«Ὁ Νεωκόρος» - 29 Αὐγούστου 2021 - Γραπτὰ Κηρύγματα Καλοκαιριοῦ 2021

Γραπτὰ Κηρύγματα Καλοκαιριοῦ 2021

Κυριακή, 29 Αὐγούστου 2021 «Ὁ Νεωκόρος»

Στό ὑπηρετικό προσωπικό τῆς Ἐκκλησίας, πού συγκαταλέγεται στόν κατώτερο κλῆρο, εἶναι καί ὁ νεωκόρος, ὁ ὁποῖος εἶναι ὑπεύθυνος γιά τήν τάξη στούς Ἱερούς Ναούς καί τήν καθαριότητά τους. Ὁ Νεωκόρος λέγεται καί κανδηλανάπτης, γιατί ἀνάβει τήν κανδήλα, ἤ λαοσυνάκτης, γιατί παλαιότερα καλοῦσε τούς Χριστιανούς στίς ἀκολουθίες, ἤ κωδωνοκρούστης, ἐπειδή κτυποῦσε τίς καμπάνες, ἤ ἐκκλησιάρχης, ἐπειδή φρόντιζε γιά τήν καλή λειτουργία τῶν Ἱερῶν Ναῶν.

Ἡ λέξη νεωκόρος σημαίνει τόν ὑπηρέτη καί φύλακα τοῦ Ναοῦ. Ἡ λέξη νεώς στήν Ἀττική διάλεκτο δηλώνει τόν ναό, καί τό ρῆμα κορέω σημαίνει καθαρίζω, σαρώνω, ὁπότε νεωκόρος εἶναι αὐτός πού ἐνδιαφέρεται καί ἐπιμελεῖται καί καθαρίζει τόν Ἱερό Ναό.

Στήν ἀρχαία Ἑλλάδα οἱ νεωκόροι εἶχαν μιά ἱερατική ἁρμοδιότητα, ὅπως τό συναντᾶμε στήν Ἔφεσο καί τίς πόλεις τῆς Μικρᾶς Ἀσίας. Εἶναι χαρακτηριστικό ὅτι, ὅταν στήν Ἐφεσο δημιουργήθηκε ταραχή στόν εἰδωλολατρικό ναό ἐπειδή πολλοί ἔγιναν Χριστιανοί ἀπό τό κήρυγμα τοῦ Ἀποστόλου Παύλου, τότε ὁ γραμματέας τῆς Ἐφέσου προκειμένου νά ἠρεμήση τόν ὄχλο εἶπε: «Ἄνδρες Ἐφέσιοι, τίς γάρ ἐστιν ἄνθρωπος ὅς οὐ γινώσκει τήν Ἐφεσίων πόλιν νεωκόρον οὖσαν τῆς μεγάλης θεᾶς Ἀρτέμιδος καί τοῦ Διοπετοῦς;» (Πραξ. ιθ,΄ 35). Δηλαδή, ἡ πόλη τῆς Ἐφέσου ἐθεωρεῖτο «νεωκόρος πόλη», δούλη τῆς θεᾶς Ἀρτέμιδος, φύλακας καί προστάτις τοῦ ναοῦ τῆς Ἀρτέμιδος.

Ἔτσι, στήν ἀρχαία Ἑλλάδα ὁ νεωκόρος, ὡς ἄνθρωπος πού ἐπιμελεῖτο καί φρόντιζε τόν ναό τῶν θεῶν, ἔγινε καί τιμητικός τίτλος διαφόρων πόλεων, ὅπως στήν περίπτωση αὐτή τῆς Ἐφέσου πού ἦταν νεωκόρος τῆς θεᾶς Ἀρτέμιδος.

Στήν Παλαιά Διαθήκη δέν ὑπάρχει ἡ λέξη νεωκόρος, ἄν καί ὑπῆρχε ἡ λέξη νεώς-να ἀλλά σχεδόν παράλληλη ἦταν ἡ λέξη λευΐτης. Οἱ λευΐτες ἦταν μιά τάξη ἱερατική στούς Ἰουδαίους πού προερχόταν ἀπό τόν Λευΐ, τόν υἱό τοῦ Πατριάρχου Ἰακώβ, στήν πραγματικότητα ἦταν οἱ βοηθοί τῶν Ἱερέων, οἱ ὁποῖοι Ἱερεῖς προέρχονταν ἀπό τήν φυλή τοῦ Ἀαρών. Ἔτσι, οἱ λευΐτες ὑπηρετοῦσαν τούς Ἱερεῖς στίς κατώτερες ἐργασίες τοῦ Ναοῦ. Ὑπάρχει δέ βιβλίο στήν Παλαιά Διαθήκη πού ὀνομάζεται Λευϊτικόν.

Ἐκτός ἀπό τούς Ἱερεῖς καί τούς Λευΐτες ὑπῆρχαν στήν Παλαιά Διαθήκη καί ἄλλοι πού ἀσκοῦσαν διάφορες ὑπηρεσίες στόν Ναό, δηλαδή ἦταν οἱ θυρωροί, πού φρόντιζαν νά ὑπάρχη νερό γιά τό πλύσιμο τῶν χεριῶν, καί ἄλλοι, οἱ ὁποῖοι χαρακτηρίζονταν ὡς «δοῦλοι τοῦ Ναοῦ» καί «ὑπηρετοῦντες» στόν Ναό.

Στήν ἀρχαία Ἐκκλησία, μετά τήν λήξη τῶν διωγμῶν καί τήν ἀνοικοδόμηση τῶν Ἱερῶν Ναῶν, ἐμφανίσθηκαν διάφοροι ὑπηρέτες πού ἐκτελοῦσαν τό ἔργο πού κάνουν σήμερα οἱ νεωκόροι. Αὐτοί ὀνομάσθηκαν κηροφόροι, ἐκκλησιάρχες κλπ.

Ἡ Τέταρτη (Δ΄) Οἰκουμενική Σύνοδος στόν δεύτερο Κανόνα της κάνει λόγο γιά «παραμονάριον», ὁ ὁποῖος προφανῶς παρέμενε στόν Ναό καί εἶχε διάφορα καθήκοντα γιά τήν φύλαξη, τήν καθαριότητα τοῦ Ἱεροῦ Ναοῦ, τό ἄναμμα τῆς κανδήλας, τήν φροντίδα γιά τά κεριά κλπ.

Μέσα στά πλαίσια αὐτά ἡ Ἐκκλησία μέ ἀποφάσεις της καθόρισε τήν ὕπαρξη τῶν νεωκόρων, τόν τρόπο τοῦ διορισμοῦ τους, τήν μισθοδοσία τους καί ὅλα τά ἄλλα πού εἶναι κατάλληλα γιά τό ἔργο τό ὁποῖο ἐπιτελοῦν στήν Ἐκκλησία.

Οἱ νεωκόροι εἶναι ἀγαπητοί στούς Χριστιανούς, γιατί ἐνδιαφέρονται στό νά ἐπιλύουν ὅ,τι ἔχει σχέση μέ τήν καλή λειτουργία τῶν Ναῶν καί ἀπό ὅ,τι θυμόμαστε καί ἐμεῖς ἀπό τήν παιδική μας ἡλικία, θέλαμε νά ἔχουμε καλές σχέσεις μέ τούς Νεωκόρους, γιατί αὐτοί φρόντιζαν γιά τό ποιά παιδιά θά γίνουν ἱερόπαιδες, δηλαδή «παπαδάκια».

Σήμερα, μαζί μέ τούς Νεωκόρους εἶναι καί οἱ εὐπρεπίστριες, οἱ ὁποῖες ἐπιμελοῦνται τήν καθαριότητα τῶν Ἱερῶν Ναῶν καί μάλιστα στίς ἡμέρες μας προσλαμβάνονται καί διάφορες εὐλαβεῖς γυναῖκες νά ἐκτελοῦν τό ἔργο τῶν Νεωκόρων. Σέ αὐτήν τήν περίπτωση γίνεται ἰδιαίτερη ἀκολουθία ἀπό τόν Ἐπίσκοπο, ὁ ὁποῖος διαβάζει καί εἰδική εὐχή γιά νά εἰσέρχωνται στό Ἱερό Βῆμα.

Αὐτή, βέβαια, ἡ εὐχή διαβάζεται καί στούς ἄνδρες Νεωκόρους, γιατί τό Ἱερό Βῆμα εἶναι γιά τούς Κληρικούς καί ὅσοι εἰσέρχονται μέσα σέ αὐτό, ἄνδρες καί γυναῖκες, πρέπει νά ἔχουν ἄδεια καί εὐλογία ἀπό τόν Ἐπίσκοπο-Μητροπολίτη.

Στό τέλος τῆς θείας Λειτουργίας στήν ὀπισθάμβωνο εὐχή ὁ Ἱερεύς παρακαλεῖ τόν Θεό: «Ἁγίασον τούς ἀγαπῶντας τήν εὐπρέπειαν τοῦ οἴκου σου». Ὑπάρχουν πολλοί πού ἀγαποῦν τήν εὐπρέπεια τοῦ Οἴκου τοῦ Θεοῦ, τοῦ Ἱεροῦ Ναοῦ, μεταξύ τῶν ὁποίων συγκαταλέγονται οἱ νεωκόροι καί ὅσοι ἐπιμελοῦνται τήν καθαριότητά τους.

Ὁ Ἱερός Ναός εἶναι Οἶκος τοῦ Θεοῦ, καθιερώνεται ὡς τόπος λατρείας ἀπό τούς Ἐπισκόπους, οἱ ὁποῖοι τοποθετοῦν ἱερά λείψανα Μαρτύρων στήν Ἁγία Τράπεζα. Ἔτσι, τρεῖς εἶναι οἱ ἄξονες τῆς ἐκκλησιαστικῆς ζωῆς, ἤτοι ὁ Ἐπίσκοπος, ἡ Ἁγία Τράπεζα καί τά ἱερά λείψανα Μαρτύρων, καί δέν συνιστᾶ ἐκκλησιαστικό ὀρθόδοξο φρόνημα τό ἕνα μόνον ἀπό αὐτά, χωρίς τά ἄλλα δύο.

Μέσα στόν Ἱερό Ναό τελεῖται ἡ θεία Εὐχαριστία, ἀλλά καί τά ἄλλα Μυστήρια. Μέσα στούς Ἱερούς Ναούς γίνονται θαύματα, κατέρχεται ἡ Χάρη τοῦ Θεοῦ. Ὅμως, καί οἱ Ἱεροί Ναοί καθαρίζονται ἀπό τίς σκόνες, ἀπό τήν φθορά τοῦ κτιστοῦ κόσμου, ἀπό τά ὅσα φέρνουν οἱ Χριστιανοί μέσα σέ αὐτούς• οἱ Ἱεροί Ναοί ἀερίζονται γιά νά ἀνανεώνεται ὁ ἀέρας καί νά ὑπάρχη ὀξυγόνο, μέσα στούς Ἱερούς Ναούς εἰσέρχονται διάφορα ἑρπετά, πουλιά, ζωύφια κλπ.

Αὐτό σημαίνει ὅτι ἡ ἄκτιστη Χάρη τοῦ Θεοῦ δέν καθιστᾶ ἄκτιστα, ἄφθαρτα ὅσα ἔχουν τό στοιχεῖο τῆς κτιστότητος, οὔτε μετατρέπει τά ὑλικά στοιχεῖα στούς Ἱερούς Ναούς σέ ἄκτιστα καί ἄφθαρτα. Παραμένει ἡ κτιστότητα, ἡ φθορά, γι’ αὐτό χρειάζονται παρεμβάσεις ἐκ μέρους τῶν Νεωκόρων, τῶν Εὐπρεπιστριῶν οἱ ὁποῖοι καθαρίζουν τούς Ἱερούς Ναούς, ὥστε οἱ Χριστιανοί νά εἰσέρχωνται σέ εὐπρεπῆ χῶρο.

Ἄλλωστε, ἡ ἄκτιστη Χάρη τοῦ Θεοῦ μετέχεται ἀπό ὅλη τήν κτίση ἀναλόγως, γι’ αὐτό ἔχει καί διάφορα ὀνόματα, ὅπως οὐσιοποιός, πού δίνει ζωή σέ ὅλη τήν κτίση, ζωοποιός πού δίνει ζωή στά ὄντα, σοφοποιός πού δίνει λογική καί νοερά ἐνέργεια στόν ἄνθρωπο καί θεοποιός, στήν ὁποία μετέχουν οἱ ἅγιοι καί οἱ ἄγγελοι.

Τῆς οὐσιοποιοῦ καί ζωοποιοῦ ἐνεργείας τοῦ Θεοῦ μετέχουν καί τά ἑρπετά, τά ζωύφια, ἀκόμη καί τά μικρόβια καί οἱ ἰοί. Αὐτό δέν σημαίνει ὅτι αὐτά παύουν νά μολύνουν τήν κτίση. Οἱ ἄνθρωποι μετέχουν τῆς οὐσιοποιοῦ, ζωοποιοῦ καί σοφοποιοῦ ἐνεργείας τοῦ Θεοῦ, καθώς, ἐπίσης μετέχουν ἀναλόγως τῆς καθαρτικῆς, φωτιστικῆς καί θεοποιοῦ ἐνεργείας τοῦ Θεοῦ.

Ὅποιοι ὁμιλοῦν γενικῶς γιά τήν ἄκτιστη ἐνέργεια τοῦ Θεοῦ πού εἶναι σέ ὅλη τήν κτίση, χωρίς νά κάνουν διάκριση γιά τό ποιά ἐνέργεια ἐννοοῦν, τότε ὑποπίπτουν στήν ἀντορθόδοξη διδασκαλία τοῦ πανθεϊσμοῦ.

Ἀφοῦ οἱ ἄνθρωποι, καί μάλιστα οἱ ἅγιοι, πού εἶναι ζωντανά μέλη τοῦ σώματος τοῦ Χριστοῦ καί Ναός τοῦ Θεοῦ τοῦ ζῶντος, μολύνονται ἀπό ἀσθένειες, μικρόβια καί ἰούς, καί πεθαίνουν, δέν εἶναι δυνατόν νά πιστεύη κανείς ὅτι δέν ὑφίστανται τήν φθορά οἱ Ναοί τοῦ Θεοῦ πού εἶναι κατασκευασμένοι ἀπό τά ὑλικά στοιχεῖα τῆς κτιστῆς δημιουργίας.

Βεβαίως, μερικές φορές γίνονται θαύματα ἐντός τῶν Ἱερῶν Ναῶν, ὁ Θεός ἐνεργεῖ κατά διαφορετικό τρόπο ἀπό ὅ,τι λειτουργεῖ ἄλλες φορές, ἀλλά αὐτό δέν σημαίνει ὅτι γίνονται πάντοτε θαύματα, καί ὅτι δέν ὑπάρχουν καί στούς Ναούς τά στοιχεῖα τῆς κτιστότητος καί τῆς φθαρτότητος. Ἄλλωστε, ἀφοῦ ὁ διάβολος εἰσέρχεται μέσα στούς Ναούς καί βάζει διάφορους σατανικούς λογισμούς στούς ἐκκλησιαζομένους καί στούς Κληρικούς, αὐτό σημαίνει ὅτι μποροῦν νά εἰσέρχωνται στούς Ναούς καί τά μικρόβια καί οἱ ἰοί.

Μέ τήν εὐκαιρία αὐτή θά πρέπει νά προσευχόμαστε νά ἁγιάζη ὁ Θεός «τούς ἀγαπῶντας τήν εὐπρέπειαν τοῦ Οἴκου Του», μεταξύ τῶν ὁποίων τούς Νεωκόρους καί ὅσους συμβάλλουν στήν καθαριότητα καί τήν εὐπρέπεια τοῦ Οἴκου τοῦ Θεοῦ.

Ὁ Μητροπολίτης Ναυπάκτου καὶ Ἁγίου Βλασίου

Ἱερόθεος