Γραπτὸ Κήρυγμα: Ἡ ἡμέρα Τρίτη

Κυριακή 28 Ἰουλίου

Ἡ τρίτη ἡμέρα τῆς Ἑβδομάδας ἔχει ἀφιερωθῆ ἀπό τήν Ἐκκλησία μας στόν Τίμιο Πρόδρομο, τόν ἅγιο Ἰωάννη τόν Βαπτιστή, πού εἶναι ἕνα σημαντικό πρόσωπο στήν Ἐκκλησία μας, διότι συνδέεται μέ τόν Χριστό, ἦταν ἐξάδελφος τοῦ Χριστοῦ. Ὁ ἅγιος Ἰωάννης χαρακτηρίζεται ὡς Πρόδρομος, διότι προηγήθηκε τοῦ Χριστοῦ καί ἑτοίμασε τόν δρόμο γιά τήν ἔλευσή Του μέ τό κήρυγμα τῆς μετανοίας, καθώς ἐπίσης χαρακτηρίζεται Βαπτιστής, διότι ἀξιώθηκε νά βαπτίση τόν Χριστό.

Τό Ἀπολυτίκιο τῆς ἡμέρας εἶναι γνωστό, ἀλλά καί πολύ ἰδιαίτερο. Ψάλλουμε: «Μνήμη δικαίου μετ’ ἐγκωμίων, σοί δέ ἀρκέσει ἡ μαρτυρία τοῦ Κυρίου Πρόδρομε• ἀνεδείχθης γάρ ὄντως καί προφητῶν σεβασμιώτερος, ὅτι καί ἐν ρείθροις βαπτίσαι κατηξιώθης τόν κηρυττόμενον. Ὅθεν τῆς ἀληθείας ὑπεραθλήσας, χαίρων εὐηγγελίσω καί τοῖς ἐν ἅδῃ, Θεόν φανερωθέντα ἐν σαρκί, τόν αἵροντα τήν ἁμαρτίαν τοῦ κόσμου, καί παρέχοντα ἡμῖν τό μέγα ἔλεος».

Θά γίνη μιά μικρή ἀνάλυση αὐτοῦ τοῦ Ἀπολυτικίου, διότι μέσα σέ αὐτό περικλείεται ὅλη ἡ ζωή, ἡ πολιτεία καί τό ἔργο τοῦ ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Προδρόμου.

Κατ’ ἀρχάς στό Ἀπολυτίκιο ὑπενθυμίζεται τό χωρίο ἀπό τίς «Παροιμίες Σολομῶντος», «μνήμη δικαίων μετ’ ἐγκωμίων, ὄνομα δέ ἀσεβοῦς σβέννυται» (Παρ. ι΄, 7), δηλαδή, ἡ ἐνθύμηση τῶν δικαίων γίνεται μέ ἐγκώμια τῶν ἀνθρώπων, ἐνῶ τό ὄνομα τοῦ ἀσεβοῦς σβήνει.

Αὐτό τό χωρίο τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης προσαρμόζεται στόν ἅγιο Ἰωάννη τόν Πρόδρομο, μέ τήν ἔννοια ὅτι αὐτός δέν ἔχει ἀνάγκη ἀπό ἐγκώμια τῶν ἀνθρώπων, ἀφοῦ εἶναι ἀρκετή ἡ μαρτυρία τοῦ Κυρίου. Ὁ ἴδιος ὁ Χριστός ἐπήνεσε τόν ἅγιο Ἰωάννη στούς Μαθητές Του μέ πολλά λόγια, ἰδίως μέ τόν λόγο: «Ἀμήν λέγω ὑμῖν, οὐκ ἐγήγερται ἐν γεννητοῖς γυναικῶν μείζων Ἰωάννου τοῦ βαπτιστοῦ» (Ματθ. ια΄, 11). Ὅταν, λοιπόν, μακαρίζεται κανείς ἀπό τόν ἴδιο τόν Χριστό, τί χρειάζεται ἄλλους ἐπαίνους καί μακαρισμούς ἀπό ἀνθρώπους;

Ἔπειτα, στό Ἀπολυτίκιο αὐτό τονίζεται ὅτι ὁ ἅγιος Ἰωάννης ἀναδείχθηκε πραγματικά σεβασμιώτερος ἀπό ὅλους τούς Προφῆτες, ἐπειδή ἀξιώθηκε νά βαπτίση στά ρεῖθρα τοῦ Ἰορδάνου τόν Χριστό, ὁ Ὁποῖος κήρυττε τήν ἀλήθεια. Ὀνομάζεται Προφήτης καί μάλιστα εἶναι ὁ τελευταῖος ἀπό τούς Προφῆτες τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης καί ὁ πρῶτος Προφήτης τῆς Καινῆς Διαθήκης. Ἔζησε στό μεταίχμιο μεταξύ τῶν Προφητῶν τῆς Παλαιᾶς καί τῆς Καινῆς Διαθήκης.

Τό σημαντικό εἶναι ὅτι οἱ Προφῆτες στήν Παλαιά Διαθήκη ἔβλεπαν τόν Κύριο τῆς Δόξης, χωρίς σῶμα, ἐνῶ ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Πρόδρομος εἶδε τόν Κύριο τῆς Δόξης μέ σῶμα, Τόν ἀνεγνώρισε ἀμέσως μετά τήν σύλληψή Του στήν κοιλία τῆς Θεοτόκου καί «ἐσκίρτησε ἐν ἀγαλλιάσει» στήν κοιλία τῆς μητέρας του Ἐλισάβετ. Ἔπειτα, ἀξιώθηκε νά βαπτίση τόν σεσαρκωμένο Κύριο τῆς Δόξης καί νά γνωρίση πρῶτος αὐτός τό μυστήριο τοῦ Τριαδικοῦ Θεοῦ, τοῦ Πατρός, τοῦ Υἱοῦ καί τοῦ Ἁγίου Πνεύματος.

Ἔπειτα, μαρτύρησε γιά τήν ἀλήθεια, ἐλέγχοντας τόν Ἡρώδη γιά τήν ἁμαρτία πού διέπραξε νά παντρευτῆ τήν γυναίκα τοῦ ἀδελφοῦ του, καί στήν συνέχεια μετά τόν μαρτυρικό θάνατό του κατέβηκε στόν Ἅδη, ὅπου κήρυξε ὅτι ἐνηνθρώπησε ὁ Θεός, Αὐτός πού αἵρει τίς ἁμαρτίες τοῦ κόσμου καί παρέχει στούς ἀνθρώπους τό μέγα ἔλεος.

Μεγάλο, ὄντως, τό ἔργο τοῦ ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Προδρόμου. Εἶναι ἔργο θεολογικό, τό νά κηρύττη στούς ἀνθρώπους τό μυστήριο τῆς ἐνανθρωπήσεως τοῦ Υἱοῦ καί Λόγου τοῦ Θεοῦ, καί τό ἴδιο νά κάνη καί σέ αὐτούς πού βρίσκονται στόν Ἅδη, δηλαδή στούς ἄλλους Προφῆτες καί Δικαίους τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης πού ἦταν στόν Ἅδη. Ἔτσι, ἀνεγνώρισε τόν Χριστό ἐν σαρκί, ἔγινε Πρόδρομος τοῦ Χριστοῦ, ἀλλά ἔγινε καί Προφήτης τῶν Προφητῶν καί Δίκαιος τῶν Δικαίων τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης.

Ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς γράφει ὑπέροχα γιά τόν Ἰωάννη τόν Πρόδρομο. Ἀφοῦ ὁ ἅγιος Ἰωάννης «συνελήφθη μέ τόσες καί τόσο μεγάλες ἐπαγγελίες, πρίν ἀκόμη γεννηθῆ χρίεται προφήτης», ἐπειδή ἀνεγνώρισε τόν Χριστό μόλις Ἐκεῖνος συνελήφθη στήν Παναγία, «καί μεταδίδει τό χάρισμα στήν μητέρα του» καί «φθάνει νά ξεπερνᾶ τήν τελειότητα» τῶν Προφητῶν Ἡσαΐα καί Ἠλία, ἐνῶ ἀκόμη ἦταν ἔμβρυο. Γι’ αὐτό «καί πρίν ἀκόμη γνωρίση τόν κόσμον, ὡς ἔμβρυον, ἦταν ὑπερκόσμιος. Ὅταν δέ γεννήθηκε, εὔφρανε καί ἐξέπληξε ὅλους μέ τά περί αὐτόν θαυμαστά γεγονότα».

Ἔπειτα, ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς γράφει ὅτι ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Πρόδρομος «ἐκήρυττε καί κήρυγμα ἀντάξιον τῆς πολιτείας του, διότι διεκήρυσσε Βασιλείαν Οὐρανῶν». Ἀκόμη, «ὄχι μόνον μέ τά λόγια, ἀλλά καί μέ τά ἔργα φανέρωνε τόν Χριστόν σέ ὅλους. Τόν ἐβάπτισε, Τόν ἔδειξε μέ τό δάκτυλό του, Τόν συνέστησε στούς μαθητές του, καί μέ ὅλα μαρτύρησε, ὅτι αὐτός εἶναι ὁ Υἱός τοῦ Πατρός, ὁ ἀμνός τοῦ Θεοῦ, ὁ Νυμφίος τῶν ψυχῶν, αὐτῶν πού προσέρχονται σέ Αὐτόν, εἶναι Ἐκεῖνος ὁ ὁποῖος ἀφαιρεῖ τόν μολυσμό, ὁ ὁποῖος προσφέρει καί χαρίζει τόν ἁγιασμό».

Συνεχίζει ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὅτι ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Πρόδρομος εἶναι «ἡ στήλη πάσης ἀρετῆς καί εὐσεβείας ..., ἡ ἀκρότης τῶν ἀπ’ αἰῶνος θεοφόρων, τό περίλαμπρον ταμεῖον τῶν χαρισμάτων τοῦ Πνεύματος, ὁ ἐπώνυμος τῆς θείας Χάριτος μέ τήν φερωνυμία του, τό κατοικητήριον πάσης εὐσεβείας καί ἀρετῆς». Γι’ αὐτό ὁ ἅγιος Ἰωάννης «δέν ἦταν μόνον Πρόδρομος τοῦ Χριστοῦ, ἀλλά καί τῆς Ἐκκλησίας Του» καί ὅλων μας.
Αὐτό δείχνει τήν μεγάλη ἀξία τοῦ ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Προδρόμου καί Βαπτιστοῦ τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, καί γι’ αὐτό ἡ Ἐκκλησία τόν ἑορτάζει κάθε Τρίτη, μετά τούς ἀγγέλους, ἐπειδή ἔζησε ἀγγελική ζωή ἐν σαρκί.

Τό Ἐξαποστειλάριο τῆς Τρίτης πού ψάλλεται πρίν τούς Αἴνους, στόν Ὄρθρο, εἶναι: «Τόν Πρόδρομον Ἰωάννην καί Βαπτιστήν τοῦ Σωτῆρος, τόν ἐν Προφήταις Προφήτην καί τῆς ἐρήμου τό θρέμμα, τῆς Ἐλισάβετ τόν γόνον ἀνευφημήσωμεν πάντες». Νά ἔχουμε τίς πρεσβεῖες του πρός τόν Θεό, γιά νά δοῦμε καί ἐμεῖς τόν Ἀναστάντα Κύριο τῆς Δόξης.

Ὁ Μητροπολίτης
+ Ὁ Ναυπάκτου καί Ἁγίου Βλασίου
Ἱερόθεος