Γραπτὸ Κήρυγμα: Ἡ ἡμέρα Σάββατον

Κυριακή 25 Αὐγούστου

Τό Σάββατο εἶναι ἡ ἑβδόμη ἡμέρα τῆς ἑβδομάδος καί σύμφωνα μέ τήν Παλαιά Διαθήκη, κατά τήν ἡμέρα αὐτή «ἀναπαύθηκε» ὁ Θεός μετά τήν δημιουργία τοῦ κόσμου σέ ἕξι ἡμέρες καί εὐλόγησε καί ἁγίασε τήν ἡμέρα αὐτή (Γεν. β΄, 3). Γι’ αὐτό καί οἱ Ἑβραῖοι, κατά τήν ἐντολή τοῦ Θεοῦ, ἔπρεπε αὐτήν τήν ἡμέρα νά ἀπέχουν ἀπό κάθε ἐργασία, ἐκτός ἀπό μερικές ἀπαραίτητες ἐργασίες, καί νά προσεύχονται στόν Θεό, ἀλλά καί νά πηγαίνουν στήν Συναγωγή ἤ στόν Ναό καί νά διαβάζουν τούς Προφῆτες τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης.

Κατά τήν Χριστιανική διδασκαλία τό Μέγα Σάββατο ἡ ψυχή τοῦ Χριστοῦ μαζί μέ τήν Θεότητά Του βρισκόταν στόν Ἅδη, ὅπου συνέτριψε τίς πύλες τοῦ Ἅδου καί ἐλευθέρωσε τούς δικαίους τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης καί αὐτό θεωρεῖται ὡς ἡ πρώτη Ἀνάσταση. Ἔτσι, ὅπως ψάλλουμε στά τροπάρια τοῦ Μεγάλου Σαββάτου, αὐτήν τήν ἡμέρα «κατέπαυσεν ἀπό πάντων τῶν ἔργων αὐτοῦ ὁ Μονογενής Υἱός τοῦ Θεοῦ, διά τῆς κατά τόν θάνατον οἰκονομίας τῇ σαρκί σαββατίσας».

Ἐάν στήν Παλαιά Διαθήκη ἡ ἑβδόμη ἡμέρα τῆς ἑβδομάδος χαρακτηριζόταν ὡς Σάββατο, ἡ ἑβδομάδα χαρακτηριζόταν Σάββατα, γι’ αὐτό ὑπάρχει ἡ ἔκφραση «τῇ μιᾷ τῶν Σαββάτων», δηλαδή τήν πρώτη ἡμέρα τῆς ἑβδομάδος.

Σέ αὐτό στηρίζεται ὁ ἅγιος Μάξιμος ὁ Ὁμολογητής γιά νά πῆ ὅτι Σάββατον εἶναι ἡ κάθαρση τῆς καρδιᾶς διά τῆς πνευματικῆς ἀργίας• Σάββατα εἶναι ὁ φωτισμός τοῦ νοῦ• καί Σάββατα Σαββάτων εἶναι ἡ θέωση, ἡ κοινωνία τοῦ ἀνθρώπου μέ τόν Θεό ἐν τῇ δόξῃ Αὐτοῦ. Ὅμως, γιά μᾶς τούς Χριστιανούς ἀντικαταστάθηκε τό Ἑβραϊκό Σάββατο μέ τήν Κυριακή καί δίνουμε πνευματικό νόημα στήν Κυριακή, λόγῳ τῆς Ἀναστάσεως τοῦ Χριστοῦ. Ὅμως, τιμᾶται καί τό Σάββατο ὡς ἡμέρα προετοιμασίας γιά τήν Κυριακή, διά τοῦ ἱεροῦ ἡσυχασμοῦ.

Στόν ἑβδομαδιαῖο ἑορταστικό κύκλο, κατά τήν χριστιανική λατρεία, τό Σάββατο καθορίστηκε νά τιμᾶται ἡ μνήμη τῶν μαρτύρων, τῶν ὁσίων καί τῶν εὐσεβῶς κεκοιμημένων Χριστιανῶν, οἱ ὁποῖοι ἔζησαν καί τελειώθηκαν ἐν Χριστῷ, μιμούμενοι τόν Χριστό, γι’ αὐτό τό Ἀπολυτίκιο πού ψάλλεται αὐτήν τήν ἡμέρα εἶναι τό ἑξῆς: «Ἀπόστολοι, μάρτυρες καί προφῆται, ἱεράρχαι, ὅσιοι καί δίκαιοι οἱ καλῶς τόν ἀγῶνα τελέσαντες καί τήν πίστιν τηρήσαντες, παρρησίαν ἔχοντες πρός τόν Σωτῆρα ὑπέρ ἡμῶν αὐτόν ὡς ἀγαθόν ἱκετεύσατε, σωθῆναι δεόμεθα τάς ψυχάς ἡμῶν».

Οἱ Προφῆτες, οἱ Ἀπόστολοι, οἱ Μάρτυρες, οἱ Ἱεράρχες, οἱ ὅσιοι, οἱ δίκαιοι, πού τήρησαν τήν πίστη καί ἀγωνίσθηκαν τόν καλό ἀγώνα, ἔχουν παρρησία πρός τόν Σωτῆρα Χριστό, ὡς φίλοι Του. Καί ἐπειδή αὐτοί εἶναι φίλοι τοῦ Χριστοῦ, τούς ἱκετεύουμε νά μᾶς ἐνισχύουν μέ τίς προσευχές τους, ὥστε νά πορευθοῦμε τόν ἴδιο δρόμο καί νά ἀκολουθοῦμε τόν ἴδιο τρόπο ζωῆς γιά νά γίνουμε φίλοι τοῦ Χριστοῦ καί νά ἔχουμε παρρησία μαζί Του.

Ἐπίσης, αὐτήν τήν ἡμέρα, τό Σάββατο, τελοῦμε τά μνημόσυνα τῶν Χριστιανῶν πού ἔφυγαν ἀπό τόν κόσμο αὐτό καί ἔχουν δεχθῆ τήν πρώτη κρίση (Ἑβρ. θ΄, 27), ἀλλά ἀναμένουν τήν ἔλευση τοῦ Χριστοῦ γιά νά γίνη ἡ ἀνάσταση τῶν σωμάτων καί νά γίνη ἡ δεύτερη καί τελική κρίση ὅλων τῶν ἀνθρώπων. Γι’ αὐτόν τόν λόγο αὐτή ἡ ἡμέρα χαρακτηρίζεται ἀπό τόν ἅγιο Νικόδημο τόν Ἁγιορείτη ὡς «νεκρώσιμος ἡμέρα καί καταπαύσιμη», ἐνῶ ἡ Κυριακή εἶναι ἀναστάσιμη ἡμέρα καί εἰκών καί τύπος τοῦ μέλλοντος αἰῶνος. Αὐτή εἶναι ἡ ἔννοια τῶν δύο ἠμερῶν Σαββάτου καί Κυριακῆς. Τό Σάββατο κατά ἀκρίβεια γίνονται τά ἱερά μνημόσυνα τῶν κεκοιμημένων ἀδελφῶν μας, ἐνῶ ἡ τέλεση τῶν μνημοσύνων τήν ἡμέρα τῆς Κυριακῆς γίνεται μόνο κατ’ οἰκονομία, ἐπειδή εἶναι ἀναστάσιμη ἡμέρα.

Γι’ αὐτό τά τροπάρια τῆς ἀκολουθίας τοῦ Σαββάτου ἀναφέρονται στούς κεκοιμημένους Χριστιανούς. Γιά παράδειγμα στό Ἀπολυτίκιο ψάλλουμε: «Μνήσθητι, Κύριε, ὡς ἀγαθός τῶν δούλων σου• καί ὅσα ἐν βίῳ ἥμαρτον συγχώρησον• οὐδείς γάρ ἀναμάρτητος εἰ μή σύ ὁ δυνάμενος καί τοῖς μεταστᾶσι δοῦναι τήν ἀνάπαυσιν». Τό δέ «Ἐξαποστειλάριον» πού ψάλλεται αὐτήν τήν ἡμέρα ἔχει τό ἴδιο περιεχόμενο: «Ὁ καί νεκρῶν καί ζώντων ἐξουσιάζων ὡς Θεός, ἀνάπαυσον τούς σούς δούλους ἐν ταῖς σκηναῖς τῶν ἐκλεκτῶν, εἰ γάρ καί ἥμαρτον, Σῶτερ, ἀλλ’ οὐκ ἀπέστησαν ἐκ σοῦ».

Ὁ Θεός ἐξουσιάζει τούς νεκρούς καί τούς ζῶντας καί γι’ αὐτό παρακαλεῖται νά ἀναπαύση τούς δούλους Του στίς σκηνές τῶν ἐκλεκτῶν Του, διότι παρά τήν ἁμαρτία πού ἔπραξαν δέν ἀπομακρύνθηκαν ἀπό τόν Θεό, δηλαδή πιστεύουν στόν Θεό, εἶναι μέλη τῆς Ἐκκλησίας.

Γι’ αὐτό εἶναι σημαντικό νά παραμένουμε στήν Ἐκκλησία, νά μή ἀπομακρυνόμαστε ἀπό αὐτήν, νά μή σχίζουμε τήν Ἐκκλησία, ἀλλά μένοντας σέ αὐτήν νά ζητᾶμε τό ἔλεος τοῦ Θεοῦ, μέ τίς πρεσβεῖες τῆς Θεοτόκου καί τίς ἱκεσίες τῶν ἁγίων.

Ἐπίσης, τό Σάββατο εἶναι τό μεταίχμιο μεταξύ τῆς Παρασκευῆς καί τῆς Κυριακῆς, πού σημαίνει ὅτι πρέπει νά προετοιμαζόμαστε γιά τήν συμμετοχή μας στήν ἀναστάσιμη θεία Λειτουργία τῆς Κυριακῆς καί στήν μετάληψη τοῦ Σώματος καί τοῦ Αἵματος τοῦ Χριστοῦ, μέ τήν ἄδεια τοῦ πνευματικοῦ μας πατέρα. Ἑπομένως, ἡ συνήθεια μερικῶν Χριστιανῶν νά πανηγυρίζουν κοσμικά ὅλη τήν νύκτα τοῦ Σαββάτου πρός τήν Κυριακή καί στήν συνέχεια νά μήν ἐκκλησιάζονται τήν ἡμέρα τῆς Κυριακῆς, ἤ ἐάν ἐκκλησιάζονται νά εἶναι κακόκεφοι, δέν εἶναι χριστιανική συνήθεια.

Ἀκόμη, ἐπειδή, ὅπως τό συναντᾶμε σέ πατερικά κείμενα, ὅλα τά μεγάλα Δεσποτικά γεγονότα ἔγιναν τήν ἡμέρα τῆς Κυριακῆς, καί ἡ Δευτέρα Παρουσία τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ θά γίνη κατά τήν ἠμέρα τῆς Κυριακῆς, σημαίνει ὅτι τό Σάββατο εἶναι ἡμέρα προετοιμασίας γιά τήν μέλλουσα ἀνάσταση τῶν νεκρῶν καί τήν συνάντησή μας μέ τόν Χριστό. Αὐτό δείχνει τήν ἀξία τῆς ἡμέρας τοῦ Σαββάτου, ὡς ἡμέρα προετοιμασίας.

Ὅλη ἡ ζωή μας, κατά μία γενική ἔννοια, εἶναι μιά προετοιμασία γιά τήν συνάντησή μας μέ τόν Χριστό καί νά ζήσουμε αἰωνίως μαζί Του. Ἔτσι, ὅπως οἱ Μυροφόρες γυναῖκες τό Μέγα Σάββατο, ἀφοῦ εἶχαν ἀγοράσει ἀρώματα, περίμεναν μέ πόθο πολύ νά περάση τό Σάββατο, καί ἡσύχασαν κατά τήν ἐντολή, καί τό πρωί τῆς Κυριακῆς πῆγαν στό μνημεῖο, ἔτσι πρέπει νά ζοῦμε καί ἐμεῖς στήν ζωή μας, νά τηροῦμε τίς ἐντολές τοῦ Χριστοῦ καί νά ἀναμένουμε τήν μεγάλη συνάντηση μαζί Του.

Ὁ Μητροπολίτης

+ Ὁ Ναυπάκτου καί Ἁγίου Βλασίου Ἱερόθεος