτέρους στήν θεία Λειτουργία καί στά Μυστήρια τῆς Ἐκκλησίας.

Στήν ἀρχαία παράδοση τῆς Ἐκκλησίας φαίνεται καθαρά ὅτι οἱ Διάκονοι εἶχαν ἔργο διακονικόν, ὅπως γράφεται στίς «Ἀποστολικές Διαταγές». Σύμφωνα μέ αὐτές ὁ Διάκονος δέν εὐλογεῖ, δέν δίνει εὐλογίες, ἀλλά λαμβάνει εὐλογίες ἀπό τόν Ἐπίσκοπο καί τούς Πρεσβυτέρους, οὔτε βαπτίζει, οὔτε προσφέρει τήν θεία Λειτουργία, ἀλλά αὐτός δίνει τήν θεία Κοινωνία στόν λαό. Ὁ Διάκονος δέν ἔχει ἔργο, οὔτε εὐλογία νά προσφέρη θυσία ἤ νά βαπτίζη ἤ νά δίνη μικρή ἤ μεγάλη εὐλογία. Ἔτσι, τό χαρακτηριστικό γνώρισμα τοῦ Διακόνου εἶναι νά ὑπηρετῆ καί νά βοηθᾶ τόν Ἐπίσκοπο στόν λειτουργικό τομέα καί στόν τομέα τῆς φιλανθρωπίας.

Ὁ Διάκονος, ὅπως χαρακτηρίζεται στίς «Ἀποστολικές Διαταγές», εἶναι «ἀκοή καί ὀφθαλμός καί στόμα, καρδία τε καί ψυχή» τοῦ Ἐπισκόπου. Χαρακτηρίζεται ὀφθαλμός τοῦ Ἐπισκόπου, ἐπειδή ἀγρυπνεῖ γιά τήν τήρηση τῆς τάξεως καί τῆς πίστεως. Χαρακτηρίζεται ἀκοή τοῦ Ἐπισκόπου, διότι μεταφέρει στόν Ἐπίσκοπο τά αἰτήματα καί τά παράπονα τῶν πιστῶν. Εἶναι στόμα τοῦ Ἐπισκόπου, ἐπειδή κηρύττει ἀντί αὐτοῦ καί μεταφέρει τίς ἀποφάσεις του στόν λαό. Καί εἶναι ψυχή καί καρδιά τοῦ Ἐπισκόπου, διότι δι’ αὐτοῦ γίνονται αἰσθητές οἱ ἀνάγκες τῶν ἐνδεῶν καί δι’ αὐτοῦ ὁ Ἐπίσκοπος ἀνταποκρίνεται σέ αὐτές.

Σήμερα βλέπουμε τόν Διάκονο νά κάνη τό ἔργο του κατά τήν διάρκεια τῆς θείας Λειτουργίας, κατά τήν ὁποία ἀναφέρει τά αἰτήματα τῶν πιστῶν στόν Θεό, καθώς ἐπίσης ἀναγινώσκει τό ἱερό Εὐαγγέλιο, ὡς διάκονος τοῦ Θεοῦ, ἀλλά καί μεταδίδει τήν θεία Κοινωνία στούς Χριστιανούς πού ἔχουν ἑτοιμασθῆ κατάλληλα γιά νά κοινωνήσουν τοῦ Σώματος καί τοῦ Αἵματος τοῦ Χριστοῦ.

Μεγάλη εἶναι ἡ τιμή νά εἶναι κανείς Διάκονος τοῦ Ἐπισκόπου καί τῶν Πρεσβυτέρων, ἀλλά καί νά διακονῆ τούς πιστούς Χριστιανούς. Ὁ Διάκονος βρίσκεται στό μέσον μεταξύ τοῦ λαοῦ καί τοῦ Ἐπισκόπου καί τῶν Πρεσβυτέρων. Δέν τελεῖ τά Μυστήρια, ἀλλά συμμετέχει καί διακονεῖ στά Μυστήρια, ἰδιαιτέρως στό Μυστήριο τῆς θείας Εὐχαριστίας, ὅπως οἱ Ἄγγελοι. Ἄλλωστε αὐτό δείχνει καί τό ὀράριό του.

Ἐπειδή ὁ Διάκονος διακονεῖ τόν λαό, γι’ αὐτό καί ὁ ἅγιος Ἰγνάτιος ὁ Θεοφόρος γράφει ὅτι εἶναι «εἰς τύπον τοῦ Χριστοῦ», ἐπειδή ὁ Χριστός διακονεῖ τήν σωτηρία τῶν ἀνθρώπων, ἐνῶ ὁ Ἐπίσκοπος εἶναι «εἰς τύπον τοῦ Πατρός».

Στίς ἡμέρες μας ἡ ἔλλειψη πολλῶν Πρεσβυτέρων γιά νά καλύψουν τά ἱερά Θυσιαστήρια τῶν Ἐνοριῶν συνετέλεσε στό νά ὑπάρχη καί ἔλλειψη Διακόνων. Ὅλοι οἱ Κληρικοί πρῶτα γίνονται Διάκονοι, ἀλλά σέ ἕνα σύντομο χρονικό διάστημα ἀνέρχονται στήν βαθμίδα τῶν Πρεσβυτέρων, ὁπότε ὁ βαθμός τοῦ Διακόνου συνήθως θεωρεῖται ὡς ἕνας βαθμός καί χρόνος προετοιμασίας γιά νά γίνη κάποιος Πρεσβύτερος.

Αὐτό συνετέλεσε στό νά ἐκλείψη καί ὁ βαθμός τοῦ ὑποδιακόνου πού ἀνήκει στόν κατώτερο κλῆρο καί δημιουργήθηκε γιά νά ἀναπληρώνη τόν Διάκονο σέ μερικές λειτουργικές πράξεις, ὄχι σέ ὅλες, ἀλλά καί νά βοηθήση τόν Διάκονο στό ἔργο του, ὅπως στήν φύλαξη τῶν θυρῶν, μετά πού ἀποχωροῦσαν οἱ κατηχούμενοι. Γι’ αὐτό ἡ χειροθεσία τοῦ ὑποδιακόνου γίνεται ἐκτός τοῦ Ἱεροῦ Βήματος, ὅπου καί δίνει στόν Ἀρχιερέα νερό νά πλύνη τά χέρια του, γι’ αὐτό ἐκφωνεῖ: «ὅσοι πιστοί». Δηλαδή, ἀφοῦ ἔφυγαν ἀπό τόν Ἱερό Ναό οἱ κατηχούμενοι καί οἱ ἁμαρτήσαντες, παρέμειναν στόν Ναό οἱ πιστοί καί αὐτό τό ἀναγγέλλει ἐπισήμως στόν Ἐπίσκοπο, μέ τό «ὅσοι πιστοί», καί τοῦ προσφέρει τό νερό γιά νά πλύνη τά χέρια του καί νά ἀρχίση ἡ θεία Λειτουργία.
Μεγάλο ἔργο εἶναι τό νά διακονῆ κανείς τόν Θεό καί τούς Χριστιανούς.

Ὁ Μητροπολίτης Ναυπάκτου καὶ Ἁγίου Βλασίου

Ἱερόθεος