Ὁ Οἰκουμενικὸς Πατριάρχης γιὰ τὴν Θεολογικὴ Σχὸλὴ τῆς Χάλκης

Ἀπόσπασμα Συνέντευξης σὲ Τουρκικὸ Περιοδικό

Εἶναι πολλὰ καὶ ἀρκετὰ διαφορετικὰ ἀπὸ τὰ δικά μας τὰ προβλήματα ποὺ ἔχουν νὰ ἀντιμετωπίσουν οἱ Ρωμηοὶ τῆς Πόλης.  Μιὰ γεύση τῶν συνθηκῶν διὰ(επι)βίωσης καὶ τῶν προβλημάτων τοῦ Πατριαρχείου μας δίδει ἡ συνέντευξη ποὺ παρεχώρησε ὁ Οἰκουμενικὸς Πατριάρχης κ.κ. Βαρθολομαῖος σὲ δημοσιογράφο τοῦ ἑβδομαδιαίου Περιοδικοῦ "AKSIYON".

Ἀπὸ τὴν πολὺ ἐνδιαφέρουσα αὐτὴ συνέντευξη ἀποσποῦμε τὰ ὅσα ἀναφέρονται στὴν Θεολογικὴ Σχολὴ τῆς Χάλκης. Στὸ ἀπόσπασμα αὐτὸ διαφαίνεται ἐπίσης ἡ ἐπιχειρηματολογία καὶ ὁ τρόπος μὲ τὸν ὁποῖο ἀντιμετωπίζουν οἱ Χριστιανοὶ τῆς Πόλης τὴν τουρκικὴ καχυποψία.

***

ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Ποιά ἦταν τὰ αἰτήματά σας κατὰ τὶς συναντήσεις ποὺ εἴχατε τὶς περασμένες ἑβδομάδες μὲ τὸν Τ/ΥΠΕΞ Γκιοὺλ καὶ τὸν Πρωθυπουργὸ Ἐρντογάν;

ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟΣ ΠΑΤΡΙΑΡΧΗΣ: Πρωτίστως, ἐπιθυμῶ νὰ τονίσω ὅτι τόσο ὁ κ. Γκιοὺλ ὅσο καὶ ὁ κ. Ἐρντογὰν ἄκουσαν μὲ συμπάθεια τὰ προβλήματά μας καὶ ἡ ἐντύπωση ποὺ ἀποκομίσαμε ἦταν θετική. Γι αὐτὸ ἐπιβάλλεται νὰ τοὺς εὐχαριστήσουμε καὶ νὰ περιμένουμε τρέφοντας ἐλπίδες. Τὰ ζητήματα ποὺ τοὺς ἀναφέραμε εἶναι βασικὰ ζητήματα, τὰ ὁποῖα ἐπὶ πολλὰ ἔτη φέρνουν σὲ δυσχερῆ θέση τὸ Πατριαρχεῖο μας καὶ τὴν κοινότητά μας καὶ ἐπιβάλλεται πιὰ ὁπωσδήποτε νὰ ἐπιλυθοῦν.

Τὰ ἐν λόγῳ προβλήματα, συνοπτικά, εἶναι: Ἡ ἐπαναλειτουργία τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς τῆς Χαλκης, ἡ ἐπίλυση τῶν προβλημάτων τῶν ἐκκλησιῶν καὶ τῶν εὐαγῶν ἱδρυμάτων (τῆς κοινότητάς μας), ἡ παροχὴ τῆς δυνατότητας περιοδικῆς διεξαγωγῆς ἐκλογῶν τῶν διοικητικῶν συμβουλίων τους - ἀφοῦ προηγουμένως γίνει νομικὴ ρύθμιση τοῦ τρόπου διεξαγωγῆς των- ἡ ἐπαναχορήγηση τοῦ καθεστῶτος τῶν "ἐξαρτημένων-ἐνσωματωμένων ἀκινήτων" στὰ ἀκίνητά τους, τὰ ὁποῖα τελοῦν ὑπὸ ἐπιτροπεία, ἡ ἀναγνώριση τοῦ Πατριαρχείου μᾶς ὡς νομικοῦ προσώπου καὶ ἀναγνώριση σ αὐτὸ τοῦ δικαιώματος νομῆς ἐπὶ τῶν ἀκινήτων του, ἡ χορήγηση τῆς δυνατότητας σὲ ἀρχιερεῖς μας, ποὺ ζοῦν στὸ ἐξωτερικό, νὰ συμμετέχουν περιοδικὰ στὴν Ἱερὰ Συνοδο, ἡ ἐκλογὴ Πατριάρχου καὶ ἐξ αὐτῶν καὶ ἀπόδοση σ αὔτὴν τὴν περίπτωση τῆς ἰθαγένειας τῆς Τουρκικῆς Δημοκρατίας, ἐκ τῶν ὑστέρων, κ.α.

ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Τί σκέφτεστε γιὰ τὴν περίοδο ποὺ θὰ ἀκολουθήση τὴ δική σας;

ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟΣ ΠΑΤΡΙΑΡΧΗΣ: Ἐγὼ σήμερα εἶμαι 64 ἐτῶν, οἱ δὲ συνεργάτες μου εἶναι 70, 80, 85 ἐτῶν. Μονο ἕνα μέλος τῆς Ἱερᾶς Συνόδου ἔχει μικρότερη ἡλικία ἀπὸ μένα. Σ ὅλον τὸν κόσμο ἔχουμε 80 περίπου Μητροπολῖτες καὶ Ἀρχιεπισκόπους, τοὺς ὁποίους ἐκλέγουμε καὶ τοποθετοῦμε ἐμεῖς καὶ κατὰ τὴν περίοδο τῆς Δημοκρατίας, ὅπως πράτταμε καὶ κατὰ τὴν Ὀθωμανικὴ περίοδο. Ὅμως δὲν ἔχουν τὸ δικαίωμα νὰ ἀσκοῦν τὰ καθήκοντά τους ἐδῶ. Ὑπὸ τὶς παροῦσες συνθῆκες ὑφίσταται ἡ ὑποχρέωση ἐκλογῆς τοῦ Πατριάρχη, ὁ ὁποῖος θὰ μὲ διαδεχθῇ, μεταξὺ τῶν Μητροπολιτῶν. Ὁρισμένοι συνεργάτες μου δὲν ἐπιθυμοῦν νὰ ἀναλάβουν μία τόσο βαριὰ εὐθύνη. Δηλαδὴ οἱ ὑποψήφιοι εἶναι ἐλάχιστοι. Προτείνω, λοιπόν, νὰ παρασχεθῇ ἡ δυνατότητα ἐκλογῆς Πατριάρχη καὶ μεταξὺ τῶν Μητροπολιτῶν τοῦ ἐξωτερικοῦ καὶ μετὰ τὴν ἐκλογή του ἀπὸ τὴν Ἱερὰ Συνοδο νὰ τοῦ χορηγηθῇ ἡ τουρκικὴ ἰθαγένεια.

ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Ναὶ μὲν οἱ συνθῆκες ποὺ ἔχουν διαμορφωθῇ σήμερα εἶναι εὐνοϊκότερες σὲ σχέση μὲ παλαιότερα, ἀλλὰ ἡ Θεολογικὴ Σχολὴ δὲν ἐπαναλειτούργησε. Τί θὰ πράξετε; Π.χ. σκέφτεστε νὰ μεταφέρετε τὴν ἕδρα σας ἀπὸ ἐδῶ;

ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟΣ ΠΑΤΡΙΑΡΧΗΣ: Ποτέ. Τὴ στιγμὴ κατὰ τὴν ὁποία βρισκόμαστε ἐδῶ ἐπὶ 17 αἰῶνες, δὲν διανοούμαστε οὔτε καὶ ἐπιθυμοῦμε νὰ φύγουμε ἀπὸ ἐδῶ.

ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Ἐαν ζητήσετε νὰ φύγετε, μετὰ ἀπὸ ἄσκηση μεγάλων πιέσεων, ποιός θὰ ἦταν ὁ τόπος στὸν ὁποῖο θὰ θέλατε νὰ ἐγκατασταθῆτε;

ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟΣ ΠΑΤΡΙΑΡΧΗΣ: Ὑπάρχουν πολλὰ μέρη στὰ ὁποῖα θὰ γίνουμε ἀμέσως δεκτοί. Μποροῦμε νὰ πᾶμε ὅπου ἐπιθυμοῦμε. Θὰ μᾶς δεχθοῦν εὐχαρίστως, διότι ἡ φιλοξενία ἑνὸς θεσμοῦ μὲ τόσο μεγάλο κῦρος στὰ ἐδάφη μιᾶς χώρας, ἀποτελεῖ μεγάλο ἀγαθὸ γι ἄ?τ?ν. Ὅμως σὲ περίπτωση κατὰ τὴν ὁποία δὲν ἐκδιωχθοῦμε, δὲν πρόκειται νὰ φύγουμε μὲ δική μας θέληση.

Στὴν ὁμιλία ποὺ πραγματοποίησα στὸ Ἀνάκτορο Γιλντίζ, κατὰ τοὺς ἑορτασμοὺς τῆς 700ης ἐπετείου τῆς ἵδρυσης τοῦ Ὀθωμανικοῦ κράτους (1999), εἶχα τονίσει ὅτι: "Κατὰ τὴν Ὀθωμανικὴ περίοδο μᾶς εἶχε ἐπιδειχθεῖ μεγαλύτερη ἀνοχὴ σὲ σχέση μὲ τὴν περίοδο τῆς Δημοκρατίας".

Ἡ Θεολογικὴ Σχολὴ ἐγκαινιάσθηκε κατὰ τὴν Ὀθωμανικὴ περίοδο, ἐνῷ ἀπαγορεύθηκε ἡ λειτουργία τῆς κατὰ τὴν περίοδο τῆς Δημοκρατίας. Ἐπίσης, οἱ ἐξορίες στὸ Askale (στὴν Ἀνατολικὴ Τουρκία, τὸ 1943. Συγκεκριμένα εἶχαν ἐξορισθεῖ σὲ ἐκεῖ στρατόπεδα ἐργασίας 1.229 μὴ μουσουλμᾶνοι Τοῦρκοι πολῖτες, οἱ ὁποῖοι δὲν κατόρθωσαν νὰ καταβάλουν τοὺς ὑπέρογκους φόρους, ποὺ τοὺς εἶχαν ἐπιβληθῇ-Φορος Varlik) καὶ τὰ γεγονότα τῆς 6-7 Σεπτεμβρίου 1955, ἔλαβαν χώρα κατὰ τὴν περίοδο τῆς Δημοκρατίας.

Ἐνῷ κατὰ τὴν περίοδο τοῦ Ἀτατοὺρκ (τὸ Κράτος) δὲν εἶχε τηρήσει ἀρνητικὴ στάση ἔναντι τοῦ Πατριαρχείου, μετά την ἐν λόγῳ περίοδο, αὐτοὶ οἱ ὁποῖοι ὑποστηρίζουν ὅτι ἀκολουθοῦσαν τὰ ἴχνη τοῦ Ἀτατούρκ, ὑποχρέωσαν ἐμᾶς καὶ τὴν μειονότητά μας νὰ ζήσουμε χαλεποὺς καιρούς.

ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Ποιά εἶναι ἡ σημασία τῆς ἀπαγόρευσης τῆς λειτουργίας τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς τῆς Χαλκης γιὰ τὸ μέλλον τοῦ Πατριαρχείου καὶ γιὰ τὰ συμφέροντα τῆς Τουρκίας;

ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟΣ ΠΑΤΡΙΑΡΧΗΣ: Ἡ λειτουργία τῆς Σχολῆς μας ἀπαγορεύθηκε τὸ 1971 καὶ ἡ Σχολὴ δὲν λειτουργεῖ ἐδῶ καὶ 32 χρόνια. Ἄρα τὸ Πατριαρχεῖο ἐπὶ 32 χρόνια ἀκριβῶς εἶναι ὑποχρεωμένο νὰ ἐκπαιδεύη τοὺς θρησκευτικοὺς λειτουργούς του στὸ ἐξωτερικό. Στὶς μέρες μας πολλὲς χῶρες συναγωνίζονται γιὰ νὰ φιλοξενήσουν τὸ κέντρο ἑνὸς διεθνοῦς κοινωνικοῦ ἡ πολιτιστικοῦ forum. Δηλαδὴ αὐτό, εἴτε τὸ παραδέχεσθε εἴτε ὄχι, ἀποτελεῖ κῦρος στὸ διεθνὲς πεδίο. Ἕνα δὲ θρησκευτικὸ κέντρο προσδίδει μεγαλύτερο κῦρος κι ἀπ αὐτό. Σημερα ἡ Τουρκία διατηρεῖ ἐντὸς τῶν συνόρων της ἕνα ἱστορικὸ καὶ θρησκευτικὸ κέντρο, παγκόσμιας ἐμβέλειας. Ἐχοντας, λοιπόν, ἐπίγνωση αὐτοῦ ἐπιβάλλεται σ αὐτὸν νὰ βοηθήση στὴν ἀπρόσκοπτη καὶ ἐλεύθερη ἐκτέλεση τῆς πνευματικῆς, θρησκευτικῆς καὶ πολιτιστικῆς ἀποστολῆς του. Ἡ παροχὴ τῆς δυνατότητας τῆς λειτουργίας μιᾶς τέτοιας Σχολῆς στὴν Τουρκία θὰ ἀποτελέση τὴν καλύτερη ἔνδειξη γιὰ τὴν ἀνοχὴ καὶ τὴν θρησκευτικὴ ἐλευθερία ποὺ ἐπικρατεῖ στὴ χώρα. Ἐπιπλέον καὶ ἡ Συνθήκη τῆς Λωζάννης μᾶς παρέχει σαφῶς αὐτὸ τὸ δικαίωμα.

Ὅπως καὶ παλαιότερα, ἔτσι καὶ καθ ?λὴ τὴν διάρκεια τῆς περιόδου τῆς Δημοκρατίας, τὸ Πατριαρχεῖο συνέχισε νὰ ἐνέχη παγκόσμια σημασία. Λογω δὲ τῶν βασικῶν ἀρχῶν τῆς πίστεώς του, βρίσκεται τελείως ἐκτὸς τῆς πολιτικῆς καὶ μακριὰ ἀπὸ διαμάχες καὶ ὑπολογισμοὺς γιὰ τὴν ἐξουσία.

ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Ποιά ἡ γνώμη σας γιὰ τὶς κατηγορίες ὅτι "ἐὰν λειτουργήση ἡ Σχολή, θὰ ἐκπαιδευθοῦν ἐκεῖ ἐχθροὶ τῶν Τούρκων καὶ κατάσκοποι τῶν Ἑλλήνων";

ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟΣ ΠΑΤΡΙΑΡΧΗΣ: Ὅσοι ἔχουν συνείδηση καὶ ἐμφοροῦνται ἀπὸ αἰσθήματα δικαιοσύνης, ὅταν κατηγοροῦν κάποιον, εἶναι ὑποχρεωμένοι νὰ παρουσιάζουν ταυτόχρονα καὶ τὶς ἀποδείξεις στὶς ὁποῖες στηρίζουν τὶς κατηγορίες τους. Οἱ κατηγορίες αὐτὲς σχετικὰ μὲ τὴ Σχολή μας, οἱ ὁποῖες προσάπτονται ἀπὸ κακόβουλα ἄτομα, δὲν ἐδράστηκαν ποτὲ σὲ συγκεκριμένα τεκμήρια καὶ ἔγινε παραπληροφόρηση.

Ἡ Σχολή μας λειτούργησε καὶ κατὰ τὴν περίοδο τῆς Δημοκρατίας ἀκριβῶς ὅπως εἶχε λειτουργήσει καὶ κατὰ τὴν Ὀθωμανικὴ περίοδο. Εἶχε Τοῦρκο ὑποδιευθυντή, διορισμένο ἀπὸ τὸ Ὑπουργεῖο Ἐθνικῆς Παιδείας καὶ ἐπίσης ἐλέγχονταν πάντα ἀπὸ ἐπιθεωρητές του Ὑπουργε?ου. Ὅλοι οἱ ἀπόφοιτοι εἶναι γνωστοὶ καὶ εἶναι ἀξιοσέβαστα ἄτομα, ποὺ κατέχουν σημαντικὰ θρησκευτικὰ ἀξιώματα.

Κατὰ τὴν περίοδο ποὺ λειτουργοῦσε ἡ Σχολή, δὲν ὑπῆρξε καμία σύσταση εἰς βάρος τῆς ἐκ μέρους του Ὑπουργε?ου Παιδείας. Ἡ δὲ ἀπαγόρευση τῆς λειτουργίας της δὲν σχετίσθηκε μὲ τὴν δραστηριότητά της, ἀλλὰ ἦταν συνέπεια μιᾶς ἀπόφασης ποὺ ἀφοροῦσε στὴν ἀπαγόρευση τῆς λειτουργίας ἰδιωτικῶν ἀνωτάτων σχολῶν καὶ ἡ λειτουργία της ἀπαγορεύθηκε ταυτόχρονα μὲ τὴν λειτουργία πολλῶν ἰδιωτικῶν ἀνωτάτων σχολῶν. Οἱ διορισμοὶ τῶν διευθυντῶν τῆς Σχολῆς καὶ τῶν καθηγητῶν της ἔγιναν πάντα ἀπὸ τὸ Ὑπουργεῖο Παιδείας.

Προβάλλονται ἰσχυρισμοὶ ὅτι οἱ ἀπόφοιτοί της θὰ προβαίνουν σὲ ἐνέργειες εἰς βάρος τῆς Τουρκίας καὶ γίνεται συνεχῶς ἀναφορὰ στὸ ὄνομα τοῦ Ἀρχιεπισκόπου Κυπρου Μακαρίου. Ὁ ἐν λόγῳ εἶχε ἀποφοιτήσει ἀπὸ τὴν Θεολογικὴ Σχολὴ τοῦ Πανεπιστημίου Ἀθηνῶν τὸ 1942 καὶ ἔκανε μεταπτυχιακὲς σπουδὲς στὴν Βοστώνη. Οὔτε κἂν ἔχει πατήσει τὸ πόδι του στὴν Χαλκη. Ὅταν ἦταν Πρόεδρος τῆς Κυπριακῆς Δημοκρατίας εἶχε ἐπισκεφθῇ, κατὰ τὴν περίοδο τῆς Πρωθυπουργίας τοῦ μακαρίτη Ἰνονοῦ, τὴν Ἄγκυρα καὶ τὴν Καππαδοκία, ἀλλὰ δὲν ἦρθε ποτὲ στὴν Κωσταντινούπολη.

Ἐξ ἄλλου ὑπάρχει ὀργανισμὸς Ἀσφαλείας, ἀποστολὴ τοῦ ὁποίου εἶναι ἡ σύλληψη αὐτῶν ποὺ διαπράττουν ἐγκλήματα-ἀδικήματα στὴ χώρα καὶ ὑπάρχουν δικαστήρια, ἀποστολὴ τῶν ὁποίων εἶναι νὰ τοὺς δικάζουν. Ἐαν, λοιπόν, ὑπάρχουν τέτοια ἄτομα, γιατί αὐτοὶ ποὺ ἐκτοξεύουν κατηγορίες δὲν ἀσχολοῦνται σοβαρὰ μὲ τὸ θέμα καὶ δὲν ζητοῦν πληροφορίες ἀπ αὐτὲς τὶς Ἀρχές, ἀλλὰ χρησιμοποιοῦν ἀσαφεῖς ἐκφράσεις;-