Γραπτὸ Κήρυγμα: Ἡ ἡμέρα Δευτέρα

Κυριακή 21 Ἰουλίου

Ἡ Δευτέρα εἶναι ἀφιερωμένη ἀπό τήν Ἐκκλησία μας στούς ἀγγέλους, οἱ ὁποῖοι δημιουργήθηκαν ἀπό τόν Θεό πρίν τήν δημιουργία τῆς κτίσεως καί τοῦ ἀνθρώπου. Γνωρίζουμε, δηλαδή, ἀπό τήν Ἁγία Γραφή καί τήν παράδοση τῆς Ἐκκλησίας μας ὅτι ὁ Θεός πρῶτα δημιούργησε τόν νοερό κόσμο, τούς ἀγγέλους, ὕστερα δημιούργησε τόν αἰσθητό κόσμο καί τέλος τόν ἄνθρωπο, ὁ ὁποῖος ἀποτελεῖται ἀπό νοερό καί αἰσθητό, καί ἀποτελεῖ τήν περίληψη ὅλης τῆς δημιουργίας.

Στό βιβλίο τοῦ Ἰώβ γράφεται: «Ὅτε ἐγενήθησαν ἄστρα, ᾔνεσάν με φωνῇ μεγάλῃ πάντες ἄγγελοί μου» (Ἰώβ, λη΄, 7), πού σημαίνει ὅτι, ὅταν ὁ Θεός δημιούργησε τά ἀστέρια, τόν ἥλιο καί τήν σελήνη, τότε τόν ὕμνησαν οἱ ἄγγελοί Του. Δηλαδή οἱ ἄγγελοι ἦταν τό πρῶτο δημιούργημα τοῦ Θεοῦ, καί δέν ἔχουν σώματα, γι’ αὐτό λέγονται ἀσώματοι, ἀποτελοῦνται μόνον ἀπό νοῦ καί λέγονται νοερά ὄντα.

Αὐτούς τούς ἀγγέλους ἑορτάζουμε κάθε Δευτέρα καί τό Ἀπολυτίκιο πού ψάλλουμε εἶναι: «Τῶν οὐρανίων στρατιῶν ἀρχιστράτηγοι, δυσωποῦμεν ὑμᾶς ἡμεῖς οἱ ἀνάξιοι, ἵνα ταῖς ὑμῶν δεήσεσι τειχίσητε ἡμᾶς, σκέπῃ τῶν πτερύγων τῆς ἀΰλου ὑμῶν δόξης, φρουροῦντες ἡμᾶς προσπίπτοντας ἐκτενῶς καί βοῶντας. Ἐκ τῶν κινδύνων λυτρώσασθε ἡμᾶς, ὡς ταξιάρχαι τῶν ἄνω Δυνάμεων».

Στό Ἀπολυτίκιο αὐτό γίνεται λόγος γιά τούς ἀρχιστρατήγους τοῦ νοεροῦ «στρατοῦ» τοῦ οὐρανοῦ, τούς ὁποίους ἐμεῖς οἱ ἀνάξιοι παρακαλοῦμε νά μᾶς προστατεύουν μέ τίς πτέρυγες τῆς ἀΰλου δόξης τους, ἐπειδή μετέχουν τῆς δόξης τοῦ Θεοῦ, νά μᾶς φρουροῦν καί νά μᾶς λυτρώνουν ἀπό τούς διαφόρους κινδύνους, ἐπειδή εἶναι ταξιάρχες τῶν Δυνάμεων τοῦ οὐρανοῦ.

Ὁ ἱερός ὑμνογράφος τούς παρομοιάζει μέ ἕναν οὐράνιο στρατό. Ὅπως στόν ἐπίγειο στρατό ὑπάρχουν διαβαθμίσεις, ἔτσι ὑπάρχουν διαβαθμίσεις στούς ἀγγέλους, στόν οὐράνιο στρατό.

Ὁ Ἀπόστολος Παῦλος στήν πρός Κολοσσαεῖς ἐπιστολή του ὑμνεῖ τόν Χριστό ὁ Ὁποῖος ὡς Υἱός τοῦ Θεοῦ εἶναι «εἰκών τοῦ Θεοῦ τοῦ ἀοράτου, πρωτότοκος πάσης κτίσεως» καί ὅλα τά ὄντα ἦλθαν στήν ὕπαρξη δι’ αὐτοῦ «τά ἐν τοῖς οὐρανοῖς καί τά ἐπί τῆς γῆς, τά ὁρατά καί τά ἀόρατα εἴτε θρόνοι εἴτε κυριότητες εἴτε ἀρχαί εἴτε ἐξουσίαι» καί Αὐτός εἶναι «ἡ κεφαλή τοῦ σώματος τῆς Ἐκκλησίας» (Κολ. α΄, 13-18).

Καί τό γράφει αὐτό ὁ Ἀπόστολος Παῦλος, διότι τότε στίς Κολοσσές ὑπῆρχαν μερικοί πού ἀκολουθοῦσαν «τήν θρησκεία τῶν ἀγγέλων», δηλαδή λάτρευαν τούς ἀγγέλους, ἀγνοώντας τόν Χριστό, πού εἶναι ὁ δημιουργός τῶν ἀγγέλων. Αὐτοί οἱ ἄνθρωποι, ἀκολουθώντας τήν «θρησκεία τῶν ἀγγέλων», βυθίζονταν σέ ψεύτικα ὁράματα καί ὑπερηφανεύονταν μέ τό μυαλό τους πού ἦταν ὑποδουλωμένο στήν ἁμαρτία, καί δέν ἦταν ἑνωμένοι μέ τόν Χριστό, πού εἶναι ἡ κεφαλή τῆς Ἐκκλησίας καί ὁ δημιουργός τῶν ἀγγέλων (Κολ. β΄, 18-19).

Ὁ ἅγιος Διονύσιος ὁ Ἀρεοπαγίτης, μαθητής τοῦ Ἀποστόλου Παύλου, σέ ἕνα περίφημο σύγγραμμά του μέ τίτλο «περί οὐρανίου Ἱεραρχίας», ταξινομεῖ τούς οὐρανίους νόες, τούς ἀγγέλους, σέ τρεῖς τριάδες, πού, ὅπως γράφει, εἶναι τρεῖς διακοσμήσεις καί σέ κάθε διακόσμηση ὑπάρχουν τρεῖς τάξεις τῶν οὐρανίων νόων.

Στήν πρώτη διακόσμηση ἀνήκουν οἱ Θρόνοι, τά Χερουβείμ καί τά Σεραφείμ, πού εἶναι πλησιέστεροι στόν Τριαδικό Θεό• στήν δεύτερη διακόσμηση, μετά τήν πρώτη, ἀνήκουν οἱ Κυριότητες, οἱ Δυνάμεις καί οἱ Ἐξουσίες, πού εἶναι στό μέσον• καί στήν τρίτη διακόσμηση, πού εἶναι πλησιέστεροι σέ ἐμᾶς, εἶναι οἱ Ἀρχές, οἱ Ἀρχάγγελοι καί οἱ Ἄγγελοι.

Ἔτσι, ἡ ὑψηλότερη τριάδα τῶν διακοσμήσεων ὑπηρετεῖ τόν Θεό καί μυσταγωγεῖ τήν ἑπομένη τριάδα τῶν ἀγγέλων καί ἀπό ἐκεῖ μεταβιβάζεται ἡ δόξα στήν κατώτερη τριάδα τῶν ἀγγέλων πού βρίσκεται πλησίον μας, γι’ αὐτό καί ὁ ἀρχάγγελος Γαβριήλ ὑπηρέτησε τό μυστήριο τῆς ἐνανθρωπήσεως τοῦ Υἱοῦ καί Λόγου τοῦ Θεοῦ, καί οἱ ἄγγελοι ὕμνησαν τήν γέννησή Του καί ὑπηρέτησαν τό ὅλο ἔργο τῆς θείας οἰκονομίας Του.
Αὐτό τό βλέπουμε ἔντονα στό βιβλίο τῆς Ἱερᾶς Ἀποκαλύψεως, στό ὁποῖο περιγράφεται ἀπό τόν Εὐαγγελιστή Ἰωάννη, ἡ οὐράνια θεία Λειτουργία πού εἶδε, στήν ὁποία οἱ ἄγγελοι ἔψαλλαν στόν Χριστό τό «ἀλληλούϊα» (Ἀπ. ιθ΄, 1-3).

Μάλιστα στήν θεία Λειτουργία πού τελεῖται στούς Ἱερούς Ναούς, οἱ Ἱεροψάλτες ψάλλουν τόν ὕμνο τῶν ἀγγέλων, ὅπως τό εἶδε ὁ Προφήτης Ἡσαΐας τό: «Ἅγιος, ἅγιος, ἅγιος, Κύριος Σαβαώθ, πλήρης ὁ οὐρανός καί ἡ γῆ τῆς δόξης σου, ὠσαννά ἐν τοῖς ὑψίστοις, εὐλογημένος ὁ ἐρχόμενος ἐν ὀνόματι Κυρίου, ὠσαννά ὁ ἐν τοῖς ὑψίστοις».

Στήν θεία Λειτουργία τοῦ Ἱεροῦ Χρυσοστόμου ὁ Ἱερεύς εὐχαριστεῖ τόν Θεό, ἐπειδή τόν ἀξιώνει νά ἐπιτελῆ αὐτήν τήν θεία Λειτουργία, «καίτοι σοι παρεστήκασι χιλιάδες ἀρχαγγέλων καί μυριάδες ἀγγέλων, τά Χερουβίμ καί τά Σεραφίμ, ἑξαπτέρυγα, πολυόμματα, μετάρσια, πτερωτά, τόν ἐπινίκιον ὕμνον ἄδοντα, βοῶντα, κεκραγότα καί λέγοντα, ἅγιος, ἅγιος, ἅγιος Κύριος Σαβαώθ...» κλπ.

Στήν θεία Λειτουργία τοῦ Μεγάλου Βασιλείου, καί μάλιστα στήν εὐχή τήν ὁποία ἀπευθύνει ὁ Ἱερεύς στόν Θεό, γράφεται ὅτι Αὐτόν τόν Θεό αἰνοῦν «ἄγγελοι, ἀρχάγγελοι, θρόνοι, κυριότητες, ἀρχαί, ἐξουσίαι, δυνάμεις καί τά πολυόμματα χερουβίμ» καί στόν Θεό παρίστανται κυκλικῶς τά Σεραφείμ, τά ὁποῖα ἔχουν ἕξ πτερά, καί μέ τά δύο καλύπτουν τό πρόσωπό τους, μέ τά ἄλλα δύο καλύπτουν τά πόδια τους καί μέ τά ἄλλα δύο πετοῦν καί ὑμνοῦν τόν τρισάγιον ὕμνο.

Βεβαίως, οἱ ἄγγελοι εἶναι νοερά ὄντα, δέν ἔχουν σώματα ὑλικά, ἀλλά αὐτά πού βλέπουν οἱ ἅγιοι ὡς σῶμα εἶναι ἡ δόξα τοῦ Θεοῦ πού τούς περιβάλλει καί ἡ συνεχής κινητικότητά τους, καί, βεβαίως, ἡ ἐμφάνισή τους μέ αὐτήν τήν μορφή ἀνήκει στήν λεγόμενη συμβολική θεολογία.

Αὐτά τά νοερά πνεύματα, τούς ἀγγέλους, ἑορτάζουμε κάθε Δευτέρα, ἐπειδή ὑπούργησαν τό μυστήριο τῆς θείας Οἰκονομίας, δοξολογοῦν τόν Θεό καί ὑπηρετοῦν καί ἐμᾶς γιά τήν σωτηρία μας, ἰδιαιτέρως ὁ φύλακας ἄγγελος πού ἔχει ὁ καθένας μας. Γι’ αὐτό στό Ἐξαποστειλάριο τῆς Δευτέρας ψάλλουμε: «Ὁ οὐρανόν τοῖς ἄστροις κατακοσμήσας ὡς Θεός, καί διά τῶν σῶν ἀγγέλων πᾶσαν τήν γῆν φωταγωγῶν, Δημιουργέ τῶν ἀπάντων, τούς ἀνυμνοῦντας σε σῶζε».

Ὁ Μητροπολίτης
+ Ὁ Ναυπάκτου καί Ἁγίου Βλασίου
Ἱερόθεος